ლექცია 1. მე-20 საუკუნის ევროპული აზროვნება და კულტურა

ლექციას უძღვება ჩრდილოეთ კაროლინის უნივერსიტეტის პროფესორი, ლოიდ კრამერი. კურსი ეძღვნება ევროპის უახლოეს ისტორიას. ამ კურსით მსმენელი გაეცნობა მე-20 საუკუნის ევროპული აზროვნებისა და კულტურის განვითარებას, რომელიც განკუთვნილია როგორც მომავალი მეცნიერებისათვის, ისე ნებისმიერი მსმენელისთვის.

ჟან ჟაკ რუსო

Jean-Jacques_Rousseauჟან-ჟაკ რუსო მნიშვნელოვანი ფიგურაა ფილოსოფიის ისტორიაში, როგორც მისი წვლილის გამო პოლიტიკურ ფილოსოფიასა და მორალის ფსიქოლოგიაში, ასევე მისი გავლენის გამო შემდგომ მოაზროვნეებზე. რუსო, აგრეთვე, იყო კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, თანამედროვე ავტობიოგრაფიული ჟანრის პიონერი, ნოველისტი და ბოტანიკოსი.

ჟან-ჟაკ რუსო დაიბადა1712 წლის 28 ივნისს, ჟენევაში. მამა მესაათე იყო, დედა კი დაბადებიდან ცხრა დღის შემდეგ გარდაიცვალა. როდესაც მამამ დატოვა ქალაქი, რათა თავი აერიდებინა პატიმრობისთვის, ჟან-ჟაკი ჯერ პასტორს მიაბარეს, შემდეგ კი გრავიორს – შეგირდად. მოგვიანებით, იგი გახდა მოხეტიალე მუსიკოსი, მუსიკის გადამწერი და მასწავლებელი.

1742 წელს, რუსომ პარიზში ჩაიტანა თავისი გამოგონილი, ციფრებზე დაფუძნებული სანოტო ჩაწერის სისტემის გეგმა და მეცნიერებათა აკადემიას წარუდგინა, მაგრამ აკადემიამ სისტემა დაიწუნა. რუსო ამ პერიოდში შეხვდა დენი დიდროს და დაიწყო წერა „ენციკლოპედიაში“ მუსიკის შესახებ.

1745 წელს, რუსომ გაიცნო ტერეზა ლევასერი, გაუნათლებელი მოახლე, რომლზეც მოგვიანებით დაქორწინდა. მათ შეეძინათ ხუთი შვილი, რომლებიც თავშესაფარში მიაბარეს.

1749 წელს, დიჟონის აკადემიის მიერ გამოცხადებულ კონკურსზე: ხელოვნებისა და მეცნიერების განვითარებამ გააუმჯობესა თუ გახრწნა საზოგადოებრივი მორალი, რუსომ წარადგინა „მსჯელობა მეცნიერებასა და ხელოვნებათა გამო“ და გაიმარჯვა. 1755 წელს გამოიცა მისი „მსჯელობანი ადამიანთა შორის უთანასწორობის წარმოშობასა და საფუძველზე“, კვლავ დიჟონის აკადემიის მიერ გამოცხადებული კონკურსისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ მან ამჯერად ვერ გაიმარჯვა, „მეორე მსჯელობა“ უფრო სრულყოფილია და მასში რუსო ავითარებს ადამიანთა სოციალური განვითარებისა და მორალის ფსიქოლოგიის თეორიებს.

1761 წელს გამოვიდა რუსოს რომანი „ჟიული ანუ ახალი ელოიზა“, რომელიც მაშინვე წარმატებული გახდა. 1762 წელს კი გამოვიდა „ემილი ანუ აღზრდის შესახებ“ და „საზოგადოებრივი ხელშეკრულების შესახებ ანუ პოლიტიკური სამართლის პრინციპები“, რომელიც ფრანგი რევოლუციონერების ბიბლიად იქცა. ორივე წიგნი ერეტიკულად გამოაცხა დესპარიზსა და ჟენევაში.

1766 წელს, რუსო გაემგზავრა ინგლისში, სადაც მუშაობდა თავის ავტოგრაფიულ თხზულებაზე „აღსარება“.

ჟან-ჟაკ რუსო გარდაიცვალა თრომბით, ერმენონვილში (საფრანგეთი), 1778 წლის 2 ივლისს. 1794 წელს, ფრანგმა რევოლუციონერებმა მისი ნეშტი პარიზის პანთეონში გადაასვენეს.

ჟან-ჟაკ რუსოს სხვა მნიშვნელოვანი ნაშრომებია: „მსჯელობა პოლიტიკური ეკონომიკის შესახებ“, „განსჯანი პოლონეთის მმართველობის შესახებ“, „დიალოგები. რუსო ასამართლებს ჟან-ჟაკს“, „მარტოხელა მეოცნების გასეირნებანი“, „ენების წარმოშობის შესახებ“, „წერილი ფრანგული მუსიკის შესახებ“, აგრეთვე ოპერა „სოფლელი ჯადოქარი“.