ლიკურგეს შესახებ ისტორიული ცნობები წინააღმდეგორბივია. მის წარმორმავლობაზე, მოღვაწეობასა და გარდაცვალებაზე სხვადასხვა აზრი არსებობს. ლიკურგეს მმართველობამდე ცოტა ხნით ადრე ქვეყანაში უკამყოფილების ტალღა აგორდა. ხალხი უკმაყოფილებას გამოთქვამდა. მდიდრები განუწყვეტლივ ჩაგრავდნენ ღარიბებს და საქმე ხშირად ქუჩის შეტაკებებამდე მიდიოდა. ერთ-ერთი ასეთი შეტაკების დროს მოკლეს ლიკურგეს მამა. ძმის გარდაცვალების შემდეგ ლიკურგე სამეფო ტახტზე ავიდა.
მან მეფობის პერიოდში ხალხის დიდი სიყვარული მოიპოვა, რადგან ის სამართლიანობითა და სიბრძნით გამოირჩეოდა.
ლიკურგეს გარდაცვალების ამბავიც კი განსაკუთრებული იყო. ის თვლიდა, რომ სახელმწიფო მოღვაწის სიკვდილი ღირსეული უნდა ყოფილიყო. გარდაცვალებიდან ცოტა ხნით ადრე ის გამოეთხოვა ახლობლებს. მან უარი თქვა საკვებზე და ამის ნიადაგზე გარდაიცვალა. ანდერძის თანახმად მისი ნეშტი დაწვეს და ფერფლი ზღვაში გადაყარეს. ვიდრე სპარტაში მოქმედებდა ლიკურგეს კანონები სპარტა რჩებოდა ძლიერ სახელმწიფოდ.
ლიკურგემ არაერთი პლიტიკური და სოციალური რეფორმა გაატარა
ლიკურგეს რეფორმები: პოლიტიკურ სფეროში:
1) სახალხო კრების (აპელა) შექმნა – კრებას იწვევდა მეფე ან გერონტომი, რათა მათი გადაწყვეტილებებისათვის კენჭი ეყარათ. კრებაზე საკითხის განხილვა იკრძალებოდა, სიტყვით გამოსვლის უფლება ჰქონდათ მხოლოდ გერონტომს და მეფეს. კრებას უფლება ჰქონდა მხოლოდ შემოტანილი საკითხისთვის ეყარა კენჭი. კრებაზე ხდებოდა გერონტომის არჩევაც. კენჭისყრა წყდებოდა ყვირილით.
2) უხუცესთა საბჭოს (გერუსია). შექმნა – გერუსია წარმოადგენდა ხელისუფლების უმაღლეს ორგანოს. იგი შედგებოდა 30 წევრისაგან. 28 გერონტისა, (რომელთა ასაკიც 60 წელს აღემატებოდა მათ ირჩევდნენ მთელი სიცოცხლის განმავლობაში), და 2 მეფისაგან. ხელისუფლების ეს ორგანო ზღუდავდა მეფის ძალაუფლებას.
ლიკურგეს რეფორმები: სოციალურ სფეროში
1. მიწის რეფორმა – ამ რეფორმას არა მხოლოდ სოციალური, არამედ პოლიტიკური მნიშვნელობაც ჰქონდა. სპარტის მიწები დაიყო 30 ათას ნაკვეთად, რომელიც გადავიდა პერიეკების მფლობელობაში, ხოლო ქალაქის 9 ათას ნაწილად დაყოფილი ნაკვეთები გადაეცა სპარტანელებს. მიწის ნაკვეთის ფასი განისაზღვრა მიღებული მოსავლის რაოდენობით.
2. მოსახლეობის სოციალურ ფენებად დაყოფა – ფილები და ობები.
3. ფულის რეფორმა – ოქროს და ვერცხლის მონეტების შეცვლა მძიმე რკინის მონეტით, რამაც ფულის დაგროვებას აზრი დაუკარგა, სპარტამ დაკარგა საგარეო ბაზარი. გაქრნენ ხელოსნები, რომლებიც ქმნიდნენ ფუფუნების საგნებს.
4. სესტია – ერთობლივი ტრაპეზის შემოღება. სპარტანელები ვალდებულნი იყვნენ ერთად ესადილათ, მთელი პროდუქტი გროვდებოდა ერთად. სახლში სადილობა აკრძალული იყო, ხოლო ტრაპეზზე იწვევდნენ ყველას, ბაზილევსებსაც კი. მაგიდასთან გროვდებოდა 15 კაცამდე, ამასთან ამ საზოგადოებაში მოსახვედრად საჭირო იყო სესტიის ყველა წევრის თანხმობა.
სამოქალაქო განათლება 