საქართველოს ეროვნული საბჭო

საქართველოს ეროვნული ყრილობის მიერ 1917 წლის 22 ნოემბერს არჩეული საქართველოს საკანონმდებლო ორგანო.  

ფორმირება

1917 წლის მარტში სოციალ-დემოკრატთა (მენშევიკები), ფედერალისტური პარტიის, ეროვნულ-დემოკრატებისა და ესერების წარმომადგენლებმა საფუძველი ჩაუყარეს პოლიტიკური შეთანხმების ორგანოს „ეროვნული კომიტეტის“ სახელწოდებით, რომელსაც მოგვიანებით „საქართველოს ეროვნული ინტერპარტიული საბჭო“ დაერქვა. მის მუშაობას აკაკი ჩხენკელის თავმჯდომარეობით მოქმედი აღმასრულებელი კომიტეტი წარმართავდა.

ინტერპარტიულმა საბჭომ გადაწყვიტა შეექმნა უფრო უფლებამოსილი ორგანო, რომელიც მთელი ქართველი ერის სახელით ლეგიტიმურად იმოღვაწებდა.

1917 წლის 19-22 ნოემბერს მოწვეულ იქნა საქართველოს პოლიტიკური პარტიების, მუშათა საბჭოების, ქალაქების თვითმმართველობის, კულტურულ-საგანმანათლებლო თუ სავაჭრო-საფინანსო დაწესებულებების, ეროვნულ უმცირესობათ და სხვ. არჩეული წარმომადგენლებისაგან შემდგარი საქართველოს ეროვნული ყრილობა. დელეგატთაგან 324 გადამწყვეტი, ხოლო 19 სათათბირო ხმით იყო უფლებამოსილი. ყრილობას დაესწრნენ მეზობელ ერთა და უცხო სახელმწიფოთა წარგზავნილები, კავკასიის ჯარების მთავარსარდალი, ქართული ეკლესიის მესვეურნი. და სხვ.

საქართველოს ეროვნულმა ყრილობამ 1917 წლის 22 ნოემბერს აირჩია ეროვნული საბჭო, რომელიც თავდაპირველად 60 წევრისაგან შედგებოდა და უმთავრესად პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლებს აერთიანებდა. (25 სოციალ-დემოკრატი (მენშევიკი), 10 ფედერალისტი, 9 ეროვნულ-დემოკრატი, 7 ესერი და სხვ.) ეროვნული საბჭოში  მანდატები ჰქონდათ დათმობილი სამუსლიმანო საქართველოს, ასევე ზაქათლის ოლქს, აფხაზთა, ოსთა და სხვა ეროვნულ უმცირესობათა დელეგატებს. საქართველოს ეროვნული საბჭოს საქმიანობას უძღვებოდა კოალიციური პრინციპით დაკომპლექტებული 15 კაციანი აღმასრულებელი კომიტეტი. როგორც საბჭოს, ისე მის აღმასკომს სათავეში  ნოე ჟორდანია ედგა.

საქართველოს ეროვნული საბჭო დამატებითი წევრებით შეივსო.  1918 წლის ოქტომბრიდან ეროვნული საბჭო საქართველოს პარლამენტად გარდაიქმნა. (ო. ჯანელიძე)

პოლიტიკური როლი

ეროვნული საბჭოს შექმნით, არსებითად, ჩამოყალიბდა, ქართული ხელისუფლება, რომელიც ეროვნული დამოუკიდებლობისათვის ბრძოლის მესაჭედ მოგვევლინა.

1918 წლის 26 მაისს საქართველოს ეროვნულმა საბჭომ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ გამოაცხადა.

ეროვნულმა საბჭომ დაიწყო სამზადისი ხალხის ნების გამომხატველი უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანოს – დამფუძნებელი კრების ასარჩევად.

ეროვნულმა საბჭომ შექმნა სპეციალური კომისია საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის საკონსტიტუციო საფუძვლების შესადგენად. (ო. ჯანელიძე)

შემადგენლობა

• სოციალ-დემოკრატები

1. ჟორდანია ნ., 2. წერეთელი ი., 3. ჩხეიძე ნ., 4. გეგეჭკორი ე., 5. რამიშვილი ნ., 6. რამიშვილი ი., 7. ჩხენკელი ა., 8. ჯიბლაძე ვ., 9. გიორგაძე გ., 10. ლომთათიძე ა., 11. მახარაძე გ., 12. არსენიძე რ.,13. თევზაია ბ., 14. ხომერიკი ნ., 15. ერაძე გ., 16. ანდრონიკაშვილი კ., 17. ონიაშვილი დ., 18. ანჯაფარიძე გ., 19. ჩიხლაძე რ., 20. გაგლოევი გ., 21. ჯუღელი ვ., 22. ახმეტელაშვილი ვლ. 23. გვარჯალაძე კ., 24. მაისურაძე ალ., 25. გელეიშვილი პ., 26. ჭიაბრიშვილი ა., 27. კანდელაკი კ., 28. ელიავა ნ., 29. ტოროშელიძე მინ., 30. ცინცაძე გ., 31. ჯაფარიძე ს., 32. სალუქვაძე ა., 33. სალაყაია ი., 34. კლიმიაშვილი მ., 35. ნინიძე კ., 36. ფარნიევი ა., 37. თოფურიძე დ., 38. დგებუაძე ა., 39. ნათაძე ლ., 40. მამულაიშვილი ა., 41. ცინცაძე ნ., 42. მგელაძე ვ., 43. წულაძე ვ., 44. რუსია მ., 45. მახარაძე ნ., 46. ლორია ფ., 47. ჟღენტი ნ., 48. ბადრიძე ი., 49. შარაშიძე დ., 50. ნინიძე ი., 51. ცაბაძე ვ., 52. იობაშვილი ნ., 53. გოგელია ი., 54. კიკვაძე თ., 55. საბახტარიშვილი ნ., 56. ურატაძე გრ., 57. წულაძე იუ., 58. თევზაძე ს., 59. მარუაშვილი ი., 60. დოლიძე ს., 61. სადაგიშვილი გ., 62. ელიაძე ს., 63. მიკირტუმოვი ბ., 64. ცინცაბაძე გრ., 65. ვარდოიანცი მ., 66. სოლოღაშვილი ო.

• სოციალისტ-ფედერალისტები

1. რცხილაძე გრ., 2. ბარათაშვილი ი., 3. ფირცხალავა ს., 4. მდივანი ს., 5. ბაქრაძე ი., 6. წერეთელი ა., 7. უზნაძე დ., 8. დადიანი ს., 9. გედევანიშვილი ი., 10. ღლონტი თ., 11. მიქელაძე შ., 12. ნუცუბიძე შ., 13. ჯაჯანაშვილი ა., 14. ტოროტაძე ე., 15. ფაღავა ა., 16. ყაუხჩიშვილი მ.

• ნაციონალ-დემოკრატები

1. ნიკოლაძე ნ., 2. ქიქოძე გ., 3. გვაზავა გ., 4. ამირეჯიბი შ., 5. ვაჩნაძე დ., 6. კედია ს., 7. ვეშაპელი გრ., 8. თაყაიშვილი ე., 9. ქარუმიძე შ., 10. ლორთქიფანიძე ი., 11. წერეთელი ვ., 12. ჯავახიშვილი დ., 13. გაბაშვილი რ., 14. მაჩაბელი მ., 15. მაჭავარიანი ი.

• სოციალ-რევოლიუციონერები

1. მესხი კ., 2. ნათაძე გრ., 3. გობეჩია ი., 4. აბაკელია ი., 5. ჯავრიშვილი კ., 6. შენგელაია ლ., 7. პანჩუაშვილი ნ., 8. კაკაბაძე ი., 9. ვარაზაშვილი ი.

• რადიკალ-დემოკრატები

1. გიორგაძე დ., 2. ჩიქოვანი დ., 3. ახმეტელი ა.

• უპარტიონი

1. აფხაზი კ., 2. მაყაშვილი კ.,

• ინგილოთაგან

1. ივანიცკი რ.

წყარო:
გაზეთი ერთობა 1918 წ №111 შაბათი 1 ივნისი;
აბაშიძე, ზაზა. საქართველო და ქართველები: (საკითხავი წიგნი): [სახელმძღვ.] / ზაზა აბაშიძე, მიხეილ ბახტაძე, ოთარ ჯანელიძე; ზაზა აბაშიძის რედ.; რუკების ავტ. მანანა შეყილაძე; მხატვ. ეკა ტაბლიაშვილი. – თბილისი, 2013 (შპს „ფავორიტი პრინტი“). – 676, [10] გვ.: რუკ.; 22 სმ.. – ყდაზე: ქართველ მეფეთა ხელრთვები და ნიშნები. – ISBN 978-9941-0-5498-3.

ლორია ფილიპე გლახუნის ძე

ავტობიოგრაფია

(დ. 19 მარიამობისთვე, 1878, სოფელი „ნოღაში“ (საჯევახოს მხარე აღმოსავლეთ გურიის საზღვრებთან). ქუთაისის მაზრა, ქუთაისის გუბერ.). ქართველი. თფილისის ტრამვაის მოსამსახურე სადგურის უფროსის თანაშემწე. საქართველოს ეროვნულ საბჭოს წევრი 

თფილისის მისამართი (ადრესი) მეთორმეტე სამილიციო ნაწილი, შერემეტიევის ქუჩა. სახლი. სახლი 40 ნომერი (დიდუბეში) ფ. გ. ლორია.

პარტიული რწმენა – რწმენით სოციალ-დემოკრატი (მეუმცირესე) ვითვლები პარტიაში 1903 წლიდგან.

განათლება მივიღე ჩემ სოფელ ნოღაში სამრევლო სკოლაში. ამით დავამთავრე ჩემი განათლების გზაზე მსვლელობა.

1903 წლიდგან ბევრი უმიზნოთ აქეთ იქით მოგზაურობისა დავდექი სამსახურში. თფილისის ქალაქის თვითმართველობაში, სადაც დავყავი ორნახევარი წელიწადი, და სადაც მეტი საშუალება მომეცა გავცნობოდი ტრამვაის მუშა მოსამსახურეთა მაშინდელ მოწინავე ამხანაგებს და იმათი საშვალებით გავიგე და დაუახლოვდი მუშათა მოძრაობის მაშინდელ ხელმძღვანელებს ჩვენში და დღემდის შეძლების დაგვარათ განვაგრძობ ამ გზაზე შრომას. ქალაქის თვითმართველობიდგან ორ წლინახევრის შემდეგ 1905 წელს დამითხოვეს სამსახურიდგან რადგანაც ის საქმე, რასაც მე თვალყურს ვადევნებდი იჯარით გასცა ქალაქის გამგეობამ და მეც უადგილოთ დავრჩი.

რამდენიმე ხნით სოფელში წავედი. ეს ის ხანა იყო როცა ჩვენი ქალაქები და სოფლები პირველი რევოლიუციის ტალღებისაგან აღფრთოვანებულები იმედით შეჰყურებდნენ მომავალს. მეც სოფლის ამხანაგებთან ერთად ვეწეოდი არაერთ მუშაობას. მაგრამ როცა თავისუფლება და რევოლიუცია ხანმოკლე გამოდგა და დეკემბრის (1905 წელს) რეაქციამ წამოყო თავი. სხვა და სხვა დამსჯელმა რაზმები მოედო სოფლად სათარეშოთ განსაკუთრებით მთელს გურიას და მის მეზობლათ მდებარე რაიონებს, ალიხანოვ ავარსკების და სხვათა მეთაურობით, დაუწყეს სოფლებს განადგურება.

ამ დროს ზოგიერთმა ამხანაგებმა ისევ ქალაქებს მივაშურეთ და აქ ჩავებით არაერთ მუშაობაში. 1906 წელს მარტის უკანასკნელ რიცხვებში დავდექი თფილისის ტრამვაიში სადაც დღემდის განვაგრძობ მუშაობას და სადაც ამ ხნის განმავლობაში ბევრი დევნა და შევიწროვება გამოვიარე სხვა ამხანაგებთან ერთად, როგორც მთავრობისაგან ისე მაშინდელ ტრამვაის ადმინისტრაციისაგან.

1913 წელს მარიამობისთვის ბოლო რიცხვებში ტრამვაიში ეკონომიური გაფიცვის მოწყობისათვის სხვა ამხანაგებთან ერთად დამატუსაღეს და მეტეხის ციხეში მომათავსეს, სადაც დავყავი დაახლოვებით ერთ თვეზე მეტი და საიდგანაც გაფიცვის მუშა მოსამსახურეთა გამარჯვებით გათავების შემდეგ, ტრამვაის დირექციამ თავდებობით გაგვანთავისუფლა. მთავრობამ კი პასუხისგებაში მიგვცა როგორც დამნაშავეები, მაგრამ თფილისის საოლქო სასამართლომ ყველანი გაგვამართლა.

მეორეთ დამატუსაღეს 1914 წელს ივლისის 9 ს. გათენებისას. და ისევ მეტეხის ციხეში ჩამსვეს კიდევ ტრამვაის გაფიცვის მოწყობისთვის სადაც დავყავი ივლისიდგან ოქტომბრის ბოლო რიცხვებამდე. მემრე კი გადამასახლეს რუსეთში სარატოვის გუბერნიაში ქალაქ ცარიცინში, ჩვენში სამხედრო წესების მოხსნამდის.

(ომი ახალი დაწყებული იყო და მთელ ამიერკავკასიაში სამხედრო წესები იყო გამოცხადებული).

რუსეთში დავრჩი 1915 წლის მაისის შვა რიცხვებამდე საიდგანაც გამანთავისუფლეს მაშინდელი სახელმწიფო სათათბიროს წევრის და ახლა კი ჩვენი საქართველოს ეროვნულ საბჭოს თავმჯდომარის დიდათ პატივცემულის ნიკოლოზ სამსონის ძე ჩხეიძის შვამდგომლობით მაშინდელი კავკასიის უმაღლესი მთავრობის წინაშე. ყველა ზემოთ ჩამოთვლილ მოგზაურობის შემდეგ ისევ დაუბრუნდი ტრამვაის სამსახურს, სადაც დღემდის განვაგრძობ მუშაობას.

რევოლიუციის პირველი დღიდგანვე არჩეული ვარ სხვა და სხვა რევოლიუციონურ ორგანიზაციებში, მაგალითათ მუშათა და სალდათთა აღმასრულებელ კომიტეტის წევრათ.

ტრამვაის საავათმყოფო გამგეობის წევრათ დღიდგან დაარსებისა. 1913 წლიდგან პროფესიონალურ კავშირის გამგეობის წევრათ და ბოლოს საქართველოს ეროვნულ საბჭოს წევრათ.

ეროვნულ საბჭოს წევრი ფილიპე გლახუნის ძე ლორია
1918 წელი. 9 სექტემბერი
ქ. თფილისი

წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი

მაჭარაძე პოლიკარპე ნიკოლოზის ძე

ავტობიოგრაფია

(დ. იანვარი, 1878, სოფელი ივანდიდი, ხონის საზოგადოება ქუთაისის გუბერნი). ქართველი. მხატვარი (живописец) მუშა. განათლება – თვით განვითარება.

თფილისის ადრესი – შერმეტევის ქუჩა №37. დიდუბე.

პარტიული რწმენა – სოციალ-დემოკრატი

მე დავიბადე 1878 წელს სოფ. ივანდიდში ხონის საზოგადოება ქუთაის. გუბ. მამა იყო სოფლის ძლიერ ღარიბი გლეხი. ერთი წლის შემდეგ ჩემი დაბადებისა მამა გარდაიცვალა. ობლობაში აღვიზარდე არავითარი საშვალება არ მოეპოვებოდა ქვრივ დედას, რომ სწავლა განათლება მოეცა. პირველათ მიმაბარეს დიაკვანს სადაც ვსწავლობდი ანაბანას ქართულათ, მერმეთ გადამიყვანეს 2 კლასიან სკოლაში, მაგრამ უსახსრობის გამო, რამდენიმე წლის შემდეგ გამომიყვანეს და გამომისტუმრეს თბილისისკენ. 1892 წელს დავდექი რკინის გზის სახელოსნოში. 1895 წელს მოვხვდი სოც.-დემოკრატიულ წრეში, რომელსაც უწოდებდენ სახელს „მესამე დასელებს“. ამ წრეში სისტემატიურათ ვმეცადინეობდით პოლიტიკურ და სოციალურ საკითხებზედ, აქ ვიგრძენი, რომ საჭირო იყო მეტი კლასიკური ცოდნა და აუცილებლობა რუსული ენისა. განვიზრახე კერძოთ მომზადება. ავიყვანე მასწავლებელი ქირით და დავიწყე ენერგიულათ მომზადება, ამავე დროს მუშების წრეებში განუწყვეტლივ ვმუშაობდი პარტიულ ნიადაგზედ. 1898 წ. გაფიცვამ ცოტა შემიფერხა მეცადინეობა, მარა 1899 დიდმა გაფიცვამ სრულიად ჩაფუშა ყველაფერი. გაფიცვა სრული დამარცხებით დამთავრდა, როცა სიტყვით ვერას გავხდით შინდის ჯოხებს მივმართეთ, რის წყალობითაც გაფიცვამ რამდენიმე დღეს გასტანა, რის შედეგად ყოვლად შეუძლებელი შეიქმნა ჩემი თბილისში დარჩენა. გადავედი ბაქოში. აქ უკვე კლასიკურ მომზადებას მივანებე თავი და მივყავი ხელი მარტო პარტიულ მუშაობას. შევქენით პატარა წრეები ლ. კეცხოველთან ერთათ და მოვაწყვეთ ბაქოში პატარა სტამბა (არალეგალური) მე მალე დავბრუნდი თბილისში ამხანაგების თხოვნით და დავდექი ისევ რკინ. გზის სახელოსნოში. 1901 წელს თბილ. კომიტ. გადაწყვიტა 22 აპრილის დემონსტრაციის მოხდენა შიგ ქალაქში და დამავალეს მე დროშის დახატვა წარწერით და სამი სურათის კ. მარქსის, ფ. ენგელსის და ლასალის დახატვა და აგრეთვე დროშის აწევა. დადგენილება 22 აპრილს 1901. ისტორიული, იქმნა მოყვანილი სისრულეში, სხვასთან ერთათ მეც ბევრი მცემეს მაგრამ სიკვდილს და დატყვევებას გადურჩი. 1901 წელს მოხდა მოწინავე ამხანაგების კრება ავლაბარში სადაც დაესწრო 40 კაცი, ავირჩიეთ თბილისის ხელ-მძღვანელი კომიტეტი, მაგრამ ამ კრებაზედ მონაწილეთაგან მოწინავე მუშამ სტარასენკომ, რომელიც იქმნა კომიტეტის წევრათ არჩეული სუყველანი გაგვცა. ამავე დროს ჟანდარ. როსტმიტრს გადასცა ვინ რა ფუნქციებს ვასრულებდით. 16 თებერვალს 1902 წელს მთელი შემადგენლობა დაგვატყვევეს ზოგი სახლში და ზოგიც კრებაზედ. მეტეხის ციხეში ამ ხანათ საშინელი რეპრესიები იყო. რამდენიმე ხნის შემდეგ ჩვენი დატუსაღებისა რეპრესიები უფრო გააძლიერეს. ფანჯრებს ფიცრების შიტები გაუკეთეს, მოგვისპეს საშვალება ჰაერი დაგვენახა, კამერა ნამდვილ ჯოჯოხეთს დაამგზავსეს. ერთხმათ გადავწყვიტეთ შიტების დამტვრევა, რომელიც უკვე მოვიყვანეთ სისრულეში, მცველებმა ტყვიები დაგვიშინეს, მარა არავინ დაჭრილა. ამის შემდეგ მკაცრი სასჯელი გადაგვიწყვიტეს. წაგვართვეს საგებ-სახურავი; პალტო, მოგვისპეს სადილი, პაპიროსი, წაიღეს ლამპა, მის მაგივრათ მოიტანეს ჭრაქი, მოგვისპეს სეირნობა და სხვა და სხვა.

გვაძლევდენ მხოლოდ წყალს და პურს, ამ პირობებში ვიყავით 7 დღე. 1902 13 მარიამობისთვის გამგზავნეს ხონში პოლიციის მხედველობის ქვეშ, საქმე კი გადასცეს სამინისტროს. ხონში არ შევჩერებულვარ, მივაშურე ქუთაისს, აქ სხვა ამხანაგებთან ერთათ შევკარით ორგანიზაცია და გამოუშვით პროკლამაციები. ორგანიზაციამ აქ მოაწყო მეწაღეების და პრიკაშჩიკების გაფიცვა. საერთო კრება მოხდა გელათში, დაესწრო 200 მდე კაცი; მე ვცხოვრობდი აქ კოლა ხონელის ფსევდონიმით, მაგრამ ერთი მუშამ ჟორჟოლიანის დასაფლავების დროს ორგან მომანდო მე სიტყვა მეთქვა საფლავზედ. ავაფრიალეთ პატარა დროშა აუარებელი პოლიციელების თანდასწრებით. მათ მოინდომეს ჩემი დაპატიმრება, მაგრამ შეიარაღებული ამხანაგების წყალობით ვერ დამატყვევეს და მოვასწარი სიმინდებში დამალვა. მაგრამ 9 სეკტემბერს 1903 წელს დამატყვევეს ხონში და გადამასახლეს აღმოსავლ. ციმბირში 3 წლით, დამინიშნეს საცხოვრებლათ სოფ. უიანი, ირკუტსკზედ დაშორებული 500 ვერსით. 1904 წელს ირკუტსკის გენ. გუბერნატორი კუტაისოვი არა ჩვეულებრივ რეპრესიებს აწარმოებდა პოლიტიკურ გადასახლებულთ წინააღმდეგ, რომლის შედეგი იყო შეიარაღებული შეტაკება ქალაქ იაკუტსკში, ამ პროცესში მონაწილეობისათვის ხელმეორეთ დამატყვევეს. სამი თვის ალექსანდროვის ციხეში ჯდომის შემდეგ გამაგზავნეს კალიმსკში. იატხაპიმში მოგზაურობის დროს მოგვიხდა შეტაკება კანვოისთან, რომელიც შედგებოდა 70 კაცისაგან. ჩვენ ვიყავით 50 კაცი სოფ. იჩორაში, რომლის დროსაც ერთი მოგვიკლეს (შაჩკი) და 4 დაჭრეს, მათ შორის მეც. ამ შეტაკების დროს გუბერნატორმა განკარგულება მოახდინა, რომ დავეტოვებინეთ ოლიოკმინსკში 100 ვერსის დაშორებით იაკუტსკზედ, ვინაიდან ჩვენ გამოვაცხადეთ შიმშილობა 7 დღის განმავლობაში საჭმელი არ მიგვიღია, გუბერნატორი შიშობდა, რომ მეტი აღელვება არ გამოეწვია იაკუტსკის პოლიტიკურებში. ყველგან პირობები აუტანელი იყო. 1905 წელს მანიფესტის ძალით დავბრუნდი ისევ თბილისში და შევედი ისევ სახელოსნოში. 1906 წელს რეაქციის დროს ისევ ორგანიზაციაში მუშაობა 1907 თბილისის კომიტეტი ვიღაცამ გასცა და სხვასთან ერთათ ნადიროვკაში თბილ. კომიტ. კრებაზედ დამატყვევეს 23 ივნისს. ვითვლებოდი კომ. ხაზინადრათ და თანაც მქონდა ორგ. ფული, მაგრამ მოვახერხე მისი ნაწილ-ნაწილ დარიგება იქვე ამხანაგებში. 13 თვის პატიმრობის შემდეგ გადამიწყვიტეს ტხურუზანის მხარეზედ გადასახლება 5 წლით, მაგრამ ჩხეიძის შუამდგომლობის მეოხებით შემიცვალეს ვოლოგდის გუბერნიათ. 1909 წელს დამასახლეს ქალაქ ტოტმაში, აქ ძრიელ ავადმყოფი ჩავედი და უფრო გამიძნელდა ავადმყოფობა სიცოცხლე ბეწვზედ ეკიდა, თუმც ადგილობრივმა ექიმებმა აღძრეს შუამდგომლობა უმაღლეს მთავრობასთან, რომ საჩქაროთ გადავეყვანე არენბურგის გუბერნიაში, ვინაიდან ჩემი სიცოცხლე საშიშ მდგომარეობაში იყო, მაგრამ მე არ მოუცადე განკარგულების და პასუხის მოსვლას და ადრე გამოვიპარე კარგანოვის გვარით. ერთი თვის განმავლობაში არალეგალურათ მექიმობდა კიკალიშვილი, მერმეთ ამისვე რჩევით წავედი საექიმოთ სოხუმში. აქ კი ცხოვრებისათვის საჭირო იყო საშვალება, მე კი ეს არ მქონდა, გავხსენი პატარა სამხატვრო ქარხანა, ვატარებდი ნიკოლაი მიქაძის გვარს, მაგრამ დახე უბედურებას. პოლიციამ აქაც გამიგო, ერთი წლის შემდეგ ერთ დღეს დამატყვევეს, მაგრამ პოლიციაში აღმოჩნდა ერთი ამხანაგი, რომელმაც დაარწმუნა ბოქაული, რომ მე ნამდვილათ მიქაძე ვარ და არა მაჭარაძე.

ბოქაული გაბრიყვდა და გამანთავისუფლა, მხოლოდ მეორე დღეს 5 საათზედ უნდა გამოვცხადებულიყავი. მე იმავე ღამეს გავემგზავრე ფოთისაკენ. ფოთში ჟანდარმა ვაგზალში დამატყვევა, მაგრამ 25 მან. მიცემით ვიხსენი აქაც თავი. გადავსახლდი ბაქოში. აქ განვაგრძე ისევ მიქაძის გვარზედ ცხოვრება, მარა 1913 წელს გამოვედი ჩემს გვარზედ, მეგონა აწი არ დამიჭერდენ, მაგრამ 1914 წელს ისევ დამატყვევეს და 2 თვის ბაილოვის ციხეში ჯდომის შემდეგ გამიშვეს და დამტოვეს პოდნაზორათ. 1917 წელს გადატრიალების შემდეგ ისევ მივაშურე თბილისს, დავდექი რკინ. გზის სახელოსნოში. დადგომის თანავე ამირჩიეს უმთავრ. რკინ. გზის სახელოსნოს კომიტ. თავმჯდომარეთ. რეორგანიზაციის შემდეგ ამირჩიეს 1 რაინ. სოც. დემ. კოლექტივის თავმჯდომარეთ და თბილისის კომიტეტის წევრათ 1919 წ. ამიერ კავკ. რკინ. გზის სიებდზედ ამირჩიეს უმთავრეს კომიტეტის წევრათ. თებერვალში ამირჩიეს მუშათა და სალდ. საბჭოს წევრათ და აღმასრულებელ კომიტ. წევრათ. საქართველოს დამოუკიდებლობის შემდეგ კი საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრათ.

წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი

პაპავა აკაკი ამბაკოს ძე

(დ. 1890,   ქ. სამტრედია). ქართველი. ვექილი.

თფილისის ადრესი – სომხების ბაზარი №3.

პარტიული რწმენა – სოციალისტ-ფედერალისტი

პირველდაწყებითი სწავლა მიიღო კულაშის ნორმალურ სასწავლებელში, რის შემდგომ შევიდა ქუთაისის რეალურ სასწავლებელში. შემდეგ გაემგზავრა დორპატში (იურევში) საცა 1 წელი დაჰყო ფილოლოგიურ ფაკულტეტზე, მეორე წელს გადაერიცხა იურიდიულ ფაკულტეტზე. ხოლო სახელმწიფო ეგზამენები ჩააბარა მოსკოვის უნივერსიტეტში

1915 წელს. დორპატში ყოფნის დროს რამდენიმე წელი ხელმძღვანელობდა ქართ. სტუდ. სათვისტომოს, რომლის თავმჯდომარედ ითვლებოდა, აქვე მისი მეთაურობით დაარსდა

სახელობის სალიტერატურო სამეცნიერო წრე, რომლის თავმჯდომარედაც იქმნა არჩეული. აკ. პაპავა მოწაფეობის დროიდან იღებდა მონაწილეობას სხვა და სხვა პერიოდულ და არაპერიოდულ გამოცემებში. სწერდა და სხვა და სხვა ადგილას (რუსეთში და ჩვენში) კითხულობდა საჯარო ლექციებს ქართული ლიტერატურის ისტორიიდან. უმეტესად მისი კრიტიკული წერილები შეეხება თანამედროვე ქართულ პოეზიას, თეატრს და ხელოვნებას. კრიტიკულ წერილების გარდა, მას აქვს რამდენიმე მოთხრობაც და საზოგადოდ ბელეტრისტულ ხასითის ნაწარმოებნი; ერთ ასეთ ნაწარმოებისათვის ქარ. სიტყვა-კაზ. მწერლ. საზოგადოებამ საკონკურსო პრემია მიუსაჯა. აგრეთვე სწერდა პოლიტიკურ და სოციალურ ხასიათის წერილებს სხვა და სხვა ფსევდონიმებით. ქუთაისის და ტფილისის ჟურნალ-გაზეთებში ბოლო დროს იგი რედაქტორობდა სამხატვრო-სამეცნიერო ჟურნალ „პრომეთეს“ ს და ითვლება საქართველოს მწერალთა კონფერენციის მიერ არჩეულ საბჭოში.

1912 წლ. დაპატიმრებულ იქმნა რუსეთში ადმინისტრატიულის წესით სტუდენტ სოციალისტ-ფედერალისტთა პარტიის კონფერენციაზე მონაწილეობისათვის. 1915 წლიდან მსახურებდა ზემგორში, შემდეგ კავკასიის ფრონტზე იყო გაგზავნილი, საცა დრო-გამოშვებით დაჰყო რევოლიუციამდე, რის შემდეგ ტფილისში იქმნა დატოვებული, როგორც წევრი საფრონტო ყრილობისა; ამას შემდეგ იგი ირიცხებოდა მ. და ს. დეპ. საბჭოს და „კრაევოის ცენტრის“ წევრად. მეორე კონფერენციაზე იქმნა არჩეული სოც.-ფედ. პარტიის მთავარ კომიტეტის წევრად.

ამხანად იგი ითვლება ქალაქთა კავშირის მთავარ კომიტეტის და მომარაგების კომიტეტის წევრად.

წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი

ჩიქოვანი დავით გიორგის ძე

ავტობიოგრაფია

ქართველი. რადიკალ-დემოკრატიული გლეხთა პარტიის წევრი, აგრანომი.

ტფილისის ადრესი: ჩერქეზიშვილის ქუჩა, №145.

დავიბადე 1887 წელს სამეგრელოში, სოფელ სუხჩეში, რომელიც არის ჩემი დედულეთი.

დავამთავრე 1908 წელს ტფილისის სათავად-აზნაურო ქართული გიმნაზია. იმავე წელს ბიძის დახმარებით გავემგზავრე სწავლის გასაგრძელებლად საზღვარგარედ – ბელგიაში. ბელგიის სახელმწიფო უნივერსიტეტში, ქალაქ ლიეჟში ვსწავლობდი 2 წელს საინჟინერო ნაწილზე. 1910 წელს ნივთიერ დაბრკოლებათა გამო იძულებული შევიქენი დამეტოვებინა უნივერსიტეტი და დავბრუნებულიყავ სამშობლოში.

1910 წლის შემოდგომაზე გავემგზავრე კოსტანტინეპოლს. იქ დავყავი 8 თვე, რომლის განმავლობაშიაც, როგორც საკუთარი კორესპონდენტი წერილებს ვათავსებდი „სახალხო გაზეთში“ ქართველ მაჰმადიანთა და საზოგადოდ ოსმალეთის ცხოვრებიდან. კოსტანტინეპოლში, ჩემისა და ბ. ირაკლი ტატიშვილის მეთაურობით და ქართველ კათოლიკე მღვდლების: პიო ბალიძის, შალვა ვარდიძის, მარკო ნონოშვილის და სხვათა დახმარებით დავაარსეთ ქართველ მაჰმადიანთათვის საზოგადოება, ოსმალეთის მთავრობის მიერ დამტკიცებული წესდებით, რომელსაც ოსმალურად ეწოდებოდა: „გურჯი თააუნჯე მუთ“, რაც ნიშნავს – ქართველთა დამხმარე საზოგადოებას.

1911 წლის მაისს ოსმალეთიდან დავბრუნდი საქართველოში. ამავე წლის მარიამობისთვეში წერა-კითხვის საზოგადოებიდან მივიღე 25 მანეთიანი სტიპენდია და გავემგზავრე პეტერბურგში და სწავლა განვაგრძე უმაღლეს სამეურნეო კურსებზე. აქ ვსწავლობდი ვიდრე 1915 წლამდე. ამ წელს მე-IV კურსზე ვიყავი, რო მომიახლოვდა ომში გაწვევა, როგორც მეორე ხარისხის რადნიკს.

ამ დროიდან თავი დავანებე კურსებს და პეტროგრადს და სამსახურში შეველი ჰელსინგფორსში ფინეთის სახელმწიფო რკინისგზათა მთავარ სამმართველოში. ფინეთში დავყავი თითქმის 2 წელიწადს. იქიდან ვთანამშრომლობდი მაშინდელ ჯერ კიდევ თავისუფალ ორგანო „საქართველოში“. რევოლუციის პირველ თვეებში, აპრილში ფინეთიდან დავბრუნდი სამშობლოში.

რაც შეეხება ჩემი სულიერ ცხოვრების მთავარ საფეხურებს – იგი ასეთია: დღიდან სოციალისტ-ფედერალისტთა პარტიის დაარსებისა მე ვიყავი მისი აქტიური წევრი და ვმუშაობდი იმდენად, რამდენადაც ეს შესაძლებელი იყო ჯერ როგორც გიმნაზიის მოწაფისა და მერე სტუდენტისათვის. სოციალისტ-ფედერალისტობის დროს მე ვეკუთვნოდი ს.-ფედერალისტთა იმ მემარცხენე ფრთას, რომელიც თანაუგრძნობდა ანარქიზმს და კომუნიზმს.

ამ პარტიაში დავყავი ვიდრე 1914 წლამდე, ხოლო შემდეგ თანდათან დავშორდი და ომის დასაწყისში სავსებით ჩამოვშორდი.

ფედერალისტთა პარტიიდან ჩამოშორების შემდეგ მთელი ომის განმავლობაში თავისუფალ მოაზრედ დავრჩი და მხოლოდ 1917 წლიდან ვატარებ სახელს იმ ნორჩ პარტიისას, რომლის წარმომადგენელიცა ვარ საქართველოს პარლამენტში.

სოც.-ფედერალისტობის დროს არალეგალური მოღვაწეობა გამიწევია, მაგრამ პოლიტიკური სასჯელი არ გადამხდია.

ვთანამშრომლობდი შემდეგ გაზეთებში: „სახალხო გაზეთში“, „თემში“, „საქართველოში“ და სხვა გაზეთებში. ვიყავი რედაქტორ-ხელმძღვანელი რადიკალ-დემოკრატიულ გლეხთა პარტიის ყოველდღიურ გაზეთ „ჩვენი რესპუბლიკისა“ და ყოველკვირეულ „გლეხისა“.

სხვა და სხვა დროს და სხვა და სხვა გაზეთებში გვარის გარდა ვწერდი შემდეგ ფსევდონიმებს: დ. გიორგაძე, დ. ნინოშვილი, ჯავიდ-შეი, სუხჩელ-სუმაჭახელი, გორდელი და სხვა.

წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი

ქიქოძე გერონტი

დ. 8 სექტემბერი, 1886, სოფელი ბახვს გურიაში.

პირველი დაწყებითი სწავლა განათლება ადგილობრივ ორკლასიან სკოლაში მიიღო, საშუალო – ქუთაისის რეალურ სასწავლებელში, უმაღლესი უცხოეთში, ლეიპციგისა და ბერნის უნივერსიტეტის ფილოსოფიურ ფაკულტეტზე. ნაციონალ-დემოკრატი.

პოლიტიკური რწმენისთვის ძველი რეჟიმის დროს ორჯერ დაისაჯა: პირველად 1906 წელს სამი კვირით ციხეში დატუსაღებული, მეორეჯერ 1910 წელს სამი თვის დაპატიმრებით და სამშობლოდან გაშვებით.

მწერლობის ასპარეზზე პირველად 1905 წელს გამოვიდა. თანამშრომლობდა „მოგზაურსა“, „დროებას“, „სახალხო ფურცელსა“ და „საქართველოში“. დღეს არის გაზეთ „საქართველოს“ რედაქტორი და წევრი ეროვნულ დემოკრატიული ფრაქციის პრეზიდიუმისა.

წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი

ქარუმიძე შალვა ალექსანდრეს ძე

დ. 1887, სოფ. თორტიზა (ქართლი). ეროვნულ-დემოკრატი.  

საშუალო განათლება ტფილისის ქართულ გიმნაზიაში მიიღო; უმაღლესი მოსკოვის უნივერსიტეტში (ისტორიულ-ფილოლ. ფაკულტეტი) დაასრულა 1912 წელს. ამ ხნიდამ მასწავლებლობდა ქართულ გიმნაზიაში, დედათა საოსტატო სემინარიაში, დედათა ინსტიტუტში. 1913 წელს მიწვეულ იქმნა ლექტორად სახალხო უნივერსიტეტში, სადაც სამი წლის განმავლობაში კითხულობდა ლექციებს მსოფლიო ისტორიიდამ. ამავე წლიდამ არჩეულია საქართველოს „საისტორიო-საეთნოგრაფიო საზოგადოების“ გამგეობის წევრად.

1914 წელს „ამიერ კავკასიის მომხმარებელ საზოგადოებათა კავშირის“ პირველმა ყრილობამ აირჩია საბჭოს წევრად, სადაც პირველ ხანს მდივნობდა.

მსოფლიო ომის დაწყებისას – სხვებთან ერთად დააარსა აქაური განყოფილება „საქართველოს განმათავისუფლებელი კომიტეტისა“, რომლის მთავარი განყოფილება  მიხაკო წერეთლისა,  გიორგი მაჩაბლის და სხვა მამულიშვილთა ხელმძღვანელობით იმყოფებოდა ბერლინში და საქართველოს საკეთილდღეო შრომას ეწეოდა ცენტრალურ სახელმწიფოთა კავშირის წინაშე.

დაკისრებული ჰქონდა უმთავრესათ მეზობელ ერებთან თანხმობისა და კონტაქტის დაჭერა მთავარ კომიტეტთან მუდმივი განუწყვეტელი კავშირისათვის ორგანიზაციის მოწყობა, ხელმძღვანელობა. ამ საქმიანობისთვის დაჯილდოვებულია თამარ დედოფლის ორდენით. 1915 წელს საქველმოქმედო საზოგადოებამ დანიშნა თავის რწმუნებულად ხევსურეთის საქმეებში. საზოგადოების თავმჯდომარესთან მ. ვ. მაჩაბელთან ერთად იშუამდგომლა ყოფილი დიდი მთავრის წინაშე და ხევსურეთს ააცილა როგორც ეგზეკუცია, რომელიც იგზანებოდა მათ დასასჯელათ, ისე სამხედრო ბეგრის მოხდა. უთანამშრომლია „კლდეში“, საქართველოში და ბერლინის „ქართულ გაზეთში“.

წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი

ფირცხალაიშვილი ილია გიორგის ძე

ავტობიოგრაფია

დ. 1885, ოზურგეთი. ქართველი. სოციალ-დემოკრატი (უმც.). ნაფიცი ვექილი.

თფილისის ადრესი: განოვის ქუჩა, სახ. №3, ბ. №1. ტელ. 6-83..

გავათავე მოსკოვში იურიდიული ფაკულტეტი. გიმნაზიის დამთავრების შემდეგ 1905 წ. შევედი ადესის უნივერსიტეტში საექიმო ფაკულტეტზე. 2 აპრილის 1908 წ. დამიჭირეს ადესაში და მიმცეს პასუხის გებაში სოციალ-დემოკრატიული პარტიის წევრობისათვის (1 ნაწ. 102 მუხ. სის. სამ.): მბრალდებოდა ნოვოროსიის უნივერსიტეტის ცენტრალურ ორგანოს წევრობა. ერთი წლის და ოთხი თვის წინასწარ დაპატიმრების შემდეგ გამასამართლა ადესის სამხედრო სასამართლომ, რომელმაც გამამართლა მე და ჩემთან ერთათ სხვა რვა სტუდენტები. განთავისუფლების შემდეგ ადესის უნივერსიტეტში არ მიმიღეს და შეველ მოსკოვის უნივერსიტეტის იურიდიულ ფაკულტეტზე 1909 წელს, რომელიც გავათავე 1913 წელს.

რევოლიუციის ხანაში ვიყავი: ქ. ქუთაისის კომისარათ, ქუთაისის მუშათა და ჯარისკაცთა აღმასრულებელ კომიტეტის წევრათ, ქუთაისის საგუბერნიო აღმასრულებელ კომიტეტის წევრათ, ქუთაისის ქალაქის თვითმართველობის ხმოსნათ; ნოემბრიდან 1917 წ. ვიყავი ამიერ კავკასიის მთავრობაში შრომის კომისრის ამხანაგათ და შემდეგ საქართველოს მთავრობაში შრომის მინისტრის ამხანაგათ 24 ივნისამდე.

1918 წ.

ილიკო გიორგის ძე ფირცხალაიშვილი

წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი

ფირცხალავა სამსონ

ავტობიოგრაფია

(დ. 4 მაისი, 1972). სოფ. მათხონჯი, ქუთაისის მაზრა

1906-07 წლ. ჩემის ხელმძღვანელობით გამოდიოდა ყოველკვირეული საგლეხო ჟურნალი „გლეხი“ და „მიწა“, ხოლო 1902–09 წ. სალიტერატურო გაზეთი „მზე“ – „ფასკუნჯი“. ამის ერთი ნუმერი თვიური ჟურნალის სახით გამოვიდა 1919 წ.

დავიბადე 1872 წ. მაისის 4-სა, ქუთაისის მაზრაში, სოფ. მათხონჯში, გლეხის ოჯახში. პირველად ვსწავლობდი ხონის ნორმალურ სკოლაში, შემდეგ ქუთაისის კლასიკურ გიმნაზიაში, ხოლო უნივერსიტეტი – პეტერბურგისა იურიდიული ფაკულტეტი – დავასრულე 1898 წელს. ერთ ორ თვეს ვმსახურობდი ქუთაისის სახაზინო პალატაში, ამდენ ხანსვე ჭიათურაში ერთი მრეწველის კანტორაში. ტფილისში გადმოვედი 1901 წ.; ვიყავი გაზეთის კორექტორად. 1902 წელს ამირჩიეს წ. კ. საზოგადოების მდივნად და ამ თანამდებობაზე დავრჩი 1910 წლამდის. მწერლობა სისტემატურად დავიწყე გაზ. „ივერიაში“ 1901 წ. დეკემბრის 29-ს. მანამდის რამდენიმე წერილი მქონდა დაბეჭდილი „კვალში“ თეატრის შესახებ და ჭიათურის შთაბეჭდილებანი. 1902 წლის აპრილის 14-დან გავხდი მუდმივი თანამშრომელი „ცნობის ფურცლის“ და ამ დღიდან ვიღებდი ახლობელ მონაწილეობას სოც. ფედერ. პარტიის საპოლიტიკო და სამწერლო მუშაობაში.

ციხეში ვიჯექი სამჯერ: სტუდენტობის დროს, 1906 და 1910 წელს. ამ წლის დეკემბერში გადამასახლეს რუსეთში, საიდანაც დავბრუნდი 1913 წელს.

მწერლობაში ჩემი ფსევდონიმები იყო: S – on, კალამი, სიტყვა.

წყარო:საქართველოს ეროვნული არქივი

ფაჩუაშვილი მიხეილ ლუარსაბის ძე

ბიოგრაფია

(დ. 2 აგვისტო, 1886, სოფ. მაღლაკი (ქუთ. მაზრ.)).  საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრი  (სოციალისტ-რევოლუციონერი).

პირველ დაწყებითი სწავლა მიიღო იმავე სოფლის სამრევლო შკოლაში. 1906 წელს დაასრულა ქუთაისის სამოქალაქო სასწავლებელი და მასთან არსებული პედაგოგიური კურსები.

1907 წლის მარტიდგან დაიწყო სახალხო მასწავლებლობა. მსახურობდა ს. ბასილეთში (ოზურ. მაზრ.), საჩხერეში (შორაპ. მაზ.), მაღლაკში (ქუთ. მაზ.). 1914 წელს გამოცთის საშვალებით შეიძინა უმაღლესდაწყებითი სასწ. მასწავლებლის წოდება. ამის შემდეგ სხვა და სხვა ადგილებზე მსახურებდა უმაღლეს დაწყებით სასწავლებლებში (ართვინი, სუფსა, ლანჩხუთი). უკანასკნელათ 1917 წელს მოწვეულ იქმნა ქუთაისის უმაღლეს დაწყებით სასწავლებლის მასწავლებლათ, სადაც დღემდის ირიცხება სამსახურში.

მ. ფაჩუაშვილი

წყარო:საქართველოს ეროვნული არქივი