2009 წელს ელინორ ოსტრომი ეკონომიკური მეცნიერების დარგში ნობელის პრემიით დაჯილდოვდა. მისი ნაშრომი ეხებოდა ისეთი ტიპის კოლექტიური ქმედებების პრობლემათა დაძლევის გზებს, როგორიცაა პატიმრის დილემა და საყოველთაო ხელმისაწვდომობის ტრაგედია – Tragedy of the Commons. ეს ენდემური ხასიათის სერიოზული პრობლემები არაერთხელ გამხდარა კატასტროფისა და ომის მიზეზი. ოსტრომმა ბევრი ის პრინციპი გამოავლინა, რომელიც ადამიანებს ამგვარი პრობლემების გადალახვაში დაეხმარება.
ნებისმიერ მომენტში, როცა ადამიანებს სხვების მიერ შესრულებული ღირებული საქმიანობისგან სარგებლის მიღების შესაძლებლობა ეძლევათ, ისე, რომ თავად ამ პროცესში არც ძალისხმევის და არც დროის სახით არანაირი წვლილის შეტანა არ უხდებათ, ისინი აწყდებიან კოლექტიური ქმედების დილემებს, რომელთა დასაძლევად სხვადასხვა მეთოდი არსებობს. როდესაც დე ტოკვილი „საზოგადოების ხელოვნებას და მეცნიერებას“ განიხილავდა, მან იმ ადამიანების მიერ შესწავლილი ხელობები მიმოიხილა, რომლებმაც ერთობლივი სარგებლის მიღწევის მიზნით, კოლექტიურ აქტივობაში ჩართვის გადაწყვეტის გზები შეიმუშავეს. საზოგადოებრივი მეცნიერების ზოგიერთი ასპექტი არც ლოგიკურია და არც წინასწარგანზრახული. ამიტომაც ისინი, როგორც დემოკრატიული მოქალაქეობის კულტურის ნაწილი, ყველა თაობას უნდა ვასწავლოთ“ (ოსტრომი, 1998).
ოსტრომის აზრით, ამ პრინციპების სწავლა ოფიციალურად და პროგრამულადაც შესაძლებელია. მაგრამ მათი სწავლების ტრადიციული და ყველაზე ეფექტური საშუალებები უფრო ემპირიული ხასიათისაა. ოსტრომის თანახმად, მთელი XX საუკუნის მანძილზე მართვის ცენტრალიზებისა და პროფესიონალურად დახვეწის ტენდენციამ ჩვეულებრივ ადამიანებს საკუთარი გამოცდილებით სწავლის შესაძლებლობა წაართვა, რამაც კოლექტიური ქმედებების პრობლემების გადაწყვეტის უნარების შესუსტება გამოიწვია.
მეუღლესთან, ვინსენტ ოსტრომთან, ერთად ელინორ ოსტრომმა პოლიცენტრული მართვის იდეა განავითარა. ამ იდეის თანახმად ჩვენ მრავალრიცხოვანი, ერთმანეთში გადაჯაჭვული, ბუდე-საზოგადოებების მოქალაქეები ვართ; პატარპატარა სამეზობლოებით დაწყებული მთელი დედამიწით დასრულებული. კოლექტიური ქმედებების პრობლემები ყველაზე უკეთ პოლიცენტრულად, და არა ეროვნული მთავრობებისათვის დარეზერვირებით ან მთავრობათა დონეებში ზედმიწევნით განაწილებით წყდება. ამერიკის პოლიტიკური მეცნიერების ასოციაციის პრეზიდენტის რანგში და სხვა მნიშვნელოვან პოსტებზე ოსტრომი გამოდიოდა სამოქალაქო განათლების მხარდაჭერით. ოსტრომის სამოქალაქო განათლების მიზანიც ადამიანებისთვის მრავალრიცხოვან სტრუქტურებსა და სქემებში კოლექტიური ქმედების პრობლემების გადაწყვეტის გზების სწავლაა.
თარგმნა მაკა ალანიამ
სამოქალაქო განათლება 