ავტობიოგრაფია
(დ. იანვარი, 1878, სოფელი ივანდიდი, ხონის საზოგადოება ქუთაისის გუბერნი). ქართველი. მხატვარი (живописец) მუშა. განათლება – თვით განვითარება.
თფილისის ადრესი – შერმეტევის ქუჩა №37. დიდუბე.
პარტიული რწმენა – სოციალ-დემოკრატი
მე დავიბადე 1878 წელს სოფ. ივანდიდში ხონის საზოგადოება ქუთაის. გუბ. მამა იყო სოფლის ძლიერ ღარიბი გლეხი. ერთი წლის შემდეგ ჩემი დაბადებისა მამა გარდაიცვალა. ობლობაში აღვიზარდე არავითარი საშვალება არ მოეპოვებოდა ქვრივ დედას, რომ სწავლა განათლება მოეცა. პირველათ მიმაბარეს დიაკვანს სადაც ვსწავლობდი ანაბანას ქართულათ, მერმეთ გადამიყვანეს 2 კლასიან სკოლაში, მაგრამ უსახსრობის გამო, რამდენიმე წლის შემდეგ გამომიყვანეს და გამომისტუმრეს თბილისისკენ. 1892 წელს დავდექი რკინის გზის სახელოსნოში. 1895 წელს მოვხვდი სოც.-დემოკრატიულ წრეში, რომელსაც უწოდებდენ სახელს „მესამე დასელებს“. ამ წრეში სისტემატიურათ ვმეცადინეობდით პოლიტიკურ და სოციალურ საკითხებზედ, აქ ვიგრძენი, რომ საჭირო იყო მეტი კლასიკური ცოდნა და აუცილებლობა რუსული ენისა. განვიზრახე კერძოთ მომზადება. ავიყვანე მასწავლებელი ქირით და დავიწყე ენერგიულათ მომზადება, ამავე დროს მუშების წრეებში განუწყვეტლივ ვმუშაობდი პარტიულ ნიადაგზედ. 1898 წ. გაფიცვამ ცოტა შემიფერხა მეცადინეობა, მარა 1899 დიდმა გაფიცვამ სრულიად ჩაფუშა ყველაფერი. გაფიცვა სრული დამარცხებით დამთავრდა, როცა სიტყვით ვერას გავხდით შინდის ჯოხებს მივმართეთ, რის წყალობითაც გაფიცვამ რამდენიმე დღეს გასტანა, რის შედეგად ყოვლად შეუძლებელი შეიქმნა ჩემი თბილისში დარჩენა. გადავედი ბაქოში. აქ უკვე კლასიკურ მომზადებას მივანებე თავი და მივყავი ხელი მარტო პარტიულ მუშაობას. შევქენით პატარა წრეები ლ. კეცხოველთან ერთათ და მოვაწყვეთ ბაქოში პატარა სტამბა (არალეგალური) მე მალე დავბრუნდი თბილისში ამხანაგების თხოვნით და დავდექი ისევ რკინ. გზის სახელოსნოში. 1901 წელს თბილ. კომიტ. გადაწყვიტა 22 აპრილის დემონსტრაციის მოხდენა შიგ ქალაქში და დამავალეს მე დროშის დახატვა წარწერით და სამი სურათის კ. მარქსის, ფ. ენგელსის და ლასალის დახატვა და აგრეთვე დროშის აწევა. დადგენილება 22 აპრილს 1901. ისტორიული, იქმნა მოყვანილი სისრულეში, სხვასთან ერთათ მეც ბევრი მცემეს მაგრამ სიკვდილს და დატყვევებას გადურჩი. 1901 წელს მოხდა მოწინავე ამხანაგების კრება ავლაბარში სადაც დაესწრო 40 კაცი, ავირჩიეთ თბილისის ხელ-მძღვანელი კომიტეტი, მაგრამ ამ კრებაზედ მონაწილეთაგან მოწინავე მუშამ სტარასენკომ, რომელიც იქმნა კომიტეტის წევრათ არჩეული სუყველანი გაგვცა. ამავე დროს ჟანდარ. როსტმიტრს გადასცა ვინ რა ფუნქციებს ვასრულებდით. 16 თებერვალს 1902 წელს მთელი შემადგენლობა დაგვატყვევეს ზოგი სახლში და ზოგიც კრებაზედ. მეტეხის ციხეში ამ ხანათ საშინელი რეპრესიები იყო. რამდენიმე ხნის შემდეგ ჩვენი დატუსაღებისა რეპრესიები უფრო გააძლიერეს. ფანჯრებს ფიცრების შიტები გაუკეთეს, მოგვისპეს საშვალება ჰაერი დაგვენახა, კამერა ნამდვილ ჯოჯოხეთს დაამგზავსეს. ერთხმათ გადავწყვიტეთ შიტების დამტვრევა, რომელიც უკვე მოვიყვანეთ სისრულეში, მცველებმა ტყვიები დაგვიშინეს, მარა არავინ დაჭრილა. ამის შემდეგ მკაცრი სასჯელი გადაგვიწყვიტეს. წაგვართვეს საგებ-სახურავი; პალტო, მოგვისპეს სადილი, პაპიროსი, წაიღეს ლამპა, მის მაგივრათ მოიტანეს ჭრაქი, მოგვისპეს სეირნობა და სხვა და სხვა.
გვაძლევდენ მხოლოდ წყალს და პურს, ამ პირობებში ვიყავით 7 დღე. 1902 13 მარიამობისთვის გამგზავნეს ხონში პოლიციის მხედველობის ქვეშ, საქმე კი გადასცეს სამინისტროს. ხონში არ შევჩერებულვარ, მივაშურე ქუთაისს, აქ სხვა ამხანაგებთან ერთათ შევკარით ორგანიზაცია და გამოუშვით პროკლამაციები. ორგანიზაციამ აქ მოაწყო მეწაღეების და პრიკაშჩიკების გაფიცვა. საერთო კრება მოხდა გელათში, დაესწრო 200 მდე კაცი; მე ვცხოვრობდი აქ კოლა ხონელის ფსევდონიმით, მაგრამ ერთი მუშამ ჟორჟოლიანის დასაფლავების დროს ორგან მომანდო მე სიტყვა მეთქვა საფლავზედ. ავაფრიალეთ პატარა დროშა აუარებელი პოლიციელების თანდასწრებით. მათ მოინდომეს ჩემი დაპატიმრება, მაგრამ შეიარაღებული ამხანაგების წყალობით ვერ დამატყვევეს და მოვასწარი სიმინდებში დამალვა. მაგრამ 9 სეკტემბერს 1903 წელს დამატყვევეს ხონში და გადამასახლეს აღმოსავლ. ციმბირში 3 წლით, დამინიშნეს საცხოვრებლათ სოფ. უიანი, ირკუტსკზედ დაშორებული 500 ვერსით. 1904 წელს ირკუტსკის გენ. გუბერნატორი კუტაისოვი არა ჩვეულებრივ რეპრესიებს აწარმოებდა პოლიტიკურ გადასახლებულთ წინააღმდეგ, რომლის შედეგი იყო შეიარაღებული შეტაკება ქალაქ იაკუტსკში, ამ პროცესში მონაწილეობისათვის ხელმეორეთ დამატყვევეს. სამი თვის ალექსანდროვის ციხეში ჯდომის შემდეგ გამაგზავნეს კალიმსკში. იატხაპიმში მოგზაურობის დროს მოგვიხდა შეტაკება კანვოისთან, რომელიც შედგებოდა 70 კაცისაგან. ჩვენ ვიყავით 50 კაცი სოფ. იჩორაში, რომლის დროსაც ერთი მოგვიკლეს (შაჩკი) და 4 დაჭრეს, მათ შორის მეც. ამ შეტაკების დროს გუბერნატორმა განკარგულება მოახდინა, რომ დავეტოვებინეთ ოლიოკმინსკში 100 ვერსის დაშორებით იაკუტსკზედ, ვინაიდან ჩვენ გამოვაცხადეთ შიმშილობა 7 დღის განმავლობაში საჭმელი არ მიგვიღია, გუბერნატორი შიშობდა, რომ მეტი აღელვება არ გამოეწვია იაკუტსკის პოლიტიკურებში. ყველგან პირობები აუტანელი იყო. 1905 წელს მანიფესტის ძალით დავბრუნდი ისევ თბილისში და შევედი ისევ სახელოსნოში. 1906 წელს რეაქციის დროს ისევ ორგანიზაციაში მუშაობა 1907 თბილისის კომიტეტი ვიღაცამ გასცა და სხვასთან ერთათ ნადიროვკაში თბილ. კომიტ. კრებაზედ დამატყვევეს 23 ივნისს. ვითვლებოდი კომ. ხაზინადრათ და თანაც მქონდა ორგ. ფული, მაგრამ მოვახერხე მისი ნაწილ-ნაწილ დარიგება იქვე ამხანაგებში. 13 თვის პატიმრობის შემდეგ გადამიწყვიტეს ტხურუზანის მხარეზედ გადასახლება 5 წლით, მაგრამ ჩხეიძის შუამდგომლობის მეოხებით შემიცვალეს ვოლოგდის გუბერნიათ. 1909 წელს დამასახლეს ქალაქ ტოტმაში, აქ ძრიელ ავადმყოფი ჩავედი და უფრო გამიძნელდა ავადმყოფობა სიცოცხლე ბეწვზედ ეკიდა, თუმც ადგილობრივმა ექიმებმა აღძრეს შუამდგომლობა უმაღლეს მთავრობასთან, რომ საჩქაროთ გადავეყვანე არენბურგის გუბერნიაში, ვინაიდან ჩემი სიცოცხლე საშიშ მდგომარეობაში იყო, მაგრამ მე არ მოუცადე განკარგულების და პასუხის მოსვლას და ადრე გამოვიპარე კარგანოვის გვარით. ერთი თვის განმავლობაში არალეგალურათ მექიმობდა კიკალიშვილი, მერმეთ ამისვე რჩევით წავედი საექიმოთ სოხუმში. აქ კი ცხოვრებისათვის საჭირო იყო საშვალება, მე კი ეს არ მქონდა, გავხსენი პატარა სამხატვრო ქარხანა, ვატარებდი ნიკოლაი მიქაძის გვარს, მაგრამ დახე უბედურებას. პოლიციამ აქაც გამიგო, ერთი წლის შემდეგ ერთ დღეს დამატყვევეს, მაგრამ პოლიციაში აღმოჩნდა ერთი ამხანაგი, რომელმაც დაარწმუნა ბოქაული, რომ მე ნამდვილათ მიქაძე ვარ და არა მაჭარაძე.
ბოქაული გაბრიყვდა და გამანთავისუფლა, მხოლოდ მეორე დღეს 5 საათზედ უნდა გამოვცხადებულიყავი. მე იმავე ღამეს გავემგზავრე ფოთისაკენ. ფოთში ჟანდარმა ვაგზალში დამატყვევა, მაგრამ 25 მან. მიცემით ვიხსენი აქაც თავი. გადავსახლდი ბაქოში. აქ განვაგრძე ისევ მიქაძის გვარზედ ცხოვრება, მარა 1913 წელს გამოვედი ჩემს გვარზედ, მეგონა აწი არ დამიჭერდენ, მაგრამ 1914 წელს ისევ დამატყვევეს და 2 თვის ბაილოვის ციხეში ჯდომის შემდეგ გამიშვეს და დამტოვეს პოდნაზორათ. 1917 წელს გადატრიალების შემდეგ ისევ მივაშურე თბილისს, დავდექი რკინ. გზის სახელოსნოში. დადგომის თანავე ამირჩიეს უმთავრ. რკინ. გზის სახელოსნოს კომიტ. თავმჯდომარეთ. რეორგანიზაციის შემდეგ ამირჩიეს 1 რაინ. სოც. დემ. კოლექტივის თავმჯდომარეთ და თბილისის კომიტეტის წევრათ 1919 წ. ამიერ კავკ. რკინ. გზის სიებდზედ ამირჩიეს უმთავრეს კომიტეტის წევრათ. თებერვალში ამირჩიეს მუშათა და სალდ. საბჭოს წევრათ და აღმასრულებელ კომიტ. წევრათ. საქართველოს დამოუკიდებლობის შემდეგ კი საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრათ.
წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი
სამოქალაქო განათლება 