დრაკონის კანონები

ძველბერძნულ პოლის ათენში დრაკონმა, პირველმა ძვ. წ. 621 წელს შექმნა სამართლის ნორმები, რომელსაც „დრაკონის კანონები“ ეწოდა. ეს კანონები ათენის ისტორიაში ჩვენამდე პირველი წერილობითი ფორმით მოღწეული კანონთა კრებულია

ხშირ შემთხვევაში კანონის შედგენისას დრაკონმა წერილობით დააფიქსირა უკვე არსებული ნორმები. ანტიკურ სამყაროში დრაკონის კანონებს უწოდებდნენ არა „νομοι“ – „კანონები“, არამედ „υεσμοι“ – „წესი“.

დრაკონის კანონებში მეტ-ნაკლებად ნათლად იქნა გაწერილი პოლისის მმართველთა ფუნქციები და მათი არჩევის წესი.  მართალია კანონები  ეხებოდა სახელმწიფოს მოწყობის საკითხებსაც, მაგრამ მათში განსაკუთრებული ადგილი სისხლის სამართლის საკითხებს ეთმობოდა.

ამ კანონების მიხედვით ყველა დანაშაული, მიუხედავად იმისა, მცირე იყო ის თუ დიდი ისჯებოდა სიკვდილით. როდესაც დრაკონს ჰკითხეს თუ რატომ იყო მისი კანონები ასე მკაცრი, მან უპასუხა, რომ მცირე დანაშაულისთვის ასეთი სასჯელი დამსახურებულად მიაჩნდა, ხოლო უფრო მძიმე სასჯელისთვის სხვა ვერაფერი მოიფიქრა.

პლუტარქე ამბობდა, რომ დრაკონის კანონები დაწერილი იყო არა მელნით, არამედ სისხლით. ამ კანონების მიხედვით სიკვდილით ისჯებოდა როგორც მკვლელი, ასევე სხვის ბაღში შეაპრული ვაშლის ქურდიც. დანაშაულად არ განიხილებოდა მკვლელობა, რომელიც თავდაცვის მიზნით იყო ჩადენლი.

საგულისხმოა, რომ დრაკონის კანონები ვრცელდებოდა უსულო საგნებზეც, მაგალითად, როდესაც ბერძენი ათლეტის ფეაგენის სპილენძის ქანდაკება  ადამიანს დაეცა, დაზარალებულის შვილებმა ქანდაკების წინააღმდეგ მკვლელობის ბრალდებით საჩივარი შეიტანეს. პოლისის მცხოვრებლებმა დრაკონის კანონების შესაბამისად ქანდაკება ზღვაში გადააგდეს.

კანონის მიხედვით მკვლელობის დანაშაულს სხვადასხვა კვალიფკაცია ეძლეოდა. მაგ: წინასწარგანზრახული, გაუთვალისწინებელი, და თავდაცვის მიზნით ჩადენილი. გათვალისწინებულ იქნა უბედური შემთხვევის შედეგად სიკვდილიც (მაგ. სპორტული შეჯიბრებების დროს).

არეოპაგი განიხილავდა მხოლოდ განზრახ მკვლელობის დანაშაულს და სასჯელიც შესაფერისად მკაცრი – სიკვდილით დასჯა იყო.

ეფეტების კოლეგია პალადიუმში რომელიც არჩეული მოქალაქეებიდან იყო დაკომპლექტებული და რომლის წევრთა ასაკიც 50 წლის აღემატებოდა გაუთვალისწინებელი მკვლელობების საქმეებს განიხილავდა ასეთი  მკვლელობები ისჯებოდა გაძევებით და არა სიკვდილით. თავდაცვის მიზნით მკვლელობა ან საკუთრების დაცვა არ ისჯებოდა კანონით.

ეფეტები ოთხ სასამართლო პალატში განიხილავდნენ გარკვეული შინაარსის საქმეებს, ამიტომ ეფესების სხდომა ხან ერთ და ხან მეორე პალატაში მიმდინარეობდა, იმისდა მიხედვით, თუ რომელ შემთხვევას განიხილავდნენ. მეფე თავმჯდომარეობდა ყველა საქმის განხილვას. შემდგომში დემოკრატიის განვითარებასთან ერთად ეფესების კოლეგიის საქმიანობა გარკვეულწილად შეიზღუდა. მას მხოლოდ რელიგიური საკითხების განხილვის შესაძლებლობა მიეცა.

მართალია კანონებმა, რომელიც დრაკონს ეკუთვნის მკაცრი და ულმობელი კანონების სახელი დაიმკვიდრეს ისტორიაში, უნდა ღინიშნოს, რომ ისინი ბერძნული სამართლის განვითარების საქმეში უდიდესი წინგადადგმული ნაბიჯი იყო.

სიმპოზიუმი ძველ საბერძნეთში

Symposium_scene_სიმპოზიუმი ბერძნულად  ლხინს ნიშნავს

უძველესი დროიდან საბერძნეთში, სიმპოზიუმი საზოგადოებრივი ცხოვრების მნიშვნელოვანი ნაწილი იყო. პლატონმა ქსენოფონტემ და პლუტარქემ არაერთი ლიტერატურული ნაშრომი მიუძღვნეს ამ მოვლენას.

ძვ.წ. VIII საუკუნიდან ღვინის სმა საბერძნეთში განსაკუთრებულ ცერემონიად გადაიქცა. კედლის გასწვრივ საგანგებოდ მოწყობილ სავარძლებში წყვილები (ძირითადად მამაკაცები) სხდებოდნენ, სიმპოზიუმის მონაწილენი ფილოსოფიური საუბრებითა და თამაშებით ერთობოდნენ, ლხინი სექსუალური ორგიებით მთავრდებო და. მონაწილეთა ასაკი 14-დან 30 წლამდე იყო.

სიმპოზიუმი განსაკუთრებული წესის დაცვით მიმდინარეობდა. ირჩევდნენ  „სიმპოზიუმის მეფეს“, – რომელიც ლხინის წესებს ადგენდა: სიმპოზიახრი წყვეტდა როგორ დაელიათ ღვინო – სულმოუთქმელად თუ ყლუპებით, საერთო სასმისით თუ ინდივიდუალური ჭიქებით. სიმპოზიუმის მთვარი მონაწილე ადგენდა თუ როგორი პროპორციით განეზავებინათ ღვინო წყალთან.

წესები ეხებოდა გართობის შინაარსსაც.  სიმმპოზიუმი შეიძლება ყოფილიყო იუმორისტული, ფილოსოფიური ან პოლიტიკური.

koptabi1სიმპოზიუმებზე განსაკუთრებით პოპულარული იყო თამაში კოტტაბი (ძვ.წ. IV – IV საუკუნეებს ბერძნული თამაში) – შეჯიბრი ღვინის მიზანში სროლაში.

კოტტაბის მოთამაშეები ცდილობდნენ წამოწოლილები ღვინოს თასიდან მიზანში ესროლათ მეტალის თასისთვის (კოტტობეიონი). თამაშის მონაწილეს ღვინის შხეფი ისეთი ტრაექტორიით უნდა ესროლათ, რომ სამიზნეს მოხვედროდა და გზად არ დაღვრილიყო. მიზანში მოხვედრილი  შხეფი თავისებურ ხმას გამოსცემდა.

მიზანში სროლა განსაკუთრებით რთულდებოდა მაშინ, როდესაც კოტტობეიონამდე პატარა ადამიანის ფიგურებს (მანესი) დგამდნენ. ღვინის წვეთი ჯერ ფიგურას თავში უნდა მოხვედროდა და შემდეგ რიკოშეტით თასში ჩაღვრილიყო. ვისაც კოტტაბში უმართლებდა მას გარანტირებული ჰქონდა პრემია -ტკბილეული და კოცნა.

ღონისძიება მუსიკის თანხლებით მიმდინარეობდა. უკრავდნენ ლირასა და ფლეიტაზე, სიმპოზიუმში მონაწილეობას იღებდნენ გეტერებიც, რომლებიც მამაკაცებისათვის ცეკვავდნენ.

სომპოზიუმი მთელი ღამე გრძელდებოდა, მონაწილეები ჭამდნენ კომბოსტოს, რომელიც ღვინის მოქმედებას ამცირებდა.