ჟან ჟაკ რუსო

Jean-Jacques_Rousseauჟან-ჟაკ რუსო მნიშვნელოვანი ფიგურაა ფილოსოფიის ისტორიაში, როგორც მისი წვლილის გამო პოლიტიკურ ფილოსოფიასა და მორალის ფსიქოლოგიაში, ასევე მისი გავლენის გამო შემდგომ მოაზროვნეებზე. რუსო, აგრეთვე, იყო კომპოზიტორი და მუსიკის თეორეტიკოსი, თანამედროვე ავტობიოგრაფიული ჟანრის პიონერი, ნოველისტი და ბოტანიკოსი.

ჟან-ჟაკ რუსო დაიბადა1712 წლის 28 ივნისს, ჟენევაში. მამა მესაათე იყო, დედა კი დაბადებიდან ცხრა დღის შემდეგ გარდაიცვალა. როდესაც მამამ დატოვა ქალაქი, რათა თავი აერიდებინა პატიმრობისთვის, ჟან-ჟაკი ჯერ პასტორს მიაბარეს, შემდეგ კი გრავიორს – შეგირდად. მოგვიანებით, იგი გახდა მოხეტიალე მუსიკოსი, მუსიკის გადამწერი და მასწავლებელი.

1742 წელს, რუსომ პარიზში ჩაიტანა თავისი გამოგონილი, ციფრებზე დაფუძნებული სანოტო ჩაწერის სისტემის გეგმა და მეცნიერებათა აკადემიას წარუდგინა, მაგრამ აკადემიამ სისტემა დაიწუნა. რუსო ამ პერიოდში შეხვდა დენი დიდროს და დაიწყო წერა „ენციკლოპედიაში“ მუსიკის შესახებ.

1745 წელს, რუსომ გაიცნო ტერეზა ლევასერი, გაუნათლებელი მოახლე, რომლზეც მოგვიანებით დაქორწინდა. მათ შეეძინათ ხუთი შვილი, რომლებიც თავშესაფარში მიაბარეს.

1749 წელს, დიჟონის აკადემიის მიერ გამოცხადებულ კონკურსზე: ხელოვნებისა და მეცნიერების განვითარებამ გააუმჯობესა თუ გახრწნა საზოგადოებრივი მორალი, რუსომ წარადგინა „მსჯელობა მეცნიერებასა და ხელოვნებათა გამო“ და გაიმარჯვა. 1755 წელს გამოიცა მისი „მსჯელობანი ადამიანთა შორის უთანასწორობის წარმოშობასა და საფუძველზე“, კვლავ დიჟონის აკადემიის მიერ გამოცხადებული კონკურსისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ მან ამჯერად ვერ გაიმარჯვა, „მეორე მსჯელობა“ უფრო სრულყოფილია და მასში რუსო ავითარებს ადამიანთა სოციალური განვითარებისა და მორალის ფსიქოლოგიის თეორიებს.

1761 წელს გამოვიდა რუსოს რომანი „ჟიული ანუ ახალი ელოიზა“, რომელიც მაშინვე წარმატებული გახდა. 1762 წელს კი გამოვიდა „ემილი ანუ აღზრდის შესახებ“ და „საზოგადოებრივი ხელშეკრულების შესახებ ანუ პოლიტიკური სამართლის პრინციპები“, რომელიც ფრანგი რევოლუციონერების ბიბლიად იქცა. ორივე წიგნი ერეტიკულად გამოაცხა დესპარიზსა და ჟენევაში.

1766 წელს, რუსო გაემგზავრა ინგლისში, სადაც მუშაობდა თავის ავტოგრაფიულ თხზულებაზე „აღსარება“.

ჟან-ჟაკ რუსო გარდაიცვალა თრომბით, ერმენონვილში (საფრანგეთი), 1778 წლის 2 ივლისს. 1794 წელს, ფრანგმა რევოლუციონერებმა მისი ნეშტი პარიზის პანთეონში გადაასვენეს.

ჟან-ჟაკ რუსოს სხვა მნიშვნელოვანი ნაშრომებია: „მსჯელობა პოლიტიკური ეკონომიკის შესახებ“, „განსჯანი პოლონეთის მმართველობის შესახებ“, „დიალოგები. რუსო ასამართლებს ჟან-ჟაკს“, „მარტოხელა მეოცნების გასეირნებანი“, „ენების წარმოშობის შესახებ“, „წერილი ფრანგული მუსიკის შესახებ“, აგრეთვე ოპერა „სოფლელი ჯადოქარი“.

სპარტანული აღზრდის მეთოდები

ახალგაზრდა თაობის აღზრდას სპარტაში სახელმწიფოებრივი მნიშვნელობა ჰქონდა (ძვ.წ. IV საუკუნე).

სპარტის განათლების სისტემა ეფუძნებოდა მოქალაქე მეომრის აღზრდას. ყურადღება ექცეოდა ჯარისკაცის ფიზიკურ განვითარებას. მასში მორალური თვისებების – ერთგულების, ამტანობის და გამძლეობის განვითარებას.
აგოგე – ნიშნავს „წაყვანა“-ს ეს იყო საბრძოლო აღზრდის სისტემა სპარტაში (ძვ. წ VIII-IV ს) და სავალდებულო იყო მხოლოდ სპარტის სრულუფლებიანი მოქალაქეებისათვის. დანარჩენი სხვა კლასების წარმომდგენელ ახალგაზრდა ბიჭებს სისტემა შანსს აძლევდა მიეღო მოქალაქეობა.

ვერცერთი ისტორიკოსი კანონმდებელ ლიკურგეს ქვეყნის მეომრების შესახებ ვერ იტყოდა, რომ სპარტელებმა ერთხელ მაინც შეაქციეს ზურგი მტერს.

spartaპლუტარქეს მიხედვით აღზრდის პროცესი იწყება ბავშვის დაბადებისთანავე, და არ არის დამოკიდებული მამის ნებაზე, – მამას ბავშვი „მიჰყავს „ლესხაში“ (Λέσχη), – ეს იყო ადგილი სადაც ისხდნენ უხუცესი ფილები და ამოწმებდნენ ახალშობილს. თუკი ბავშვი ძლიერი და ჯანმრთელი იყო, ოჯახს უბრუნებდნენ გამოსაკვებად.  თუკი ჩვილი სუსტი და მახინჯი აღმოჩნდებოდა მას აპოკსეტში ყრიდნენ (უფსკრული ტაიგეტის მახლობლად).

რჩცეულ ბავშვებს ჩვილობიდან სხვადასხვა გამოცდებს უტარებდნენ. საწოლი, რომელშიც ბავშვი იწვა ძალზედ უხეში და მაგარი იყო. 7 წლის ასაკში სპარტელ ბიჭუნას სპეციალურ საბრძოლო ბანაკში აგზავნიდნენ. აქ ისინი სწავლობდნენ, თუ როგორ გადაერჩინათ თავი. ის ვინც ამ გამოცდას ვერ უძლებდა – კვდებოდა.

ბიჭებს ჩალის საგებებზე ეძინათ, ხოლო ტანსაცმლის ტარების უფლებას 12 წლის ასაკიდან აძლევდნენ. ზოგიერთი ბავშვი თავის საგებზე ჭინჭარს აფენდა, რადგან ჭინჭრით დასუსხული სხეული უფრო თბებოდა. ბავშვები დაკავებულნი იყვნენ რთული ფიზიკური ვარჯიშით, სწავლობდნენ ხმლისა და შუბის ფლობის ხელოვნებას. კვებაზე მათ  თვითონ უნდა ეზრუნათ – ზოგჯერ ქურდობის, ძარცვის და საჭიროების შემთხვევაში მკვლელობის გზითაც.

სხეულის წვრთნა ასაკის შესაფერისი სირთულის ხარისხის მიხედვით ხდებოდა. ცნობილია, რომ ვარჯიშებიდან ამოღებული იყო მუშტებით ჩხუბი, ვინაიდან ეს საქმე სპორტსმენებისთვის იყო დათმობილი. სირბილი, ხტომა, ბრძოლის ხელოვნება, დისკის სროლა ჩვეულებრივი ყოველდღიური სავარჯიშოები იყო. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ამას ემატებოდა ცეკვის რამოდენიმე სახეობა, ე. წ. პირიკული ცეკვები.

17 წლიდან, როდესაც ახალგაზრდა სპარტელი სახლში ბრუნდებოდა , მას უკანასკნელი გამოცდა ელოდა – ის უნდა მოხვედრილიყო არტემიდეს ტაძარში, რომელიც მაღალ მთაზე მდებარეობდა. ახალგაზრდა სპარტანელს „მსხვერპლი უნდა გაეღო“. ტაძრის ქურუმები ყმაწვილს  დიდი სამსხვერპლო თასის ზევით აბავდნენ და როზგავდნენ სველი როზგებით  სისხლის პირველი წვეთის გამოსვლამდე. ასე გრძელდებოდა მანამ, სანამ ბიჭი არ გამოსცემდა ხმას, მაგრამ თუკი ახალგაზრდა დაიკვნესებდა, მას უფრო ძლიერად ურტყამდნენ, მანამ სანამ არ დადუმდებოდა. ეს შეიძლება გაგრძელებულიყო გონების დაკარგვამდე, ან სიკვდილამდეც კი. ასე იცხრილებოდნენ სპარტაში სუსტები.

საბრძოლო ხელოვნების გარდა ახალგაზრდა სპარტანელს ასწავლიდნენ წერას, კითხვას და სიმღერას. სპარტანელები ძალიან მოკლედ და გასაგებად საუბრობდნენ.  სპარტელების ლაკონურობის საუკეთესო მაგალითია მათი პასუხი მაკედონიის მეფე ფილიპე მეორის მიმართვაზე: „გირჩევთ დაუყონებლივ ჩამბარდეთ, თუ ჩემი არმია თქვენს მიწაზე დაადგამს ფეხს, ჩვენ გავანდგურებთ თქვენს ბაღებს, დავიმონებთ თქვენს ხალხს და გავანადგურებთ ქალაქს. ამ მიმართვას სპარტელებმა მოკლედ ერთი სიტყვით უპასუხეს: „თუ“.

სპარტანელები იყვნენ პირველები საბრძოლო ისტორიაში, რომლებმაც  საბრძოლო მიზნით გამოიყენეს მუსიკა და სიმღერა. ეს კეთდებოდა რიტმული ნაბიჯისა და სწორი წყობრისათვის.

როდესაც სპარსეთის მეფემ ქსერქსემ სპარსელებს ფარებისა და იარაღის ჩაბარება მოსთხოვა, სპარტელებმა ასე უპასუხეს – „მოდი და წაიღე“. „ჩვენი ისრები და შუბები მზეს დაგიბნელებენ“ – დაემუქრნენ სპარსელები. „მაშინ ჩვენ ჩრდილში ვიბრძოლებთ“ – უპასუხეს სპარტანელებმა.

სპარტა ანტიკური სამყაროს ყველაზე ძლიერი და მეომარი ქვეყანა იყო. მათი ცხოვრების წესი იყო არა სიმხდალეს! არა შიშს! არა კაპიტულაციას! არსებობს მხოლოდ ღირსება და დიდება!

 

გოთები

70-იან წლებში პანკების სუბკულტურიდან ფორმირდება ახალი პოსტპანკების მოძრაობა. გოთური სუბკულტურა საკმაოდ არაერთფეროვანია. მათ აერთიანებთ გოთური მუსიკისადმი სიყვარული და სპეციფიური გარეგნული იმიჯი. გოთურმა მუსიკამ განვითარების მწვერვალს 80-იან წლებში მიაღწია, როდესაც პოპულარობა მოიპოვეს ისეთმა შემსრულებლებმა, როგორებიც არიან: Bauhaus, Southern Death Cult, Siouxsie and the Banshees

90-იან წლებში გოთური მიმართულება იყოფა სხვადასხვა დამოუკიდებელ განშტოებებად. დღეს გოთები გავრცელებულია ევროპასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში.

გოთების მსოფლმხედველობა გამოირჩევა ცხოვრების დეპრესიული ხედვით. ისინი ჩაკეტილები და დეპრესიულები არიან. მელანქოლიული და ზედმეტად მგრძნობიარენი. საზოგადოებიდან იზოლირება, სტერეოტიპებიის მიუღებლობა და ზებუნებრივობისაკენ სწრაფვა გოთების დამახასიათებელი თვისებებია.

გოთები ძირითადად შავ სამოსს ანიჭებენ უპირატესობას, თმას, ტუჩებს და თვალებს შავად იღებავენ. ტანსაცმელში ჭარბობს ხავერდი და ტყავი. ქვედაბოლოები ხშირად შავი მაქმანითაა გაწყობილი. აქსესუარებად იყენებენ ბადეს, რომელსაც ფეხებსა და ხელებზე იცვამენ. ფეხზე მათ „კამელოტები“ (სამხედრო ჩექმები) აცვიათ.