ამიერიკავკასიის რესპუბლიკა

გრიგოლ ვეშაპელი

გაუთავებელ ომით გაბრაზებულ ჯარის აჯანყებამ დაანგრია რუსეთის იმპერია. რუსეთი იმდენ სახელმწიფოდვე დაიყო, რამდენი სახელწოდებაც ჰქონდათ რუსთა ძველ მეფეებს… შავ-ზღვიანი უკრაინისა და ჩრდილო-კავკასიან ყაზახ-მთიელთა კავშირის „რესპუბლიკებმა“ მოსჭრეს ჩვენი ქვეყანა პეტროგრადსა და მოსკოვს. თვით ყაზახთ მხარე პურის ბეღელია როგორც საქართველოსთვის, ისე იმ მილიონიან რუსის ჯარისათვის, კავკასიის ფრონტზე რომ სდგას. პურის საყიდლად ფულია საჭირო, თუნდაც ქაღალდის… თბილისის ბანკებში ფული გამოლევაზეა, ახალს კი ბოლშევიკების სამინისტრო არ მოგვცემს, თვითონაც რომ არ აკლდეს… ამიტომ აუცილებელი გახდა კავკასიონის ქედის აქეთ ისეთი მთავრობის შედგენა, რომელსაც ხალხისა და ჯარის გამოკვებისათვის და გარეშე და შინაური საფრთხეს თავიდან ასაცილებლად სათანადო სამხედრო, საფინანსო და პოლიტიკური ძალა ექნებოდა.

და აი, ასეთი მთავრობა უკვე დაარსეს იმ სათათბირო „პარლამენტიდან“, რომელიც შესდგა თბილისში რუს-ქართველ-სომეხთა და თათართა სოციალისტურ პარტიებისაგან… ამ პარლამენტმა უკვე აირჩია სამინისტრო „კომისარიატი“…

ამგვარად, დღეს საქართველო ამიერკავკასიის რესპუბლიკის საზღვრებშია მოქცეული. საით წაგვიყვანს ცხოვრება, წინ – საქართველოს რესპუბლიკისკენ, თუ უკან – რუსეთის პროვინციულ მართველობამდე – ეს უფრო საგარეო ძალთა განწყობილებაზეა დამოკიდებული, ვიდრე შინაურ ეროვნულ ძალთა განვითარებაზე, რომლის პირველი თავმდებია 19 გიორგობისთვისათვის მოწვეული ეროვნული ყრილობა. თავადაზნაურობის ქონების მემკვიდრეობასთან ერთად ამ კრებას ჰხვდება წილად საქართველოს ეროვნულ-პოლიტიკური შენობის საძირკველის ჩაყრა. თვით სოციალ-დემოკრატების გაზეთი „ერთობა“ გვამცნობს, რომ ეროვნულ კრების საქმეა „ისეთი პირობების შექმნა, რომელიც საქართველოს თვითმართველობის განხორციელებას შესაძლებლად გახდისო“…

ამგვარად 19 გიორგობისთვის კრება დამფუძნებელი კრების მაგივრობას გასწევს საქართველოსათვის.

ამიერ კავკასიის რეპუბლიკის მეთაურ მთავრობას დიდი საკითხები აქვს გასარკვევი, როგორც საგარეო, დიპლომატიური, ისე საშინაო, სოციალურ-პოლიტიკური.

შავი ზღვის ფლოტი შავი ზღვის პირის და კავკასიის პოლიტიკურ გაერთიანებას ჰფიქრობს, უკრაინის ცენტრალ რადის კომისარი ისეთი საერთშორისო კავშირის შედგენას ჰფიქროს ტფილისში, რომელიც კიევის განკარგულებათ აღმასრულებელი იქნება… ყაზახ-მთიელთ კავშირი სოხუმს იერთებს… ადერბეიჯანი ბათომისკენ იწევს… საქართველოს ისეთი რკალი ერტყმება გარშემო, რომ ზღვისკენ გასავალ კარების საკითხი იბადება… საშინაო ცხოვრება ირევა…. სოციალისტები, მარტო ბოლშევიკები კი არა, სხვებიც დიდ სოციალურ რეფორმების გახორციელებას აპირებენ, განსაკუთრებით მიწის საკითხის გადასაჭრელად… საქართველოს ასეთ დროს არ შეუძლია თავისი საგარეო და საშინაო პოლიტიკის საჭე ამიერკავკასიის კომისარიატს და კომიტეტს მიანდოს… იმ კომისარიატს, რომელშიც მარტო სოციალისტური პარტიებია წარმოადგენილი….

თუ ავტონომიური კომისარიატები აუცილებელი გახდა ამიერ-კავკასიისათვის, აუცილებელია საქართველოს კომისარიატიც…

გ. ვეშაპელი

გაზ. “საქართველო“ 1917 წ. გიორგობისთვის 16

ამიერ-კავკასიის კომისარიატის მოწოდება კავკასიის ფრონტის ჯარებისადმი

ამხანაგებო! პეტროგრადში მომხდარმა ამბოხებამ გაიმარჯვა დროებით მთავრობაზე და და სახლხო კომისრების მთავრობა შექმნა. ფაქტიურად რუსეთის სახელმწიფო უმთავრობოდ დარჩა. სახალხო კომისრების საბჭო განსაკუთრებით ბოლშევიკების წარმომადგენელთაგან შესდგება. მეთურად ლენინი და ტროცკი უდგანან. რუსეთი მათ მთავრობას არ სცნობს. არც თუ უცხო სახელმწიფოებმა იცნეს მათი მთავრობა.

ცენტრალ მთვრობის უქონლობამ ცნობების შეწყვეტამ მძიმე გავლენა დააჩნია განსაკუთრებით ამიერკავკასიის მხარეს. სხნასა და შველას ითხოვენ კავკასიის მცხოვრებნი და ლაშქარი. მათ სურთ თავიდან აიცილონ ფინანსური განადგურება, ცარცვა და გლეჯა და ანარქია. აი ამ სურვილმა უკარნახა დემოკრატიისა და ამიერ კავკასიის ერთა სხვა და სხვა ორგანოებს მთავრობის თავიანთი ხელში აღება. ამ მიზნით შესდგა ამიერკავკასიის კომისარიატი. რომელშიაც შედიან ამიერ კავკასიის ერთა და რევოლუციურ პარტიების წარმომადგენლები.

იგი პასუხისმგებელია ცენტრალ რევოლუციურ ორგანოების წინაშე. ეს მთავრობა, კომისარიატი, შედგენილია დროებით, დამფუძნებელ კრების მოწვევამდე ანდა ვიდრე რუსეთის რესპუბლიკაში ისეთი ცენტრალ მთავრობა დაარსდება, რომელსაც ყველანი მიიღებენ.

ამხანაგებო! ამიერ კავკასიის კომისარიატი მუდამ კავშირს იქონიებს საერთოდ რუსეთთან და ისე იმოქმედებს, იგი გამოხატავს ხალხისა და მასის ნდობას. კომისარიატს სწამს, რომ რევოლუციური ჯარები ყურს არ მიაპყრობენ რევოლუციისა და ხალხის უფლებათა შეგნებულ თუ შეუგნებელ მტრების მიერ გავრცელებულ პროვოკაციას და მხარს დაუჭერენ კომისარიატს. ამით ისინი დაეხმარებიან წესიერების დაცვაში და ამიერ კავკასიას ფინანსურ განადგურებიდან იხსნიან.

გახსომდეთ ამხანაგებო, რომ თქვენს შეგნებაზეა დამყარებული ბედი ჩვენის დიდი რევოლუციისა და მთელ სამშობლოსი.

ამიერ კავკასიის კომისარიატი.

წყარო: გაზ. „საქართველო“ 1917 წ. გიორგობისთვის 23

დეკრეტი ამიერკავკასიაში ერობის შემოღების შესახებ

1) ერობის დებულება ვრცელდება მთელს ამიერ კავკასიაზე.

2) საერობო დაწესებულება დაუყოვნებლივ უნდა იქნეს შემოღებული იმ გუბერნიებში, ოლქებში და მაზრებში რომელთა შესახებაც არ იბადება საადმინისტრაციო გადამიჯვნის საკითხი.

შენიშვნა: ამ მხრივ უდავოდ ითვლება: ბაქოს, ქუთისის და შავი ზღვის გუბერნიები, ბათუმის და დაღესტანის ოლქები, სოხუმის და ზაქათალის მხარეები, თბილისის გუბერნიის, თბილისის, სიღნაღის, თელავის, თიანეთის, დუშეთის, გორის და ახალციხის მაზრები, განჯის გუბერნიის: არეზის და ნუხის მაზრები, ყარსის ოლქის: არდაგანისა და ოლთისის ოლქები.

3) დეკრეტის გამოქვეყნებიდან ერთი თვის განმავლობაში ამიერ-კავკასიის კომისარიატი სადავო გუბერნიებში, მაზრებში და ოლქებში მოახდენს გადამიჯვნას, ხოლო ჯერ გაეცნობა საქართველოს, სომეხთა და მაჰმადიანთა ეროვნულ საბჭოების აზრს ამ საკითხის შესახებ. ამის შემდეგ ყველა ახლად გადამიჯნულ გუბერნიებში, მაზრებში და ოლქებში დაუყოვნებლივ იქნება შემოღებული საერობო დაწესებულებანი.

შენიშვნა: საადმინისტრაციო გადამიჯვნის მხრივ სადავოა ერევნის, განჯის გუბერნიები, უკანასკნელ გუბერნიის, ყაზახის, ჯევანშირის, შუშის, ზანგეზურის და კარიაშინის მაზრები და ყარსის ოლქში: ყარსის და აღზევანის მაზრები, თბილისის გუბერნიაში: ახალქალაქისა და ბორჩლოს მაზრები.

ხელი მოაწერა ამიერ-კავკასიის კომისარიატის მაგივრად შინაგან და ფოსტა ტელეგრაფის საქმეთა სამინისტროს კომისარმა ა. ჩხენკელმა

ქ. თბილისი.

გიორგობისთვის  25. 1917 წ.

წყარო: გაზ. „საქართელო“ 1917 წ. 26 გიორგობისთვე

ამიერკავკასიის მთავრობის დეკლარაცია

ამიერ კავკასიის ერებს, რომელთაც ას წელზე მეტია რუსეთთან ერთად უხდებოდათ სიარული და ბედის ჭედვა, დღეს პირველად უხდებათ საკუთრი ძალღონით გაუძღვენ ეკონომიურ თუ საზოგადოებრივ მოსალოდნელ კატასტროფის საშინელებას.

შესძლებს თუ არა ამიერ კავკასიის რევოლუციონური დემოკრატია შეინარჩუნოს რევოლუციის მიერ დაპყრობილი ყველა ნაბიჯი ყოველგვარი განსაცდელისგან, ან მისცემს თუ არა მთელს ამ მხარეს რევოლუციონურ წესწყობილების უზრუნველყოფის გარანტიებს, რომ იმავე დროს ცენტრალ რუსეთზე მოახდინოს შესაფერი გავლენა დემოკრატიულ წრეებში სამოქალაქო ომის სალიკვიდაციოდ და ერთფეროვან, რევოლუციონურ, ყველას მიერ აღიარებულ რუსეთის რესპუბლიკის მთავრობის შესაქმნელად, – აი, ყველა ამ საკითხებისგან დამოკიდებულია ამიე კავკასიის ერთა ბედი და მათი ნორმალური განვითრება.

ამიერ კავკასიის ცხოვრების ამ გზით წარსამართებლად, ყველა სოციალისტურ პარტიებისა და რევოლუციონურ დემოკრატიულ ორგანიზაციებთან შეთანხმების შემდეგ შედგენილია ამიერ-კავკასიის მთავრობა. მთავრობა იგი დროებით არის შედგენილი, ისიც მხოლოდ რუსეთის დამფუძნებელ კრების მოწვევამდე. თუ რუსეთის სინამდვილე შეჰქმნის ისეთს გარემოებას, რომ თავის დროზე შეუძლებელი იქნება მოწვეულ იქნეს დამფუძნებელი კრება, მაშინ მთავრობა იგი თავის თანამდებობას შეინარჩუნებს ამიერკავკასიისა და კავკასიის ფრონტის დამფუძნებელ კრების  […] სრულ ყრილობამდე.

ამიტომ, როგორც დროებითი მთავრობა იგი მიზნათ ისახავს გადასჭრან მხცოვრებთა უსაჭიროესი საკითხები.

აწეწილ-დაწეწილი ფინანსების მოწესრიგება; ლაშქრისა და მცხოვრებთა ხსნა აუცილებელ შიმშილობისგან და მათი უზრუნველყოფა სურსათით; ტრანსპორტისა და გზების გაუმჯობესება; სწორი და უვნებელი დემობილიზაცია ზავის შეკვრის დროს; საზოგადოებრივ წესრიგის დაცვა; სასტიკი კონტროლი წარმოებისა და შრომის განაწილების შესახებ; შრომისა და მუშთა კლასის ინტერესების ყოველგვარი დაცვა; დაუყოვნებლივ დემოკრატიულ ერთობის შემოღება; დაუყოვნებელი დემოკრატიულ ერთობათა კომიტეტის ორგანიზაციათა შედგენა იქ, სადაც ჯერ არ დაუარსებიათ, მათ ხელში გადაცემა საუფლისწულო, სახაზინო და საეკლესიო მიწებისა, აგრეთვე კერძო მსხვილ მემამულეთა მიწებისა, რომელთა შესახებაც ახლო მომავალში გამოიცემა, როგორც საკონფისკაციო, ისე ყველა მიწების მოწესრიგების აქტი, რომ ამით მოვემზადოთ დამფუძნებელი კრებისათვის მიწის მფლობელობის კანონის შესადგენათ; დაუყოვნებლივ წოდებრივობათა უპირატესობის მოსპობა და ყველა იმ დაწესებულებათა გაუქმება, რომელნიც წოდებათ ინტერესების დასაცავად ჰქონდა დაარსებული; ჩვენს გარშემო მცხოვრებ ხალხთა შორის კეთილ სინდისიერი დამოკიდებულება, თუ ისინიც სამართლიანად იცნობენ რევოლუციის მიერ მოპოვებულ ყოველ გვარს ნაბიჯს.

ამიერ კავკასიის კომისარიატი მხარს უჭერს რუსეთის რევოლუციის მიერ აღიარებულ ხალხთა სრულ თვითგამორკვევის საჭიროებას და ეცდება ამიერ კავკასიაში ეროვნული საკითხი მოკლე ხანში სამართლიანად გადასჭრას.

ამიერ კავკასიის კომისარიატი საჭიროდ სცნობს სრულიად რუსეთის ფრონტის მთლიანობის დაცვას და ფრიად ენერგიულ ნაბიჯებს გადასდგამს დაუყოვნებლივ ზავის ჩამოსაგდებად; ამ მიმართულებით ამიერ კავკასიის კომისარიატი ყოველ ნაბიჯს გადასდგამს კავკასიის მკვიდრ ერებთან თანხმობით, თანაც მხედველობაში იქნება დასავლეთის ფრონტის საერთო მდგომარეობა და ადგილობრივი ცხოვრბის პირობები.

ყველა აქ ჩამოთვლილი საკითხების გადაჭრა იქნება საფუძველი და შინაარსი ახლად შემდგარ საოლქო მთავრობის მოქმედებისა.

ამ ღონისძიებათა დაუყოვნებლივ განხორციელება შეიძლება მხოლოდ ერთის პირობით: თუ ჯარმა და მცხოვრებლებმა, – მუშებმა, გლეხებმა და ჯარისკაცებმა, – ენერგიულად დაუჭირეს მხარი ამიერ-კავკასიის რევოლუციონურ მთავრობის ყველა ღონისძიებას!

ამიერ-კავკასიის კომისარიატის განკარგულებანი და ბრძანებანი შეურყევლად უნდა სრულდებოდეს ადგილობრივ.

ამ მთავრობისადმი ყოველი ურჩობა ამიერ-კავკასიის ერთა არსებითი ინტერესების წინააღმდეგ ხელის აღმართვად ჩაითვლება და ისე ჩითვლება როგორც ბოროტი სამოქალაქო და ეროვნებათ შორის განხეთქილებისკენ მიმართული მოქმედება, რომ მოსასპობადაც ამ მთავრობის შემქმნელი პარტიები და ორგანიზაციები ყოველ ზომებს არ დაერიდებიან.

ამ მძიმე ტვირტის აღებისთანავე ამიერ-კავკასიის კომისარიატი მიჰმართავს ყველას, ვისთვისაც ძვირფასია რევოლუციისა და თვისუფლების ინტერესები, მჭიდროდ შეკავშირდნენ ამიერ-კავკასიის მთავრობის გარშემო და მხარდამხარ გაჰყვნენ მას რევოლუციონურ შემოქმედებითი მუშაობის გზაზე.

ამიერ-კავკასიის ერებო!

თქვენი ბედი თქვენსავე ხელშია.

დავამტკიცოთ, რომ ღირსნი ვართ ამ დიადი მისიის!

აღვმაღლდეთ ამ ისტორიულ მიზნებამდის და ცხადად ვაჩვენოთ მთელს ქვეყანას, თუ როგორ უნდა დიდი რევოლუციის მცნებათა მტკიცედ დაცვა და მათი ცხოვრებაში გატარება.

ხელი უწერიათ ამიერ-კავკასიის ყველა კომისრებს.

წყარო: გაზ. „საქართველო“ 1917 წ. გიორგობისთვის 19

კავკასიის კომისარიატის ბრძანება

კავკასიის კომისარიატმა გიორგობის თვის 15 თარიღით შემდეგი ბრძანება გამოსცა:

„პოლიტიკური მომენტის განსაკუთრებული პირობების და ცენტრალური საერთო სახელმწიფო მთავრობის უქონლობის გამო, გიორგობისთვის 15-დან ჩვენ ამისა ქვემოხელისმომწერნი კომისარიატის წევრები შევუდექით თავთავიანთ თანამდებობის ასრულებას. კავკასიის კომისარიატს ენიჭება სრული სახელმწიფოებრივი უფლებამოსილება ამიერ-კავკასიის საზღვრებში. ხსენებულ კომისარიატს ემორჩილებიან ყველა სამთავრობო დაწესებულებანი და ამიერ კავკასიის სხვა და სხვა მოხელენი. წინადადებას ვაძლევთ ყველა დაწესებულებებს და მოხელეთ საქმეების შესახებ კომისარიატს მიმართონ.

• საშინაო საქმეთა სამინისტროს კომისარი ა.ი. ჩხენკელი;
• სამხედრო და საზღვაო სამინისტროს კომისარი ა.დ. დონსკოი;
• ფინანსთა სამინისტროს კომისარი კარჩიკიანი;
• სახალხო განათლების სამინისტროს კომისრის ხან ხოისკის მაგიერ – ხას მამედოვი;
• იუსტიციის სამინისტროს კომისარია შ.ვ. ალექსეევ-მესხიევი;
• ვაჭრობა მრეწველობის სამინისტროს კომისარი ნერუჩევი;
• სასურსათო საქმეთა სამინისტროს კომისარი ტერ-გაზარიანი;
• საზოგადოებრივ მზრუნველობის სამინისტროს კომისარი ოგაჯანოვი;
• სახელმწიფო კონტროლის საქმეთა კომისარი ხას-მამედოვი.

გაზ. „საქართველო 1917 გიორგობისთვის 16