ამიერკავკასიის სეიმი

ამიერკავკასიის სახელმწიფო ხელისუფლების საკანონმდებლო ორგანო, რომელიც მოიწვია ამიერკავკასიის კომისარიატმა 1918 წლის 10 თებერვალს თბილისში. სეიმი დაკომპლექტდა რუსეთის დამფუძნელი კრების ამიერკავკასიისდან არჩეული დეპუტატებით. სეიმს თავმჯდომარეობდა ნიკოლოზ (კარლო) ჩხეიძე.

რუსეთში 1917 წლის 25 ოქტომბერს რევოლუციის შემდეგ თბილისში ფუნქციონირება დაიწყო სამხარეო ხელისუფლების ორგანომ ამიერკავკასიის კომისარიატმა. ამ ორგანოს შექმნით ამიერკავკასია ოფიციალურად გაემიჯნა ბოლშევიკურ რუსეთს. ამავე დროს გამოცხადდა, რომ ამიერკავკასიის კომისარიატი ხელისუფლების სამხარეო ორგანოს როლში გამოვიდოდა რუსეთში კანონიერი ხელისუფლების აღდგენამდე.

1918 წლის 6 იანვარს ბოლშევიკებმა რუსეთის დამფუძნებელი კრება გარეკეს. საქართველოს დამფუძნებელი კრების 23 იანვარის სხდომაზე დეპუტატებმა მიიღეს მენშევიკების რეზოლუცია ამიერკავკასიის საკანონმდბლო სეიმის მოწვების შესახებ. სეიმის დაუყოვნებლივ მოწვევის წინააღმდეგ გამოვიდნენ სოციალისტ-რევილუციონერები და დაშნაკელები. დაშნაკელები და ესერები პრინციპიალურად არ ეწინააღმდეგებოდნენ ამიერკავკასიის სეიმის მოწვევას, მაგრამ ამისათვის სპეციალური არჩევნების მოწყობას ითხოვდნენ. (ჟურნალი „ახალი კვალი“ 1918 წლის №4)

1918 წლის 10 თებერვალს მოიწვეულ იქნა ამიერკავკასიის სეიმი. რომელშიც შედიოდნენ:

• სოციალ-დემოკრატების ფრაქცია (მენშევიკები) – 32 წევრი
• მუსულმანების ფრაქცია (მუსავიტები და უპარტიონი) – 50 წევრი
• დაშნაკთ პარტია – 27 წევრი.

ამიერკავკასიის სეიმის 1918 წლის 22 აპრილს სხდომის დღის წესრიგი

1. ამიერკავკასიის დამოუკიდებლობის შესახებ;
2. თურქეთ-ამიეკავკასიის საზავო მოლაპარაკებაზე წარგზავნილი დელეგაციის მოხსენება;
3. ამიერკავკასიის მთავრობის განცხადება ახალი ხელისუფლების ორგანოს შექმნის შესახებ.

ამიერკავკასიის დამოუკიდებლობის გამოცხადების შესახებ მოხსენებით გამოვიდა სოციალ-დემოკრატი დავით ონიაშვილი. ამიერკავკასიის სეიმმა 1918 წლის 22 აპრილს მიიღო დადგენილება ამიერკავკასიის დამოუკიდებელ დემოკრატიულ ფედერაციული რესპუბლიკად გამოცხადების შესახებ.

1918 წლის 26 მაისს საქართველოს დამოუკიდებულობის გამოცხადებასთან ერთად ამიერკავკასიის ისეიმმა თვითლიკვიდაცია გამოაცხადა.

წყარო

• სილაგაძე, აპოლონ საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენა (1917-1918) / [რედ.: მერაბ ვაჩნაძე]. – თბ., 2000. – 64გვ.; 20სმ
• ხუნდაძე, მ. ამიერ-კავკასიის სეიმი // ახალი კვალი. – თბილისი, 1918. – N4. – გვ.2-3
• გაზ. ერთობა 1918 წლის 7 თებერვალი N30

კედია სპირიდონ მალხაზის ძე

დაიბადა ენკენისთვის 20, 1884, ქ. ზუგდიდი. ქართველი. ეროვნულ-დემოკრატი. პუბლიცისტი.

სწავლობდა ზუგდიდის საქალაქო სასწავლებელში, აქ სწავლის დამთავრების შემდეგ გადავიდა ქუთაისის კლასიკურ გიმნაზიაში. მოძრაობაში მონაწილეობის მიღებისათვის დათხოვნილ იქმნა გიმნაზიის მერვე კლასიდან 1905 წელს აპრილის 8-ს, რის შემდეგაც სავსებით ჩაება სარევოლუციო მოძრაობაში. რეაქციის გამარჯვების შემდეგ იძულებული შეიქმნა გასცლოდა ზუგდიდში შემსვლელ დამსჯელ რაზმს.

1906 წლის დამდეგს შეეხიზნა სვანეთს, და მეორე შემდეგ წელს გაზაფხულზე ჩერქეზში გადავიდა. ზაფხულის მიწურულს საქართველოში დაბრუნდა. აქ უკვე პასუხისგებაში იყო მიცემული 102 მუხლის ძალით.

იმავე წლის შემოდგომაზე საფრანგეთში გაემგზავრა. აქ ჩაეწერა პარიზის უნივერსიტეტში, ბუნებისმეტყველების ფაკულტეტზე. ავადმყოფობის გამო სტოვებს პარიზს და სამხრეთ საფრანგეთში მიდის. სწავლას ტულუზის უნივერსიტეტში განაგრძობს. კვლავ უბრუნდება პარიზს, მაგრამ ისევ იძულებული ხდება სამხრეთს ეწვიოს და უნივერსიტეტს მონპელიეში ამთავრებს. კვლავ პარიზს უბრუნდება, ეწერება სორბონაში ფიზიოლოგიის დოქტორის ხარისხის მისაღებად და მუშაობს პროფესორ დასტრის ლაბორატორიაში. აქ დაჰყოფს წელიწადზე მეტს.

1913 წ. დეკემბერში სამშობლოში ბრუნდება. გზათ პეტროგრადში გამოივლის და რამდენიმე ხნით ჩერდება; აქ მას ატუსაღებენ კიდევაც. ორი თვის პატიმრობის შემდეგ თავს აღწევს ციხეს და სამშობლოში ჩამოდის 1914 წლის ზაფხულზე. მუშაობს არა-სოციალისტურ ეროვნულ მიმართულების შესაქმნელად.

1915 წელს სხვებთან ერთად აარსებს გაზეთ „საქართველოს“, რომლის თანამშრომელია და მკითხველთა წრეში ეს მიმართულება თანდათან ყალიბდება.

1917 წლის ივნისის პირველ რიცხვში იმართება ამ მიმართულების პირველი კონფერენცია, რომელიც აფუძნებს ეროვნულ-დემოკრატიულ პარტიას, იხილავს პროგრამის პროექტს და ამუშავებს პროგრამის საბოლოო რედაქციას. კონფერენცია ირჩევს პარტიის მთავარ კომიტეტს, რომლის თავმჯდომარედ იგი დღემდისაც იმყოფება.

ამიერ-კავკასიის რესპუბლიკის მთავრობის წინადადებით მონაწილეობს ბათომის საზავო კონფერენციაში. ბათომიდან იგივე მთავრობა მას გზავნის თავის სრულუფლებიან წარმომადგენლად ცენტრალ კოალიციის სახელმწიფოების მთავრობებთან მოლაპარაკების გასამართავად ოსმალეთსა და ამიერკავკასიის რესპუბლიკის შორის მშვიდობიანობის ჩამოგდების თაობაზე ბრესტ-ლიტოვსკის ხელშეკრულობის ნიადაგზე.

ბერლინში ჩამოუსწრებს უკვე დამოუკიდებელი საქართველოს დელეგაცია. ამ უკანასკნელის წინადადებით იგი დელეგაციის მუშაობაში ორგანიულ მონაწილეობას იღებს. მიუძღვება დელეგაციის საქმის წარმოებას და კანცელარიას. ბერლინში რჩება ივლისის დამლევამდე, შემდეგ ჩამოდის საქართველოში და საპარლამენტო მუშაობას შეუდგება.

წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი

ვეშაპელი გრიგოლ გიორგის ძე

ვეშაპელი  გრიგოლ გიორგის ძე (ვეშაპიძე) – დაიბადა 1812, გლეხის შვილის ოჯახში. ლიტერატორი. რედაქტორი გაზეთ „კლდისა“.

თბილისის ადრესი – იზმაილოვის ქ. 27, № 3. ტელეფონი 10-25. სოფლის ადრესი – ს. საირხე (ზემო იმერეთი) საკუთარი მამული.

დამოუკიდებელი ნაციონალ-დემოკრატი (ფრაქციის თავმჯდომარე)

პირველი სწავლა მიიღო მამისაგან; საშუალო სწავლა მიიღო ქუთაისის კლასიკურ გიმნაზიაში, დაამთავრა იგი („ვერცხლის მედალი“) 1910 წელს. გიმნაზისტობის დროს დაიწყო თანამშრომლობა ქართულ და რუსულ პრესაში.

იმავე 1910 წელს დაენიშნა „კავკასიის ოლქის სახაზინო სტიპენდია“. მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ისტორიულ ფილოლოგიურ ფაკულტეტზე. უნივერსიტეტში ყოფნის დროს თანამშრომლობდა როგორც თბილისის, ისე მოსკოვის პრესაში („Русскія Вђдомости,[…]). მუშაობდა და იყო გამგეობის წევრად ქართულ სტუდენტურ სათვისტომოში, აგრეთვე მოსკოვის ქართულ კოლონიის საკულტურო სამეცნიერო საზოგადოებაში.

უნივერსიტეტში ყოფნის დროს ერთი აკადემიური წლით გამორიცხული იყო ფაკულტეტიდან სტუდენტურ მოძრაობაში მონაწილეობისათვის.

ისტორიულ ფილოლოგიურ ფაკულტეტის დამთავრების შემდეგ 1916 წელს, შევიდა იურიდიულ ფაკულტეტზე, რომლის ლექციებს ისმენდა – ისტ. ფილოლ. ფაკულტეტზე ყოფნის დროსაც. 1916 წლიდან იღებდა უახლოეს მონაწილეობას გაზეთ „საქართველოში“.

1917 წელს, რევოლუციის დაწყების შემდეგ თავი გაანება იურიდიულ ფაკულტეტს და დაბრუნდა საქართველოში. 1917 წლის აპრილიდან ვიდრე 1918 წლამდის იყო გაზეთ „საქართველოს“ რედაქტორად და ეროვნულ-დემოკრატიულ პარტიის დამფუძნებელი კონფერენციის მიერ არჩეულ იყო პარტიის მთავარ კომიტეტში.

იმავე წელს არჩეული იყო პარტიის სიით თბილისის ქალაქის საბჭოს ხმოსნათ. ინტერპარტიულ საბჭოს შედგენის შემდეგ იყო პარტიის დელეგატათ საბჭოში და მის აღმასრულებელ კომიტეტში; საქართველოს ეროვნულ ყრილობაზე ნოემბერში იყო ყრილობის პრეზიდიუმში და შემდეგ პირველი სესიის ეროვნულ საბჭოში იყო აღმასრულებელ კომიტეტის წევრად და საბჭოს თავმჯდომარის ამხანაგათ (ვიდრე საქართველოს მთავრობა შესდგებოდა).

1918 წელს თებერვალში იღებდა მონაწილეობას ტრაპიზონის საზავო კონფერენციაში, როგორც ამიერ-კავკასიის სეიმის საზავო დელეგაციის ეროვნულ სეკრეტარიატის წევრი.

კონფერენციის შეწყვეტის შემდეგ როგორც ეროვნულ საბჭოს წარმომადგენელი დარჩა რამოდენიმე ხანი ოსმალეთში, ენვერ-ფაშასთან მოსალაპარაკებლად.

ეროვნულ საბჭოს პარლამენტად გამოცხადების შემდეგ იყო ეროვნულ-დემოკრატიულ ფრაქციის თავმჯდომარის ამხანაგად.

1918 წლის ენკენისთვიდან, ნაც.-დემ. პარტიის გაყოფის შემდეგ, არჩეულ იქმნა დამოუკიდებელი ნაციონალ-დემოკრატიული პარტიის მთავარ კომიტეტის და საპარლამენტო ფრაქციის თავმჯდომარედ;

ვეშაპელს აქვს დაბეჭდილი სამი ნაშრომი დაწერილი სტუდენტობის დროს; წიგნი გამოცემულია რუსულ ენაზედ, მამულის ქართულ კულტურულ საზოგადოების მიერ („Турецкая Грузія“ და „Единство Грузіи“…) მესამე წიგნი გამოცემულია ქართულ ენაზედ თბილისში, („საქართველო და რუსეთი“).

დაწერილია საბჭოს წევრის გ. ვეშაპელის მიერ ქვესტორისათვის

16. IX. 1918.

წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი

ჩვენი აღდგომა

იოსებ იმედაშვილი

იოსებ იმედაშვილი

ბევრი ყოყმანისა და წაჯექ-უკუჯექობის შემდეგ ამიერკავკასიის სეიმმა დაადგინა გამოაცხადოს ამიერ-კავკასიის დემოკრატიული რესპუბლიკა მოკავშირე სამეფოთგან.

ამიერ-კავკასიის რესპუბლიკაში მოკავშირეებად შევიდნენ საქართველო, ადერბეიჯანი, სომხეთი და მთიულეთი.

რუსეთის ჯარის გახრწნამ, ანარქიამ ბოლშევიკების მიერ ჩვენი ქვეყნის გაყიდვამ ამიერ-კავკასიის ერთა ხელმძღვანელნი ამ დასკვნამდე მიიყვანა.

მაგრამ ეს პირველი ნაბიჯია, საჭიროა მეორე ნაბიჯიც: საქართველოს ეროვნული მთავრობის შედგენა ჩვენი დამფუძნებელი კრების მოწვევა და ქვეყნის ყოფა-ცხოვრების წესიერ კალაპოტში ჩაყენება.

რა თქმა უნდა უპირველეს ყოვლისა კი ომი უნდა მოისპოს და ზავი შეიკრას.

ამიერ-კავკასიას საზოგადოდ და კერძოთ საქართველოს გადამთიელთათვის სისხლის საღვრელად აღარ სცალიან.

დაე, ყოველმა ჩვენთაგანმა კარგად შეიგნოს და გაითვალისწინოს, რომ საკუთარი თავის ხსნა მხოლოდ საკუთარ ძალთა აღორძინებაზეა დამოკიდებული. ის ვინც ნიადაგ სხვას შეჰყურებს – მუდამ ფეხქვეშ გაიქელების…

კმარა რაც თავში გვიფაჩუნებდნენ, ფეხქვეშ გათელავდენ და საკუთარ მიზნის გასამარჯვებლათ უცხო ქვეყნებში უცხოთა წინააღმდეგ გვაბრძოლებდენ…

ჩვენი სამშობლო, ჩვენი კერა, ჩვენი ხალხი თვითვე საჭიროებს ყოველი ქართველის ძალღონეს…

და როცა ჩვენ საკუთარ ძლღონით საკუთრ – საქართველოს მართველობას და საქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკას შევქმნით მაშინ უფრო თავაღებით გულ ხალვათად შევალთ ამიერ კავკასიის დემოკრატიულ რესპუბლიკის  კავშირში.

და ჩვენი აღდგომაც მაშინ გათენდება.

გაუმარჯოს დამოუკიდებელ საქართველოს ამიერ კავკასიის დამოუკიდებელ დემოკრატიულ რესპუბლიკაში.

წყარო: ჟურ. “თეატრი და ცხოვრება”. – 1918. – №7. – გვ.2-3

ამიერიკავკასიის რესპუბლიკა

გრიგოლ ვეშაპელი

გაუთავებელ ომით გაბრაზებულ ჯარის აჯანყებამ დაანგრია რუსეთის იმპერია. რუსეთი იმდენ სახელმწიფოდვე დაიყო, რამდენი სახელწოდებაც ჰქონდათ რუსთა ძველ მეფეებს… შავ-ზღვიანი უკრაინისა და ჩრდილო-კავკასიან ყაზახ-მთიელთა კავშირის „რესპუბლიკებმა“ მოსჭრეს ჩვენი ქვეყანა პეტროგრადსა და მოსკოვს. თვით ყაზახთ მხარე პურის ბეღელია როგორც საქართველოსთვის, ისე იმ მილიონიან რუსის ჯარისათვის, კავკასიის ფრონტზე რომ სდგას. პურის საყიდლად ფულია საჭირო, თუნდაც ქაღალდის… თბილისის ბანკებში ფული გამოლევაზეა, ახალს კი ბოლშევიკების სამინისტრო არ მოგვცემს, თვითონაც რომ არ აკლდეს… ამიტომ აუცილებელი გახდა კავკასიონის ქედის აქეთ ისეთი მთავრობის შედგენა, რომელსაც ხალხისა და ჯარის გამოკვებისათვის და გარეშე და შინაური საფრთხეს თავიდან ასაცილებლად სათანადო სამხედრო, საფინანსო და პოლიტიკური ძალა ექნებოდა.

და აი, ასეთი მთავრობა უკვე დაარსეს იმ სათათბირო „პარლამენტიდან“, რომელიც შესდგა თბილისში რუს-ქართველ-სომეხთა და თათართა სოციალისტურ პარტიებისაგან… ამ პარლამენტმა უკვე აირჩია სამინისტრო „კომისარიატი“…

ამგვარად, დღეს საქართველო ამიერკავკასიის რესპუბლიკის საზღვრებშია მოქცეული. საით წაგვიყვანს ცხოვრება, წინ – საქართველოს რესპუბლიკისკენ, თუ უკან – რუსეთის პროვინციულ მართველობამდე – ეს უფრო საგარეო ძალთა განწყობილებაზეა დამოკიდებული, ვიდრე შინაურ ეროვნულ ძალთა განვითარებაზე, რომლის პირველი თავმდებია 19 გიორგობისთვისათვის მოწვეული ეროვნული ყრილობა. თავადაზნაურობის ქონების მემკვიდრეობასთან ერთად ამ კრებას ჰხვდება წილად საქართველოს ეროვნულ-პოლიტიკური შენობის საძირკველის ჩაყრა. თვით სოციალ-დემოკრატების გაზეთი „ერთობა“ გვამცნობს, რომ ეროვნულ კრების საქმეა „ისეთი პირობების შექმნა, რომელიც საქართველოს თვითმართველობის განხორციელებას შესაძლებლად გახდისო“…

ამგვარად 19 გიორგობისთვის კრება დამფუძნებელი კრების მაგივრობას გასწევს საქართველოსათვის.

ამიერ კავკასიის რეპუბლიკის მეთაურ მთავრობას დიდი საკითხები აქვს გასარკვევი, როგორც საგარეო, დიპლომატიური, ისე საშინაო, სოციალურ-პოლიტიკური.

შავი ზღვის ფლოტი შავი ზღვის პირის და კავკასიის პოლიტიკურ გაერთიანებას ჰფიქრობს, უკრაინის ცენტრალ რადის კომისარი ისეთი საერთშორისო კავშირის შედგენას ჰფიქროს ტფილისში, რომელიც კიევის განკარგულებათ აღმასრულებელი იქნება… ყაზახ-მთიელთ კავშირი სოხუმს იერთებს… ადერბეიჯანი ბათომისკენ იწევს… საქართველოს ისეთი რკალი ერტყმება გარშემო, რომ ზღვისკენ გასავალ კარების საკითხი იბადება… საშინაო ცხოვრება ირევა…. სოციალისტები, მარტო ბოლშევიკები კი არა, სხვებიც დიდ სოციალურ რეფორმების გახორციელებას აპირებენ, განსაკუთრებით მიწის საკითხის გადასაჭრელად… საქართველოს ასეთ დროს არ შეუძლია თავისი საგარეო და საშინაო პოლიტიკის საჭე ამიერკავკასიის კომისარიატს და კომიტეტს მიანდოს… იმ კომისარიატს, რომელშიც მარტო სოციალისტური პარტიებია წარმოადგენილი….

თუ ავტონომიური კომისარიატები აუცილებელი გახდა ამიერ-კავკასიისათვის, აუცილებელია საქართველოს კომისარიატიც…

გ. ვეშაპელი

გაზ. “საქართველო“ 1917 წ. გიორგობისთვის 16

დეკრეტი ამიერკავკასიაში ერობის შემოღების შესახებ

1) ერობის დებულება ვრცელდება მთელს ამიერ კავკასიაზე.

2) საერობო დაწესებულება დაუყოვნებლივ უნდა იქნეს შემოღებული იმ გუბერნიებში, ოლქებში და მაზრებში რომელთა შესახებაც არ იბადება საადმინისტრაციო გადამიჯვნის საკითხი.

შენიშვნა: ამ მხრივ უდავოდ ითვლება: ბაქოს, ქუთისის და შავი ზღვის გუბერნიები, ბათუმის და დაღესტანის ოლქები, სოხუმის და ზაქათალის მხარეები, თბილისის გუბერნიის, თბილისის, სიღნაღის, თელავის, თიანეთის, დუშეთის, გორის და ახალციხის მაზრები, განჯის გუბერნიის: არეზის და ნუხის მაზრები, ყარსის ოლქის: არდაგანისა და ოლთისის ოლქები.

3) დეკრეტის გამოქვეყნებიდან ერთი თვის განმავლობაში ამიერ-კავკასიის კომისარიატი სადავო გუბერნიებში, მაზრებში და ოლქებში მოახდენს გადამიჯვნას, ხოლო ჯერ გაეცნობა საქართველოს, სომეხთა და მაჰმადიანთა ეროვნულ საბჭოების აზრს ამ საკითხის შესახებ. ამის შემდეგ ყველა ახლად გადამიჯნულ გუბერნიებში, მაზრებში და ოლქებში დაუყოვნებლივ იქნება შემოღებული საერობო დაწესებულებანი.

შენიშვნა: საადმინისტრაციო გადამიჯვნის მხრივ სადავოა ერევნის, განჯის გუბერნიები, უკანასკნელ გუბერნიის, ყაზახის, ჯევანშირის, შუშის, ზანგეზურის და კარიაშინის მაზრები და ყარსის ოლქში: ყარსის და აღზევანის მაზრები, თბილისის გუბერნიაში: ახალქალაქისა და ბორჩლოს მაზრები.

ხელი მოაწერა ამიერ-კავკასიის კომისარიატის მაგივრად შინაგან და ფოსტა ტელეგრაფის საქმეთა სამინისტროს კომისარმა ა. ჩხენკელმა

ქ. თბილისი.

გიორგობისთვის  25. 1917 წ.

წყარო: გაზ. „საქართელო“ 1917 წ. 26 გიორგობისთვე

ამიერკავკასიის მთავრობის დეკლარაცია

ამიერ კავკასიის ერებს, რომელთაც ას წელზე მეტია რუსეთთან ერთად უხდებოდათ სიარული და ბედის ჭედვა, დღეს პირველად უხდებათ საკუთრი ძალღონით გაუძღვენ ეკონომიურ თუ საზოგადოებრივ მოსალოდნელ კატასტროფის საშინელებას.

შესძლებს თუ არა ამიერ კავკასიის რევოლუციონური დემოკრატია შეინარჩუნოს რევოლუციის მიერ დაპყრობილი ყველა ნაბიჯი ყოველგვარი განსაცდელისგან, ან მისცემს თუ არა მთელს ამ მხარეს რევოლუციონურ წესწყობილების უზრუნველყოფის გარანტიებს, რომ იმავე დროს ცენტრალ რუსეთზე მოახდინოს შესაფერი გავლენა დემოკრატიულ წრეებში სამოქალაქო ომის სალიკვიდაციოდ და ერთფეროვან, რევოლუციონურ, ყველას მიერ აღიარებულ რუსეთის რესპუბლიკის მთავრობის შესაქმნელად, – აი, ყველა ამ საკითხებისგან დამოკიდებულია ამიე კავკასიის ერთა ბედი და მათი ნორმალური განვითრება.

ამიერ კავკასიის ცხოვრების ამ გზით წარსამართებლად, ყველა სოციალისტურ პარტიებისა და რევოლუციონურ დემოკრატიულ ორგანიზაციებთან შეთანხმების შემდეგ შედგენილია ამიერ-კავკასიის მთავრობა. მთავრობა იგი დროებით არის შედგენილი, ისიც მხოლოდ რუსეთის დამფუძნებელ კრების მოწვევამდე. თუ რუსეთის სინამდვილე შეჰქმნის ისეთს გარემოებას, რომ თავის დროზე შეუძლებელი იქნება მოწვეულ იქნეს დამფუძნებელი კრება, მაშინ მთავრობა იგი თავის თანამდებობას შეინარჩუნებს ამიერკავკასიისა და კავკასიის ფრონტის დამფუძნებელ კრების  […] სრულ ყრილობამდე.

ამიტომ, როგორც დროებითი მთავრობა იგი მიზნათ ისახავს გადასჭრან მხცოვრებთა უსაჭიროესი საკითხები.

აწეწილ-დაწეწილი ფინანსების მოწესრიგება; ლაშქრისა და მცხოვრებთა ხსნა აუცილებელ შიმშილობისგან და მათი უზრუნველყოფა სურსათით; ტრანსპორტისა და გზების გაუმჯობესება; სწორი და უვნებელი დემობილიზაცია ზავის შეკვრის დროს; საზოგადოებრივ წესრიგის დაცვა; სასტიკი კონტროლი წარმოებისა და შრომის განაწილების შესახებ; შრომისა და მუშთა კლასის ინტერესების ყოველგვარი დაცვა; დაუყოვნებლივ დემოკრატიულ ერთობის შემოღება; დაუყოვნებელი დემოკრატიულ ერთობათა კომიტეტის ორგანიზაციათა შედგენა იქ, სადაც ჯერ არ დაუარსებიათ, მათ ხელში გადაცემა საუფლისწულო, სახაზინო და საეკლესიო მიწებისა, აგრეთვე კერძო მსხვილ მემამულეთა მიწებისა, რომელთა შესახებაც ახლო მომავალში გამოიცემა, როგორც საკონფისკაციო, ისე ყველა მიწების მოწესრიგების აქტი, რომ ამით მოვემზადოთ დამფუძნებელი კრებისათვის მიწის მფლობელობის კანონის შესადგენათ; დაუყოვნებლივ წოდებრივობათა უპირატესობის მოსპობა და ყველა იმ დაწესებულებათა გაუქმება, რომელნიც წოდებათ ინტერესების დასაცავად ჰქონდა დაარსებული; ჩვენს გარშემო მცხოვრებ ხალხთა შორის კეთილ სინდისიერი დამოკიდებულება, თუ ისინიც სამართლიანად იცნობენ რევოლუციის მიერ მოპოვებულ ყოველ გვარს ნაბიჯს.

ამიერ კავკასიის კომისარიატი მხარს უჭერს რუსეთის რევოლუციის მიერ აღიარებულ ხალხთა სრულ თვითგამორკვევის საჭიროებას და ეცდება ამიერ კავკასიაში ეროვნული საკითხი მოკლე ხანში სამართლიანად გადასჭრას.

ამიერ კავკასიის კომისარიატი საჭიროდ სცნობს სრულიად რუსეთის ფრონტის მთლიანობის დაცვას და ფრიად ენერგიულ ნაბიჯებს გადასდგამს დაუყოვნებლივ ზავის ჩამოსაგდებად; ამ მიმართულებით ამიერ კავკასიის კომისარიატი ყოველ ნაბიჯს გადასდგამს კავკასიის მკვიდრ ერებთან თანხმობით, თანაც მხედველობაში იქნება დასავლეთის ფრონტის საერთო მდგომარეობა და ადგილობრივი ცხოვრბის პირობები.

ყველა აქ ჩამოთვლილი საკითხების გადაჭრა იქნება საფუძველი და შინაარსი ახლად შემდგარ საოლქო მთავრობის მოქმედებისა.

ამ ღონისძიებათა დაუყოვნებლივ განხორციელება შეიძლება მხოლოდ ერთის პირობით: თუ ჯარმა და მცხოვრებლებმა, – მუშებმა, გლეხებმა და ჯარისკაცებმა, – ენერგიულად დაუჭირეს მხარი ამიერ-კავკასიის რევოლუციონურ მთავრობის ყველა ღონისძიებას!

ამიერ-კავკასიის კომისარიატის განკარგულებანი და ბრძანებანი შეურყევლად უნდა სრულდებოდეს ადგილობრივ.

ამ მთავრობისადმი ყოველი ურჩობა ამიერ-კავკასიის ერთა არსებითი ინტერესების წინააღმდეგ ხელის აღმართვად ჩაითვლება და ისე ჩითვლება როგორც ბოროტი სამოქალაქო და ეროვნებათ შორის განხეთქილებისკენ მიმართული მოქმედება, რომ მოსასპობადაც ამ მთავრობის შემქმნელი პარტიები და ორგანიზაციები ყოველ ზომებს არ დაერიდებიან.

ამ მძიმე ტვირტის აღებისთანავე ამიერ-კავკასიის კომისარიატი მიჰმართავს ყველას, ვისთვისაც ძვირფასია რევოლუციისა და თვისუფლების ინტერესები, მჭიდროდ შეკავშირდნენ ამიერ-კავკასიის მთავრობის გარშემო და მხარდამხარ გაჰყვნენ მას რევოლუციონურ შემოქმედებითი მუშაობის გზაზე.

ამიერ-კავკასიის ერებო!

თქვენი ბედი თქვენსავე ხელშია.

დავამტკიცოთ, რომ ღირსნი ვართ ამ დიადი მისიის!

აღვმაღლდეთ ამ ისტორიულ მიზნებამდის და ცხადად ვაჩვენოთ მთელს ქვეყანას, თუ როგორ უნდა დიდი რევოლუციის მცნებათა მტკიცედ დაცვა და მათი ცხოვრებაში გატარება.

ხელი უწერიათ ამიერ-კავკასიის ყველა კომისრებს.

წყარო: გაზ. „საქართველო“ 1917 წ. გიორგობისთვის 19

კავკასიის კომისარიატის ბრძანება

კავკასიის კომისარიატმა გიორგობის თვის 15 თარიღით შემდეგი ბრძანება გამოსცა:

„პოლიტიკური მომენტის განსაკუთრებული პირობების და ცენტრალური საერთო სახელმწიფო მთავრობის უქონლობის გამო, გიორგობისთვის 15-დან ჩვენ ამისა ქვემოხელისმომწერნი კომისარიატის წევრები შევუდექით თავთავიანთ თანამდებობის ასრულებას. კავკასიის კომისარიატს ენიჭება სრული სახელმწიფოებრივი უფლებამოსილება ამიერ-კავკასიის საზღვრებში. ხსენებულ კომისარიატს ემორჩილებიან ყველა სამთავრობო დაწესებულებანი და ამიერ კავკასიის სხვა და სხვა მოხელენი. წინადადებას ვაძლევთ ყველა დაწესებულებებს და მოხელეთ საქმეების შესახებ კომისარიატს მიმართონ.

• საშინაო საქმეთა სამინისტროს კომისარი ა.ი. ჩხენკელი;
• სამხედრო და საზღვაო სამინისტროს კომისარი ა.დ. დონსკოი;
• ფინანსთა სამინისტროს კომისარი კარჩიკიანი;
• სახალხო განათლების სამინისტროს კომისრის ხან ხოისკის მაგიერ – ხას მამედოვი;
• იუსტიციის სამინისტროს კომისარია შ.ვ. ალექსეევ-მესხიევი;
• ვაჭრობა მრეწველობის სამინისტროს კომისარი ნერუჩევი;
• სასურსათო საქმეთა სამინისტროს კომისარი ტერ-გაზარიანი;
• საზოგადოებრივ მზრუნველობის სამინისტროს კომისარი ოგაჯანოვი;
• სახელმწიფო კონტროლის საქმეთა კომისარი ხას-მამედოვი.

გაზ. „საქართველო 1917 გიორგობისთვის 16