მაჩაბელი მიხეილ ვახტანგის ძე

დაიბადა 15 ნოემბერს, 1858, ქ. თბილისი. ქართველი. სოფლის მეურნე.

თბილისის ადრესი – საპიორნი ქუჩა, ს. №11, ბინა №2, ტელეფონი – 10-35.

დამოუკიდებელი ნაციონალ-დემოკრატი

გაათავა ტფილისის რეალური სასწავლებელი (1878 წ.) და მერე უმაღლესი განათლება მიიღო მოსკოვში პეტროვსკო-რაზუმოვსკი აკადემიაში, ხოლო დიპლომი არ მიიღო, რადგან იძულებული იყო დაეტოვებინა მოსკოვი, ჟანდარმების განკარგულებით, სტუდენტების არეულობის გამო.

მოსკოვში (1879 წ.) მიიღო მონაწილეობა ქართველების სათვისტომოს დაარსებაში (ეს პირველი სათვისტომო იყო რუსეთში). 1883-1885 წლებში მიიღო მონაწილეობა ქალაქის თვით მართველობაში საფინანსო (შემოსავალ-გასავლის) განყოფილების რეორგანიზაციაში და იდგა სათავეში ხარჯთამკრეფ და სავაჭრო ზედამხედველთა უწყებაში. იყო ხმოსნათ ქ. თბილისის საბჭოში (1887-1892 წლებში) და ამის ინიციატივით იყო მოწყობილი პირველი ქართველთა ამომრჩეველთა ჯგუფი, რომელმაც არჩევნებში სომხის ბურჟუაზია დაამარცხა. ამისავე ინიციატივით და თბილისის თავად-აზნაურთა წინამძღოლების თ. თ. კ. ი. ბაგრატიონ-მუხრანსკის და დ. ზ. მელიქიშვილის შუამდგომლობით მოხდა რეორგანიზაცია თბილისის სათავად-აზნაურო საადგილ-მამულო ბანკისა და ამ ბანკის თანხები და მოგება გადაეცა საკუთრებათ თავად-აზნაურობას დასაკმაყოფილებლად საზოგადო საჭიროებათა სოფლის მეურნეთა განურჩევლათ წოდებისა. ამისავე ინიციატივით თავად-აზნაურობამ დააარსა (1907 წ.) საადგილ-მამულო კომისია, რათა ქართველ სოფლის მეურნეთ, უპირველეს ყოვლისა ყოფილ გლეხ-კაცთათვის გაადვილებულიყო მიწის შეძენა და დამუშავება. ამ კომისიის თავმჯდომარეთ იყო 1907-1912 წლებში მ. ვ. მაჩაბელი იყო არჩეული ორჯელ (1909 და 1915 წ.წ.) ამომრჩევლად სრულიად რუსეთის თავად-აზნაურთა კრებაში სახელმწიფო საბჭოს წევრთა ასარჩევათ.

ქართულ საქველმომქმედო საზოგადოების თავმჯდომარეა 1914 წლიდან დღემდე, და თავმჯდომარეობდა ქართველთა (1915-1917 წ.წ.) ინტერ-პარტიულ კრებებზე, რომელსაც დასახული ჰქონდა შემუშავება ქართველთა შორის საზოგადო აზრისა და ერთგვარი მოქმედება და დამოკიდებულობა მეზობელ ერებთან. ამავე საქველმოქმედო საზოგადოების და ამ ინტერ-პარტიული კრებების მეოხებით აჭარა-ქობულეთი და სხვა ქართველი მუსულმანობა გადარჩა დიდის უბედურობისაგან და აოხრებისაგან.

მიხეილ ვახტანგის ძე მაჩაბელი (1883-1885 წ.წ.) მსახურობდა ქ. თბილისის თვითმართველობაში და (1885-1918 წ.წ.) მიწათ მოქმედების სამინისტროში და ბოლო დროს (1899-1918 წ.წ.) იყო მთავარ გამგეთ გლეხ-კაცთა მიწათ-მომწყობი პარტიისა.

1917 წელს სრულიად საქართველოს საეკლესიო კრებამ მიხეილ ვახტანგის ძე მაჩაბელი აირჩია საკათალიკოსო საბჭოს წევრად.

1917 წელს საქართველოს ყრილობამ აირჩია საქართველოს საბჭოს წევრად.

მიხეილ ვახტანგის ძე მაჩაბელის (ფსევდონიმი მ. თბილისელი) საეკონომიო და საზოგადო მნიშვნელობის წერილები იბეჭდებოდა ქართულ და რუსულ გაზეთებში: „ივერიაში“, „Кавказ-ში“, „Закавказіа-ში“  და სხ. სხვათა შორის ქართულ ენაზე იყო დაბეჭდილი წერილები „სოფელი და სოფლელნი“ და რუსულათ: Мотивы Социализма въ Грузіи. აქვს დაბეჭდილი რუსულ ენაზე წიგნი: „გამოკვლევა თიანეთის მაზრის სახელმწიფო გლეხ-კაცთა ეკონომიური ყოფა-ცხოვრებისა“. მიხეილ ვახტანგის ძე მაჩაბელი იყო რედაქტორი გაზეთი „Закавказъе“-სი იმ დროს, როცა ეს გაზეთი იცავდა კახეთის რკინის გზას და წინააღმდეგი იყო ამ გზის გადაცემისა ტაგიანოსოვის და კ Ο ხელში.

მ. მაჩაბელი

წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი

ისკანდერ ეფენდი ცივაძის სიტყვა წარმოთქმული საქართველოს პირველ ეროვნულ ყრილობაზე

ისკანდერ ეფენდი ცივაძე (აჭარელი მოლა).

პატივცემულნო უფროსნო ძმანო (ტაში). პირველად თაყვანს ვცემ იმ უზენაეს, რომელიც ბრძანდება როგორც გამთიშველი, აგრეთვე შემაერთებელიც. შემდეგ მადლობა უნდა მოგახსენოთ იმ დახმარებისთვის, რომელიც თქვენ აღმოგვიჩინეთ ომის დროს. (ტაში). ისტორიული უწყალობის გამო ჩვენი სული დამახინჯებული და დასახიჩრებული იყო. დიდხანს ვიყავით თქვენგან დაშორებული, მაგრამ ფიზიკურმა დაშორებამ სულიერად ვერ დაგვაშორა ერთი მეორეს. აჭარლებს შეგვრჩა ქართული სული, ქართული ენა, სამშობლო, რომელმაც გამოზარდა გენიოსი შოთა რუსთაველი (ტაში). ჩვენ გვსურს, რომ თავისუფლად ვიცხოვროთ რუსეთის პროტექტორატის ქვეშ. სამშობლოს მოღალატეებს, პროვოკატორებს, რომელნიც სცდილობენ მღვრიე წყალში თევზის დაჭერას, მოვაგონებ აკაკის სიტყვებს:

„კრულ იყო იმის სახელი,
ვინც მთა გასცვალოს ბარზედა,
თვის ტომის დამწუნებელსა
ჭირი მიუვა კარზედა,
ნურავნ ისხავს სხვის ქურქსა
და ნუ სცვლის თავის ენასა,
თორემ ბოლო დროს მოიმკის
უსუსურ ცრემლის დენასა.  (მხურვალე ტაში).

მაშ გაუმარჯოს თავისუფალ აჭარას, თავისუფალ საქართველოში. (ორატორი ტრიბუნას სტოვებს. დარბაზს კვლავ ხანგრძლივი ტაში იცავს. კვლავ ისმის ხმები „გაუმარჯოს აჭარას“.

წყარო: გაზ „საქართველო“  1917 წ. გიორგობისთვის 23

დღევანდელი მომენტი და ქართველი ერი

(ნოე ჟორდანიას მოხსენება, რომელიც მან გააკეთა
ეროვნულ ყრილობაზე 20 ნოემბერს).

ნოე ჟორდანია

მოქალაქენო, როგორც ახლა განაცხადა ამხანაგ. თავმჯდომარემ, მე მომანდო ჩვენმა ინტერპარტიულმა საბჭომ მოხსენების წაკითხვა. თქვენ იცით, რომ ინტერპარტიულ საბჭოში შედიან ყველა ქართული პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლები და თუ მათ იცვნეს შესაძლებლათ ერთი პირისათვის მიენდოთ მოხსენების წაკითხვა, აშკარა ყოფილა საერთო ნიადაგი და ამ საერთო ნიადაგზე იქნება სწორეთ ჩემი მოხსენებაც აგებული. ამ საკითხის შესახებ, რა თქმა უნდა, ყველას თავისი შეხედულება აქვს და ამ შეხედულებას გამოსთქვამენ კიდეც აქ. ჩემი მოხსენება კი საერთო შეხედულებაზეა აგებული. ჩემი მოხსენების თემა არის დღევანდელი მომენტი და ქართველი ერი. დღევანდელ მომენტში ჩვენ ვგულისხმობთ იმ პოლიტიკურ მდგომარეობას, რომელშიაც იმყოფება დღეს რუსეთი. ჩვენი იტერესები დღესაც შეკავშირებულია რუსეთის ინტერესებთან და როცა ვარკვევთ ჩვენი ერის მდგომარეობას, გამოვდივართ რუსეთის საერთო მდგომარეობიდან. ცხადია, დღესაც ვრჩებით იმ ნიადაგზე, რომელზედაც წინათ ვიდექით, ე.ი. რუსეთთან კავშირის ნიადაგზე. ასმა წელმა განვლო მას შემდეგ,რაც საქართველო რუსეთს შეუერთდა. ეს არ იყო ვისიმეს ჟინიანობისა ან უბრალო შემთხვევის შედეგი, ეს იყო ისტორიული აუცილებლობა. მაშინ საქართველოს წინ იდგა დილემა: ან აღმოსავლეთი ან დასავლეთი. და ჩვენმა წინაპრებმაც გადასწყვიტეს გაშორებოდნენ აღმოსავლეთს და მიემართათ დასავლეთისთვის. დასავლეთისკენ გზა კი იდვა რუსეთზე, მაშასადამე, დასავლეთისკენ სვლა ნიშნავდა რუსეთთან შეერთებას. ჩვენ ასი წელიწადია ვდგავართ ამ ნიადაგზე. რუსეთთან შეერთება მოხდა შემდეგი პირობით: ჩვენ უნდა ვყოფილიყავით რუსეთის ჩარჩოში და გვქონოდა თვითმართველობის უფლება შინაურ საქმეებში. მხოლოდ პირველი ნაწილი ამ პირობისა დარჩა ძალაში, მეორე ნაწილი კი ადრევე იქნა დარღვეული. ბევრი წვალება, ბევრი გაჭირვება გადავიტანეთ ამ ასი წლის განმავლობაში, მაგრამ არც ერთი ქართული პოლიტიკური პარტია არ მოითხოვდა რუსეთიდან ჩამოშორებას, ვინაიდან ეს იქნებოდა აღმოსავლეთის წინაშე წამოჩოქება. ეს კი არავის არ სურდა. ყველა პარტიები ერთ გზას დავადექით, გვინდოდა შინაური ცხოვრების პირობები შეგვეცვალა რუსეთის დახმარებით, განსხვავება მხოლოდ იმაში იყო, რომ ამ ცვლილების მოხდენას არისტოკრატია ცდილობდა ტახტისა და გაბატონებული წრეების დახმარებით, ხოლო დემოკრატიამ კი რუსეთის დემოკრატიას შეუკავშირა თავისი ბედი, ისტორიამ ეს უკანასკნელი გზა გაამართლა, რუსეთის დემოკრატია აღდგა ძველი წყობილების წინააღმდეგ, მან დაამსხვრია იგი, დალეწა მონობის ბორკილები და მიანიჭა ერებს საშუალება თვით გამოსჭედონ თავისი წყობილება და მომავალი. და ახლაც ჩვენ წინ დაგვიდგა ის დილემა, რომელიც ამ ასი წლის უკან ჩვენი წინაპრების წინ იდგა: ან ისევ დასავლეთი და, მაშასადამე, რუსეთი, ან აღმოსავლეთი. როგორ მოხდა ეს, რომ ისევ მოვექეცით ამ ჩიხში? ამისათვის საჭიროა გავითვალისწინოთ დღევანდელი მომენტი და ჩვენი პოზიცია.

დღევანდელი მომენტის დამახასიათებელი არის ორი უმთავრესი მოვლენა: ომი და რევოლუცია მათი შეერთება ახასიათებს დღევანდელ პოლიტიკურ მდგომარეობასაც. დღევანდელი ომი არის სამრეწველო ხასიათის ომი, იგი სწარმოებს სამრეწველო სახელმწიფოთა შორის, მაშასადამე, ამ ომის მონაწილე უნდა ყოფილიყო სახელმწიფო ახალი, მრეწველობის მხრით განვითარებული. აი, სწორეთ აქ არის სისუსტე ეკონომიურად განუვითარებელი სახელმწიფოსი და ასეთი კი რუსეთის სახელმწიფოა. მას წილად ხვდა ისეთი მძიმე ტვირთი, რომლის ასაწევათ არ შესწევდა არც ეკონომიური და არც პოლიტიკური ძალა. ომის მატარებელია მოწინავე თანამედროვე ქვეყნები: ინგლისი საფრანგეთი, გერმანია, რუსეთი კი ჩამორჩენილია ეკონომიურათ და პოლიტიკურათ. აქედან წარმოიშვა წინააღმდეგობა – მძიმე საქმის წარმოება და სუსტი ძალ-ღონე. ამ წინააღმდეგობამ წარმოშვა ჩვენი დიდი რევოლუცია. ბევრს ეგონა, დასცემს რა რევოლუცია ძველ წყობილებას, ამით გაამაგრებს რუსეთს და შეძლებას მისცემს მას, ომი მოიგოსო. ამიტომ მიიღო მონაწილეობა რევოლუციაში შეძლებულ ნაწილებმაც და რევოლუციაც გახდა ნაციონალური. მაგრამ მათ ავიწყდებოდათ ერთი რამ: რევოლუცია, ანგრევდა რა ძველ პოლიტიკურ წყობილებას, ვერ შესძლებდა შეეცვალა ეკონომიური წყობილება. ერთი ან ორი წლის განმავლობაში რუსეთი ვერ გახდებოდა სამრეწველო სახელმწიფოთ აქედან გამომდინარეობდა ერთადერთი დასკვნა – რაც შეიძლებოდა დაჩქარებით ზავის ჩამოგდება. ეს ყოფნა-არყოფნის კითხვაა რუსეთისათვის. მაგრამ რევოლუციამ რვა თვის განმავლობაში ტკეპნა ერთი და იგივე გზა, ადგინა სამინისტროები და ვერც ერთმა სამინისტრომ კი ვერ შესძლო ამ საკითხის გადაჭრა. აქედან წარმოიშვა ის, რომ ერის უკმაყოფილო ნაწილი, მუშათა კლასი და ჯარი, რომელიც გრძნობს, რომ რუსეთს არ ძალუძს ომის მოგება, გადიხარა უფრო მარცხნით და მივიღეთ მეორე რევოლუცია. მაშინ, როცა პირველი რევოლუცია იყო ნაციონალური, მეორე რევოლუცია არ არის ნაციონალური და აქ არის სწორეთ მისი სისუსტე. მეორე რევოლუციის მიზანიც ნაციონალურია იმდენათ,რამდენათ იგი დღის წესრიგში აყენებს ზავისა და მიწის საკითხის გადაჭრას. ამ საკითხების საჩქაროთ გადაჭრას იზიარებს უმრავლესობა. მაგრამ მან ვერ გაიზიარა ის ტაქტიკა, მეთოდი, რომლის საშუალებით სურთ ბოლშევიკებს ამ საკითხების გადაჭრა. ამაში მდგომარეობს სპეციფიური ხასიათი მეორე რევოლუციისა. მისი მეთაურნი, ბოლშევიკები, იღებენ რა თავის ხელში ნაციონალურ მიზნების განხორციელების საქმეს, ამის მიღწევას ცდილობენ ფრაქციული საშუალებებით. აქედან წარმოიშვა მეორე რევოლუციის სისუსტე ამას ზედ დაურთეს დღევანდელი მდგომარეობისათვის შეუფერებელი მიზანი – სოციალიზმის განხორციელება. მათ გონიათ, რომ ის გლეხები-ჯარიკაცები, რომლებსაც უნდათ დაჩქარებით ზავის ჩამოგდება და სახლში წასვლა, სოციალისტები არიან. მათი შეხედულებით, უკან ჩამორჩენილ ქვეყანამ უნდა განაახლოს მოწინავე ქვეყნები, როგორც ამას ამბობდა კორჯევსკი სამოცი წლის უკან. რუსეთს მოახვიეს თავზე ისეთი მიზანი, რომლის განხორციელება მას არ ძალუძს  ე. ი. სოციალისტური რევოლუცია.

ამნაირათ, თუ პირველმა რევოლუციამ მთელი რუსეთი გააერთიანა, ერთის მიზნით გაიტაცა, მეორე რევოლუციამ იგი დაყო, ერთი ნაწილი მეორეს მიუსია. აქედან გამომდინარეობს დღევანდელი მომენტის თავისებურებები და მისი ხასიათი. თქვენ იცით, რომ დღეს ცენტრალურ რუსეთში დიდი არეულობებია, არ არსებობს ყველას მიერ აღიარებული მთავრობა. პერიფერიები, რომლებიც მთელი თავისი ძალ-ღონით იღებდნენ მონაწილეობას რუსეთის საერთო მოძრაობაში, დღევანდელ ამბების გამო მოსწყდენ ცენტრს და იძულებული არიან, თავის თავს უშველონ. უკვე მოეწყო რესპუბლიკა უკრაინისა, დონის ოლქისა, ყუბანისა, მთიულებისა და სხვ. როგორც ამბობენ, ასეთივე ნაბიჯს დგამს ციმბირიც. იგი იყოფა ორ ნაწილათ და აწყობს თავის რესპუბლიკას, ასეთ აუცილებლობის წინაშე ვდგავართ ჩვენ, ამიერ კავკასიელები და, კერძოთ, ქართველობა.

შეგვიძლია ჩვენ არსებობა, თუ არ იქნა ცენტრის მფარველობა? ეს შესძლებელი იქნებოდა მშვიდობიანობის დროს. დღეს კი ომიანობაა. ჩვენს ახლოს გადაჭიმულია საომარი ფრონტი, მოწინააღმდეგე სახელმწიფოები განადგურებით გვემუქრება. ჩვენ არ ძალგვიძს საკუთარი ძალით ყველა ეს მოვაწესრიგოთ. ყოველგვარი სისუსტე კი იწვევს საომარი ფრონტის გარღვევას. ეს კი მოასწავებს აღმოსავლეთის წინაშე ჩვენ წამოჩოქებას, მის პროვინციათ გახდომას. ისეთ პატარა ქვეყანას, როგორიც არის საქართველო, არ შეუძლია დამოუკიდებლათ აწარმოოს ომი, შეინახოს ჯარი და სხვ. ამ გარემოების მზეზია, რომ ჩვენ გვსურს, რუსეთში აღსდგეს ცენტრალური მთავრობა, რომელიც მოაწესრიგებს საქმეს. ამნაირათ, ორიენტაცია კვლავ ძველი რჩება, ჩვენ ისევ რუსეთთან შეკავშირების ნიადაგზე ვდგევართ. ამ საკითხში ჩვენ მარტო არ ვართ, სომხებიც ამ გზას ადგიან. იმათ უნდა ეძიონ ხსნა რუსეთის საშუალებით, ეს ისე აშკარაა, რომ ამაზე მეტი შეჩერება არც არის საჭირო. რჩება მესამე დიდი ერი, რომელიც იწვევს ეჭვებს. ეს თათრებია, მაგრამ მათი ეკონომიური და კულტურული ინტერესები მოითხოვს რუსეთის ფარგლებში დარჩენას, ვინაიდან ამ მხრით ისინი მაღლა დგანან ოსმალეთზე და მასთან შეერთება – ეს უკან დაბრუნება, მის პროვინციათ გახდომა იქნებოდა. ამიერ კავკასიის მოწინავე თათრები უკან დაქანების წინააღმდეგი არიან.

ამნაირათ, ყველა ფიქრობს რუსეთში შეიქნას ცენტრალური რევოლუციონური მთავრობა, რომელთანაც, ვიმოქმედებთ შეთანხმებით და მოვაგვარებთ საერთო საქმეს. მაგრამ რომ რუსეთი გაძლიერდეს შიგნით, საჭიროა პერიფერიების სიძლიერე, ჩვენ თვითონ უნდა ვიყოთ გაძლიერებული, რომ შევსძლოთ ჩვენი წვლილის შეტანა რუსეთის მთლიანობის ღდგენის საქმეში. აქედან წარმოიშვა ამიერ კავკასიის კომისარიატის დაარსება. მაშასადამე, იგი მთავრობის ძალა-უფლების მატარებელია იმ აზრით, რომ თუ აქ, განაპირა მხარეში შეიქმნა სიძლიერე, ეს მომასწავებელი იქნება თვით ცენტრის სიძლიერისა. გარდა ამისა, ჩვენი მხარის პოლიტიკური სიძლიერე მოითხოვს ადგილობრივ საერთო ორგანოს – სეიმის დაარსებას. ამის განზრახვა უკვე არის და გადაწყვეტილია ამ მიზნისთვის გამოვიყენოთ დამფუძნებელ კრებაზე გასაგზავნათ არჩეული დეპუტატები. ეს დეპუტატები შეადგენენ ადგილობრივ სეიმს. მათი რიცხვი გადიდებულ იქნება ორჯერ ან სამჯერ. ამნაირათ, აქ გვექნება ერთგვარი პოლიტიკური ცენტრი. საჭიროა არა მარტო პოლიტიკური, არამედ ნაციონალური ძალების შეერთებაც. სომხებსა და თათრებს უკვე ქონდათ თავისი ეროვნული ყრილობები. ქართველებმა კი დღეს მოვიწვიეთ ასეთი ყრილობა. ძალთა ასეთი შეერთება იძლევა იმის გარანტიას, ყველა ადგილობრივი კითხვები კარგათ მოგვარდება და არც ერთი ერის საჭიროება არ იქნება მივიწყებული. მომავალ სეიმში ქართველები დააარსებენ ცალკე სექციას, ასევე მოიქცევიან თათრები და სომხები. ვცდილობთ, რაც შეიძლება დაჩქარებით შევქნათ ნაციონალური ჯარი (ტაში)

როცა ასე ვაწყობთ ადგილობრივ საქმეებს და ვაძლიერებთ ჩვენს თავს. ვფიქრობთ ამით მოვახდინოთ გავლენა რუსეთზე, რომ აქაც შეიქნას ცენტრალური, ყველას მიერ აღიარებული მთავრობა. იგი უნდა იყოს მთავრობა რევოლუციონური, თუ მთავრობა კონტრ-რევოლუციონური შედგა, დვიწყებული იქნება ჩვენი არა მარტო პოლიტიკური და სოციალური ინტერესები, არამედ ნაციონალურიც და ამნაირათ ჩავარდებით ისევ ძველ მდგომარეობაში. ამიტომ ჩვენი მთავარი საზრუნავი საგანია არ გაიმარჯვოს კონტრ-რევოლუციამ და იბატონოს რევოლუციამ რუსეთში (ხანგრძლივი ტაში). მთავარი მატარებელი ძალა-უფლებისა რუსეთში არის დამფუძნებელი კრება. უეჭველია, ამ კრების წინაშე უნდა წარვსდგეთ ჩვენი პროგრამით. თუ ანარქიას არ მოეღო ბოლო და რუსეთში არ მოხერხდა ახლო მომავალში დამფუძნებელ კრების მოწვევა, ჩვენ იძულებული ვიქნებით, მოვიწვიოთ ადგილობრივი დამფუძნებელი კრება და ჩვენს თავს მივცეთ კონსტიტუცია (ხანგრძლივი ტაში, ოვაციები). ამ მხრით არ ვარგა ჩვენი არც აჩქარება, არც დაყოვნება. აჩქარებამ იცით რა მოუტანა რუსეთს– მეორე რევოლუცია იყო ნაჩქარევი და იგი ლამის სისხლში ჩააღჩვეს. ჩვენში უდროო დროს აჩქარება გამოიწვევს ექსცესებს და საქმის საბოლოოდ დაღუპვას. არც დაგვიანება არის სასურველი. რუსეთმა რვა თვე დაკარგა ერთი ადგილის ტკეპნაში. ამის შედეგია დღევანდელი ანარქია. თუ ჩვენც დავაყოვნებთ, ჩავცვივდებით ასეთივე მდგომარეობაში და ეს დაარღვევდა საქართველოს(ტაში).

რა პლათფორმით, რა მოთხოვნილებებით უნდა წარვსდგეთ ჩვენ დამფუძნებელი კრების წინაშე? ყველა პოლიტიკურ პარტიას თავისი პროგრამა აქვს. მაგრამ ინტერპარტიულ საბჭოში ჩვენ შევთანხმდით ერთგვარ მინიმუმზე; უნდა მოვითხოვოთ, რომ საქართველოს მიენიჭოს სრული შინაური თვითმართველობა, უნდა ქონდეს უფლება, საკუთარ საჭიროებებზე გამოსცეს კანონები (ოვაციები), უნდა ყავდეს თავისი ნაციონალური ადმინისტრაცია. თუ იმ დროისთვის იქნება რუსეთში ჯარი, აქ უნდა იდგეს ჩვენი ჯარი (ტაში), თუ იქნება რუსეთში სისტემა მილიციისა, აქ უნდა მოეწყოს საკუთარი მილიცია (ტაში). უნდა გვქონდეს სასამართლო, სკოლა, ერთი სიტყვით, უნდა მოხდეს ყველა დაწესებულებათა ნაციონალიზაცია (ერთსულოვანი ხანგრძლივი ტაში), რომ ამას მივაღწიოთ, საჭიროა ამიერ კავკასიის ერები იდგენ ამ თვალსაზრისზე ე. ი. ასეთი წყობილება უნდა მიენიჭოს მათაც და შეთანხმებით უნდა მოხდეს ტერიტორიალური გამიჯვნა(ტაში).

ერთათ დგომით ჩვენ ავშენდებით, ცალცალკე დგომით ჩვენ დავიქცევით. საჭირო იქნება ასეთი თუ ისეთი მოლაპარაკება და შეთანხმება სხვა მოსაზღვრე ერებთანაც, მაგ. ჩრდილოეთ კავკასიის ერებთან. სჩანს, ბევრი რამ გვაქვს გასაკეთებელი. ამიტომ, ვფიქრობთ, ქართველ ერსაც ჰქონდეს ისეთი ეროვნული საბჭო, როგორიც აქვს სომხებსა და თათრებს. იგი უნდა იყოს ისე შემდგარი, რომ სისწორით გამოხატავდეს ჩვენი ხალხის აზროვნებას. ამ მიზნით გამოვიყენებთ დამფუძნებელ კრების არჩევნებს. დეპუტატების რიცხვს გავამრავლებთ პარტიათა შორის რეალურ ძალთა განწყობილების მიხედვით. სეიმზე დავაარსებთ ცალკე სექციებს და იქნება ნაციონალური საბჭოც. მანამდის კი ავირჩიოთ დროებითი საბჭო, რომელიც დაიჭერს ინტერპარტიულ საბჭოს ადგილს.

ამნაირათ, ჩვენი თვითგამორკვევა დღესაც ისეთია, როგორიც იყო ამ ასი წლის წინათ, ამ მხრით ჩვენ ვერ წავედით შორს. ჩვენ წინაპრებთან შედარებით, დღესაც იმასვე ვფიქრობთ, იმასვე მოვითხოვთ: უნდა დავრჩეთ რუსეთის ჩარჩოში და მოგვეცეს შინაური თვითმართველობა. განსხვავება მხოლოდ იმაშია, რომ მაშინ ამ თვითმართველობის მეთაური და ბჭენი იყო ქართველი მეფეები, დღეს კი, მათი მოადგილეა ქართველი ხალხი და დემოკრატია. (ხანგრძლივი, ერთსულოვანი ტაშისცემა და დაუსრულებელი ოვაციები).

„ერთობა“, 23 ნოემბერი, ხუთშაბათი, 1917 წელი, №202.

დავით ნიჟარაძის სიტყვა წარმოთქმული საქართველოს პირველ ეროვნულ ყრილობაზე

დავით ნიჟარაძე

მამულიშვილნო!

მეტად და მეტად ბედნიერი ვარ, რომ მეც წილად მხვდა მივესალმო ამ ტრიბუნიდან ამ სანატრელ პირველ საქართველოს ეროვნულ კრებას. სრულებით  მეტად მიმაჩია კვლავ განვიმეორო და გაგახსენოთ ისტორიული ღვაწლი ქართველ თავად-აზნაურობისა თავის სამშობლოს და ქართველ ერის წინაშე, რადგან ყოველივე ამას შეეხო და განმარტა კონსტანტინე აფხაზმა. კარგი იყო იგი თუ ავი ერთგვარად უწევდა სამსახურს როგორც აღმოსავლეთ საქართველოს აზნაურობა ისე დასავლეთ საქართველოსა რამდენიმე საუკუნოების განმავლობაში და თვით რუსეთთან შეერთების შემდეგაც, რამდენადაც ეს მათ შეეძლოთ იმ ფარგლებში მომწყვდეულსთ, რომლებშიაც იგი ორმოცდა-ათ წლებიდან რუსის მთვრობამ ჩააყენა კანონების მეცხრე ტომის ზეგავლენის ქვეშ.

დასავლეთ საქართველოს აზნაურობამც რვა ამა გიორგობისთვეს ისეთივე დადგენილება გამოიტანა, როგორც აღმოსავლეთ საქართველოს აზნაურობამ. მან თავის მემკვიდრედ აღიარა სრულიად ქართველი ერი. თუმცა დასავლეთ საქართველოს აზნაურობას, ისეთი სიმდიდრე არა ჰქონია, როგორიც ჰქონდა აღმოსავლეთ საქართველოს აზნაურობას, მაგრამ მან თავისი მწვლილი ერთათ ამ უკანასკნელთან გადასცა ერს.

დადგენილება აზნაურობის კრებისა ამის შესახებ მე უკვე ვახელი თბილისის აზნაურობის დეპუტატთა საკრებულოს და ვსთხოვე ერთად აღმოსავლეთ აზნაურობის კრებას დადგენილებასთან ერთად გარდასცეს იგი კუთვნილებისამებრ. დასავლეთ საქართველოს აზნაურობისაგან ერზედ გარდაცემულ მამულებს შეიცავენ: ქართული გიმნაზია თავის შენობებით, სენაკის სკოლა თავის შენობებით, აზნაურობის ბანკი, რომელიც ერთსა და იმავე დროს არის დაარსებული, როგორც თფილისის აზნაურობის ბანკი და ერთი და იგივე წესდება აქვთ.

შემდეგ ერთსულოვნებისა და სოლიდარობისა, ჩვენს პოლიტიკურ პარტიებს შორის, რომელნიც ამ სანატრელს ეროვნულ კრებაზე გამოირკვა ცოტა გამონაკლისით, მე სულით და გულით აღფრთოვანებული ვბრუნდები დასავლეთ საქართველოში და ვახარებ მას, რომ საქართველო აღსდგა! ქართველი ერი ხელი ხელ ჩაკიდებული ერთ-სულოვნად და ერთგულოვნად განურჩევლად პოლიტიკურ მიმართულებისა, დადგა საქართველოს თვისუფლების დროშის ქვეშ და იგი ამ დროშის ქვეშ დაუყოვნებლივ განახორციელებს დიდი ხნის თავის იდეალებს, თავის დიდებულ ისტორიას სავსებით აღდგენისას, მაშ გაუმარჯოს ქართველ ერს (ტაში).

წყარო: გაზ. „საქართველო“ 1917 წ. გიორგობისთვე.

კონსტანტინე აფხაზის სიტყვა წარმოთქმული საქართველოს პირველ ეროვნულ ყრილობაზე

კონსტანტინე აფხაზი

მე წამოვსდექი თქვენს წინაშე თბილისის გუბერნიის თავად აზნაურების დავალებით, რათა გაუწყოთ თავად აზნაურთა ყრილობის დადგენილება ღვინობისთვის 29 დღისა. ამ დღეს გადაწყდა, რომ მთელი თავად-აზნაურების ქონების ღირსეულ მემკვიდრედ გამოცხადებულ იქნას ქართველი ერი.

ეს ქონება არ იყო მამა-პაპის მიერ შთამომავლობითი დატოვებული, არამედ იყო, თავად-აზნაურობის მიერ შეძენილი ამ ორმოცდა ათი წლის განმავლობაში. თავად-აზნაურობას დიდი წარსული აქვს სამხედრო ასპარეზზედ. ამის გარდა სამოქალაქო ასპარეზზედაც მრავალი შესანიშნავი პირი მოგვცა ამ წოდებამ. (ტაში).

თავად-აზნაურობა შეურიგებელი მტერი იყო რუსეთის ძალმომრეობისა. მთიულეთის, კახეთის და იმერეთის ამბოხებაში თავად-აზნაურობამ მიიღო მეთაურობა და ხელმძღვანელობა. მაგრამ ამ ამბოხებებმა ჩვენი უნუგეშო მდგომარეობა ვერ შეცვალა. საქართველო ვერ იხსნა რუსეთის კლანჭებისაგან. ალბად რუსეთი ძლით უნდა გაბატონებულიყო ჩენში. რუსეთმა საქართველოს ტერიტორია ერთნაირ საშუალებად გაიხადა თავისი დაპყრობითი პოლიტიკისათვის. ქართველი ერი ერთად-ერთი ერი იყო, რომელსაც შეეძლო წარსული მოეგონებია და რუსეთის დაპყრობითი გეგმები დაეშალა. ამ გარემოებამ რუსის წრეში შიში დაჰბადა, რაც ქართველთა შევიწროებაში გამოიხატა. ყველა ამათ მოჰყვა რუსეთის ადმინისტრაციის გაძლიერება ჩვენში, რასაც დაერთო უცხოელთა კოლონიზაცია და უცხო კაპიტალის შემოჭრა ჩვენში. ამან კი ქართველი ერის დაჩოქება და დაუძლურება გამოიწვია. ქართველობა თანდათან იდევნებოდა, ქართული სული თანდათან ჰქრებოდა. ქართველმა თავად აზნაურობამ ხელი მიჰყო კოლექტიურ ქონების შეძენას, და მოკლე ხანში პატრონი გახდა იმ ქონებისა, რომელიც მან დღეს ქართველ ერს უანდერძა.

წყარო: გაზ. „საქართველო“ 1917 წ, გიორგობისთვე.

გუჯარი სრულიად საქართველოჲს კათოლიკოზ-პატრიარქის კირიონ II-სა საქართველოჲს ეროვნულ ყრილობის მიმართ

კირიონ II

„მშვიდობა თქვენდა და კურთხევა, რჩეულნო ივერიისანო! ძალამიხდილი, ჭადარამოსილი მამათმთავარი ებრაელთ იაკობ ქვეყანასა უცხოსი ეგვიპტისასა მოუწოდებდა ძეთა თვისათა ათორმეტთა და ეტყოდა: „შემოკრბით ჩემდა, რათ მიგითხრა რაჲ შეგემთხვევის თქვენ უკანასკნელსა დღესა, შემოიკერბით და ისმინეთ ძეთა იაკობისთა, ისმინეთ ისრაელისა, მამისა თქვენისა“ (შესაქ. 49,1-2). ასულნო და ძენო აწ წარტყვენვილისა და ძალამიხდილისა მცხოვანისა საქართველჲსანო! შემოიკერბით ჩემდა, მამათმთავარისა თქვენისა, და ყური მიაპყარით სიტყვათა ჩემთა.

ოდეს ერი ქართველთაჲ გარემოიცვა შურმან, მტრობამან და ურთიერთას გაუგებრობამან, ოდეს იგი დაადგა გზასა დანაწილებისა და დაწვლილებისასა, – შესუსტდა შემოქმედობითი ნიჭი მისი, შეირყა სიმხნე სულისა მისისა, დაკნინდა შინაგანი ცხოვრება მისი, დაეცა სახელმწიფოებრივი ძალა ანმან, მუხლი მოიდრიკა წინაშე უცხოთესლისა, რომელმან, თქმულისაებრ წერილისა, „ძენი თქვენნი წარიყვანა და ცხენთა ზედა აღახნა ასულნი თქვენნი აღიხვნა და მზარეულ ქმნა; აგარაკანი თქვენნი და ვენახნი, ზეთის ხილნი თქვენნი და კეთილნი მოგიღოთ; თესლი თქვენნი და ღვინო განგიათეულნა და გყო თვენ მისდა მონად“. (მეფ. 1, VII, 11-17). „რაოდენგზის ინება“ დედამან-მშობელმან „შეკრება თქვენი, ვითარსახეთ შეიკრიბნის მფრინველმან მართვენი თვისნი ქვეშე ფრთეთა თვისთა, გარნა არა ინებეთ ესე“ (მათ. 23,27) და არცა „უფალმან“ თქვენმან ნებავცა ამისი. და დღეს, ოდეს ვხედავ კრებულსა რჩეულთასა დიდსაწადელსა, წინასწარმეტყველებრ ვღაღდებ: „აჰა, ესერა რაჲმე კეთილ ანუ რაჲმე შვენიერ, არამედ დამკვიდრებაჲ ძმათაჲ ერთად” (ფსალ. 132,1). ხელთა შინა თქვენთა არს მომავალი ერისა ჩვენისა, თქვენ ხართ სასო და ხელი ამპყრობელ მისი. ღელავს და მძვინვარებს ზღვა ჩრდილოისა, სანაპიროთა თვისთაგან გადმოხეთქილი, და წარღვნასა უქადის მრავალტანჯულსა ჩვენსა მხარესა. და თქვენ, რჩეულნო ივერიისანო, თქვენ უნდა იხსნათ სამშობლო განსაცდელისაგან, თქვენ უნდა განუსვენოთ მას, მიიყვანოთ ნავთსაყუდელსა მყუდროსა და დაამყაროთ მასში ძმობა, მშვიდობა, წესიერება და ბედნიერება. თქვენი ერთობა, ერთსულოვნება და დღის ვარამის განმსჭვრეტელობა წინდი არს იმისა, ვითარმედ “აღდგებიან მკვდარნი” (ის.26,19), საქართველო განცხოველდება და ქართველი ერი კვლავ აღბეჭდავს მატიანესა შინა კაცობრიობისასა საქმეთა თვისთა საგმიროთა. იყავნ, იყავნ!

აჩრდილნი დიდებულთა ჩვენთა წინაპართანი, ვედრებანი ახლად აღდგენილ ივერიის ეკლესიისანი და კურთხევა ჩემის უღირსობისაჲ გფარავდეს და წარგიძღოდეს თქვენ გზასა მას მოღვაწებისა თქვენისასა”.

მდაბალი კირიონმეორე, მთვარეპისკოპოზი მცხეთისა და სრულიად საქართველოს კათალიკოზ-პატრიარქი.

ქ. თბილისი

19 ნოემბერი 1917 წ.

წყარო: გაზ. „საქართველო“ 1917 წლის გიორგობისთვე

ვასილ წერეთელი საქართველოს ეროვნული ყრილობის შესახებ

19 ნოემბერი 1917 წლ. ამიერიდან ქართველი ერის სადღესასწაულო დღედ იქნება.

ერთი საუკუნის განმავლობაში ქართველი ერი, როგორც პოლიტიკური ორგანიზმი, აღარ იყო: მას აღარა ჰყავდა საკუთარი მთავრობა, იგი თავის თავს აღარ ეკუთვნოდა და, მაშასადამე, მონობის ჯაჭვით იყო შებორკილი, მონობის მძიმე უღელს ქვეშ ჰგმინავდა.

მაგრამ რუსეთის დიდმა რევოლუციამ ერთა თვისუფლების ზარი ჩამოჰკრა და საზარელი ბნელეთი ბრწყინვალე განთიადით შესცვალა.

იწყება ახალი ისტორიული ხანა, როდესაც არ იქნებიან არცა მპყრობელნი და არცა პყრობილნი, არცა ბატონნი და არცა მონანი.

ეს – ისტორიული კანონია, ე.ი. კაცობრიობის განათლებისა და კულტურის უზენაესი განვითარების შედეგია.

ერთი მხრით ტეხნიკის უმწვერვალესი განვითარება და მეორე მხრით ხალხის შეგნება შეუძლებელ ჰყოფენ რომელისამე ერის სხვა ერებზე ბატონობას.

ინგრევა პრინციპი დაპყრობისა, იმპერიალიზმისა, და მის ნანგრევებზე ახალი სოციალურ-ეროვნული შენობანი შენდებიან.

მაგრამ ცხადია, რომ თვითეულმა ერმა საკუთრი თავისუფლება თვითონვე უნდა შექმნას, თვისი შენობა საკუთარი ხელითვე უნდა ააგოს.

და 19 ნოემბერს 1917 წ. ქართველმა ერმა თავისი ეროვნული ყრილობის ხელით თავის პოლიტიკურ თავისუფლებას საფუძველი ჩაუყარა, რომელზედაც უეჭველია, სულ მალე შვენიერს პოლიტიკურ შენობას ააშენებს.

ქართველ ერს ეყოლება მოთავე რომელმაც მისი პოლიტიკური და ეკონომიური ცხოვრება უნდა მოაწყოს და მეზობელსა და შორეულ ერებსა და სახელმწიფოებს ქართველ ერის სახელით უნდა ელეპარაკოს.

აქ ქართველ ერს ეყოლება მისი პოლიტიკური ნების გამომთქმელი და წარმომადგენელი ორგანო – ეროვნული ყრილობის მიერ არჩეული ეროვნული საბჭო.

საქართველოს შვილნო! იცოდეთ, რომ საქართველოს ეროვნული საბჭო – საქართველოს უზენაესი პოლიტიკური თავია, რომლის ნებაც უნდა აასრულოს საქართველოს ყველა მოქალაქემ, ყველა მამულიშვილმა განურჩევლად ეროვნებისა და სოციალური მდგომარეობისა.

საქართველოს შვილნო! მომილოცავს საქართველოს პოლიტიკურად მკვდრეთით აღდგენა!

ვასილ წერეთელი

 

წყარო: გაზ. საქართველო 1927 წლის გიორგობისთვის 21 გვ.2

აკაკი ჩხენკელის სიტყვა წარმოთქმული საქართველოს პირველ ეროვნულ ყრილობაზე 1917 წლის 19 ნოემბერს.

აკაკი ჩხენკელი

მოქალაქენო! მე ბედად მხვდა პირველს საქართველოს, ეროვნულს ყრილობას მოვახსენო საქართველოს ეროვნული ინტერპარტიული საბჭოს საახელით მხურვალე სიტყვა მილოცვისა და სიხარულისა, ჩვენს სიხარულს საზღვარი არა აქვს. ან რატომ არ უნდა გვიხაროდეს, როცა ვხედავთ ამ საქართველოს სხვა და სხვა კუთხიდან თავმოყრილ პოლიტიკურ ორგანიზაციათ და საზოგადო დაწესებულებათა წარმომადგენლებს. მას შემდეგ რაც საქართველო რუსეთს შეუერთდა, ეს პირველი ეროვნული ყრილობაა ჩვენის ხალხისა. დღევანდელი დღე – 19 ნოემბერი – არის დატა, რომელიც არ ამოიფხვრება ჩვენი ხსოვნიდან. მართალია, დღევანდელს ყრილობას ვერ დავუძახებთ საქართველოს ნამდვილ სახეს, მაგრამ თუ მივიღებთ მხედველობაში, რომ ამ ყრილობაზე წარმოგზავნილი არიან ყველა საკულტო და საზოგადოებრივ დაწესებულებათა დელეგატები, რომ აქ არიან ჩვეენი დაბა-ქალაქების ნორჩ დემოკრატიის და მის აღმასრულებელ კომიტეტთა წარმომადგენლები, რომ აქვე მონაწილეობენ საპროფესიო კავშირების და მუშათა და ჯარისკაცთა სარევოლუციო ორგანიზაციების რწმუნებულები, თუ ამას მივიღებთ მხედველობაში, მაშინ შეგვიძლიან ვსთქვათ, რომ ასეთი შემადგენლობის ყრილობა უეჭველად გამოსთქვამს ქართველი ერის ნამდვილს გულის თქმას და ზრახვას.

აქვე არიან სტუმრები და ნება მომეცით, თქვენი სახელით მივესალმო მათ, ჩვენ სტუმრებს, პირველ ყოვლისა, ამიერ კავკასიის კომისარიატს, რომელიც სრული შემადგენლობით აქ იმყოფება (ისმის ტაში).

მივესალმები აგრეთვე ამიერკავკასიის რევოლუციონურ ცენტრის დელეგატებს (ტაში). აქვე არიან უცხო სახელმწიფოთა წარმომადგენელნი: ინგლისის, საფრანგეთის, ამერიკის, სპარსეთის და იტალიისა. ნება მომეცით თქვენი სახელით მათ მივესალმო (დიდი ტაში). აქვეა კავკასიის ფრონტის სარდალი პრჟევალსკი (ტაში, პაუზა). მე ვიტყოდი თქვენს მაგიერ: გაუმარჯოს რუსეთის დიდ რევოლუციას! (ხმები: გაუმარჯოს! ტაში). გაუმარჯოს აგრეთვე ყველა ერთა და სახელმწიფოთა სამართლიანს დემოკრატიულ ზავს! (ხმები: გაუმარჯოს! ტაში).  აქვე არიან, მოქალაქენო, ჩვენ ძვირფას  მეზობელ ერების წარმომადგენლები! სპარსეთის, რუსეთის, უკრაინის, პოლონეთის, აფხაზეთის, ებრაელების, სომხების, თათრების, ლიტვის (ტაში). გაუმარჯოს ერთა სოლიდარობას! (მხურვალე ტაში).

მოქალაქენო! დღეს ჩვენ ფრიად საბედისწერო და საპასუხისმგებლო მომენტს გავნიცდით. მთელი რუსეთი ომის ქარცეცხლითაა მოცული. მრავალი საკითხი უძევს მას წინ გადასაწყვეტად. დღიურ წესრიგშია დასმული რუსეთის სხვა და სხვა ერთა ყოფნა-არყოფნის საკითხი.

ჩვენ ფეხზე წამოდგომით პატივს ვცემთ ამ უთვალავ მსხვერპლს, ამ ომმა რომ შეიწირა, პატივს ვცემთ იმ გმირებს, რომელთა სისხლით და სიკვდილით მოვიპოვეთ დღევანდელი ბედნიერება და თავისუფლება, მუხლს ვიდრეკთ ჩვენ გმირ ძმათა უთვალავ საფლავების წინაშე. ისინი იბრძოდნენ მთლიანობისთვის. გაუმარჯოს რუსეთის დემოკრატიის ერთ მთლიანს ფრონტს! (ტაში)

მოქალაქენო, ჩვენ ამიერ-კავკასიის ერებს. შეგვიძლიან თავი მოვიწონოთ იმ როლით, რომელიც მივიღეთ და დღესაც ვიღებთ რუსეთის რევოლუციაში. და დღეს, როცა რუსეთს არა ჰყავს ერთი ცენტრალური მთავრობა, ჩვენ მაინც ვიტყვით იმას, რაც გვითქვამს: გაუმარჯოს რუსეთის მთლიან დემოკრატიულ რესპუბლიკას!

ის ძლიერი ტალღაა, რომელიც 25 ოქტომბერს გადმოსროლილია ცენტრიდან და პერიფერიებს დაღუპვას გვიქადის, გვიკარნახებს დაღუპვის ასაცდენათ სწორედ ამ პერიფერიების გამაგრებას. ჩრდილო-კავკასიაში უკვე გაჩნდნენ ეროვნულ-პოლიტიკური ერთეულები, რომელნიც ლამობენ თავის საკუთრი ძალ-ღონით საკუთრ საქმეების გაძღოლას. მაშ, აუცილებელია ჩვენთვის ეს გზა და კავშირი ერებს შორის, საჭიროა ერთი პირით შევიკრათ, ერთად ვიაროთ საფრთხის თავიდან ასაცდენად. ამიერ კავკასიის კომისარიატი ვერ შეძლებს თვის დანიშნულების შესრულებას, თუ იგი არ დაემყარა ამიერ-კავკასიის ერთა ძალას, ერთა სოლიდარობას.

მე დიდი სიამოვნებით წავიკითხე მოწოდება – დეკლარაცია კომისარიატისა ამიერკავკასიის ერებისადმი. ის ადგილი დეკლარაციისა, რომელიც ეხება ეროვნულ საკითხს, მეტად დამაკმაყოფილებელია. ყველა ერი ამის ძლით წარუდგენს თავის მოსაზრებებს იმისას, თუ როგორ უნდა მოგვარდეს და მოეწყოს მათი ბედი და იღბალი.

თუ, ვინცობაა, დამფუძნებელი კრება არ შესდგა, ჩვენ ვირჩევთ დეპუტატებს, რომელნიც ჩვენ ბედს ისე გადასწყვეტენ, როგორც ჩვენ მოვისურვებთ და დავავალებთ. ყოველ ერს უნდა ჰქონდეს რევოლუციურ-დემოკრატიული პრინციპი, ხოლო ასეთი პრინციპი ერთა თვითგამორკვევა, რომელიც უნდა განახორციელოს ყველა ერმა სხვა ერთა დახმარებით.

თქვენ კარგად იცით, მოქალაქენო, თუ რას ჰგულისხმობს ეს პრინციპი და როგორ უნდა გადაწყდეს ჩვენში ეს საკითხი. ეს არის ეროვნულ-პოლიტიკური თვითმართველობა საკუთარის კანონმდებლობით და (ძლიერი ტაში) და მმართველობით, ამ საგანზე შემდეგ ყრილობას წარმოედგინება ცალკე მოხსენება ამხ. ნ. ჟორდანიას მხრივ.

მეორე საკითხი, ამ ყრილობაზე გამოსარკვევ-გადასაწყვეტი, შემდეგია: მისაღები გვაქვს ქართველ თავად-აზნაურობისაგან მამული, რაც საისტორიო მოვლენაა მთელ რუსეთში (ტაში მარჯვენა ფრთაში). რუსეთის თავად-აზნაურთა შორის ქართველმა თავადაზნაურობამ პირველი ადგილი დაიკავა. რა თქმა უნდა, თუ ღრმათ დავაკვირდებით ამ მოვლენას, დავინახავთ, რომ ეს მიეწერება ქართველი ერის სიძლიერეს, მის დემოკრატიის მნიშვნელობას და გავლენას. ქართველი ერი და დემოკრატია არის ერთი ძლიერი ფაქტორი, რომლის წინაშე თავად-აზნაურობას ქუდი უნდა მოეხარა (ტაში). დღეს-დღეობით, უკუღმართ პირობების წყალობით, ქართველ ერს, როგორც ასეთს, არა აქვს საკუთრება. საკუთრება აქვს მარტო წოდებას, შემდეგსი მას ქონება უეჭველად ექნება და ის მამული, დღეს რომ გადმოდის ქართველ თავად-აზნაურთაგან, იქნება პირველი ფონდი ქართულ ეროვნულ ქონებისა.

გამოქვეყნებულ დეკლარაციის ძალით ჩვენ ველით, რომ დაუყოვნებლივ შემოღებულ იქნას ერობა, მოხდეს სასამართლოს სრული რეორგანიზაცია მისი ნაციონალიზაციის სახით, შემოიღება ნაფიც მსაჯულთა ინსტიტუტი. ველით აგრეთვე სკოლის ნაციონალიზაციას.

მაგრამ რომ ყველა ამ ხსენებულ საკითხებს რიგიანათ გაუძღვეს ქართველი ერი, საჭიროა, ეროვნულმა ყრილობამ აირჩიოს ორგანო, რომელიც დაიჭერს ეროვნულ ინტერპარტიულ საბჭოს ადგილს და ერთის მხრივ გაუძღვება, უპატრონებს მიღებულ ქონებას, ხოლო მეორეს მხრივ, ფხიზლათ მოეპყრობა ყველა იმას, რასაც წარმოშობს დრო და გარემოება.

ეს ყროლობა ერთი არ იქნება, ამ ყრილობას უნდა მოჰყვეს საქართველოს დამფუძნებელი კრება (ტაში).

საქართველოს ინტერპარტიული საბჭოს სახელით გაგზავნილი იყო ქ. პეტროგრადს მომხდარ დემოკრატიულ თათბირზე საგანგებო წარმომადგენელი, რომელიც თათბირს მიესალმა და რომელმაც გამოუცხადა მას ქართველი ერის გულისხმიერება.

საბჭოს შექმნაში, ჩვენს ეროვნულ თვითგამორკვევის დაჩქარებაში დიდი როლი უძევს ქართველ ჯარის სარდალს სტეფანე ახმეტელაშვილს! (ტაში) ამ ჯარის საქმეა დაცვა, რევოლუციის დროს მოპოვებულ თავისუფლებათა დაცვა ერთა შორის სოლიდარობისას და სხვა.

ჩვენ გვაქვს ურთიერთობა და მიმოსვლა სხვა მეზობელ ერებთან. ჩვენ გავგზავნეთ წარმომადგენელი საბჭოსი აფხაზთა სიეზდზე (ყრილობაზე) დასასწრებლად და მისასალმებლად, აგრეთვე სამაჰმადიანო საქართველოში. აფხაზეთის  შესახებ ჩვენ ვიყავით და ვართ ერის თვითგამორკვევის პრინციპის მოზიარენი და ეროვნულ საკითხს ისე გადასწყვეტთ, როგორც ამას მოითხოვს მისი არსებითი ინტერესები. ასეთივე სიტყვები ეთქვა ჩვენს მოძმე მაჰმადიან ქართველებს. ჭირი და ვარამი მათ რომ გადაიტანეს, აუტანელია და ნება მომეცით, თქვენს მაგიერ და თქვენის სახელით მივესალმოთ: ვაშა აფხაზეთს; ვაშა აჭარას!

მოქალაქენო! ჩვენ უნდა შევუდგეთ ჩვენს წმინდა საქმეს. საჭიროა ამისთვის ვიქონიოთ მხედველობაში ჩვენი წარსული და აწინდელი საარსებო ინტერესები. იყო თქმული ხშირად, რომ ქართველი ერის ბედი რუსეთთან არის დაკავშირებული. ეს ნამდვილია, მაგრამ ქართველი ერის ბედ-იღბალის გამომჭედი არის მისი დემოკრატია (ტაში). ქართველი ერის სიწმინდის დაცვისთვის ბრძოლას, აქამდე სოციალურ ნიადაგზე რომ ვაწარმოებდით, დაუმატოთ ეროვნულ ნიადაგზე ბრძოლა. აქ განსვენებულმა ბებელმა სთქვა: ვინ არის ერი? ვინ არის ნაცია? ჩვენა ვართ ნაცია, დემოკრატიაო და ჩვენც შეგვიძლიან ვსთქვათ თამამად, რომ დემოკრატია არის სასიქადულო მემკვიდრე ერისა.

საქართველოს ეროვნულ ყრილობას ვაცხადებ გახსნილად.

წყარო: გაზ „ერთობა“,1917 წლის 23 ნოემბერი, №60, გვ.1.