პოეტი

by

ამირეჯიბი შალვა გიორგის ძე

(დ. 15 იანვარი, 1887, სოფ. ხურვალეთი, გორის მაზრა – გ. 1943) ქართველი, ჟურნალისტი, ეროვნულ-დემოკრატი.

სწავლობდა სათავადაზნაურო გიმნაზიაში, თბილისში. განმათავისუფლებელ მოძრაობის დროს გიმნაზიას თავი დაანება და მუშაობდა სოციალ-ფედერალისტთა პარტიაში. 1906 წელს გაემგზავრა საფრანგეთს, მაგრამ მალე დაბრუნდა. 1907 წელს ისევ წავიდა საზღვარგარედ და 1909 წლამდე სცხოვრობდა ვენაში და ითვლებოდა უნივერსიტეტში თავისუფალ-მსნენელად ფილოსოფიურ ფაკულტეტზე. სამშობლოში დაბრუნებისას მონაწილეობას იღებდა ჟურნალ „ერში“. 1911 წელს, როდესაც ს. ფედერალისთა პარტიის მეთაურნი დატუსაღებულ იქმნენ, ისიც მოხვდა მათ რიცხვში, თუმცა ამ დროს ის პარტიაში აღარ ირიცხებოდა. 1912 წლის დამლევს სხვებთან ერთად დააარსა ჟურნალი „კლდე“. 1914 წელს გადასახლდა ქუთაისში და იქ რედაქტორობდა გაზეთ „სამშობლოს“ და შემდეგ „იმერეთს“. 1915 წელს გაწვეულ იქმნა ჯარში. დასავლეთის ფრონტზე და გაატარა იქ წელიწად ნახევარი. რევოლუციის დასაწყისში ჩავიდა საქართველოში და მუშაობდა ეროვნულ დემოკრატიულ პარტიაში და გაზეთ „საქართველოში“. საქართველოს ინტერპარტიულ ბიუროსაგან გაგზავნილ იყო დელეგატათ რუსეთის დემოკრატიულ ყრილობაზე. იმავე ყრილობაზე არჩეულ იმნა წინასწარ პარლამენტის წევრად. საქართველოს ეროვნულ ყრილობაზე არჩეულ იქმნა ეროვნულ საბჭოს წევრად. არის წევრი ეროვნულ დემოკრატიულ პარტიის მთავარ კომიტეტისა.

დაკავებული თანამდებობები

ლიტერატურა

წყარო: საქართველოს ეროვნული არქივი

by

ნიკოლოზ გუმილიოვი (1886 – 1921)

nioloz gulimioviიმპერატორი არწივის პროფილით,
ხუჭუჭა, შავი წვერით,
ო, იქნებოდი შენ დამპყრობელი,
რომ არ გეცხოვრა შენი ცხოვრებით! …
ნაწყვეტი ლექსიდან – „კარაკალა“

რუსი პოეტი ნიკოლოზ გუმილიოვი 1886 წელს, ქალაქ კრონშტადტში, საზღვაო ექიმის ოჯახში დაიბადა. ბავშვობა პეტერბურგში, ყრმობა – ქალაქ თბილისში გაატარა, ადრეულ ახალგაზრდობაში კი ისევ პეტერბურგში დაბრუნდა. გუმილიოვმა ადრეული  ასაკიდანვე სულიერად შეისრუტა იმპერიული სიძლიერის და სამხედრო სიმამაცის – სამხრეთ ეგზოტიკასთან ნაზავი შთაბეჭდილებები, რომლებმაც განაპირობა პოეტის გემოვნება და პოეტური ხელწერა. პოეტის ასეთი სულისკვეთება კარგად გამოჩნდა მის  პირველ კრებულში: „კონკვისტადორების გზა“ (1905). გუმილიოვი გიმნაზიაში სწავლისას არ გამოირჩეოდა განსაკუთრებული სიბეჯითით. დაგვიანებით დაამთავრა გიმნაზია. 1906 წელს პოეტი პარიზში გაემგზავრა, სადაც ორი წელიწადი დაჰყო. საფრანგეთში გუმილიოვს ურთიერთობა ჰქონდა ფრანგ პოეტებთან და მხატვრებთან. 1908 წელს პოეტი ბრუნდება რესეთში, როგორც უკვე ფორმულირებული პოეტი და კრიტიკოსი. საფრანგეთში პოეტი ისმენდა ლექციებს სორბონაში და საფუძვლიანად სწავლობდა ფრანგულ ლიტერატურას.

გუმილიოვის პირველ კრებულებში ნათლად ჩანს მისი გრძნობები ანა ახმატოვასადმი. ახმატოვა და გუმილიოვი 1910 წელს დაქორწინდნენ, მაგრამ მათი კავშირი მხოლოდ 3 წელი გაგრძელდა.

პოეტი ბევრს მოგზაურობდა აფრიკის კონტინენტზე. შავი კონტინენტის შთაბეჭდილებები ბევრ მის ნაწარმოებში ჩანს. დრამატულ ნაწარმოებში „დონ ჟუანი ეგვიპტეში“, პიესაში – „მარტორქაზე  ნადირობა“.

1910 წელს პოეტი მონაწილეობას იღებს ჟურნალ „აპოლონის“ დაარსებაში. ჟურნალში იგი 1917-მდე უძღვებოდა რუბრიკას – „წერილები რუსულ პოეზიაზე“. „მისი შენიშვნები, როგორც კრიტიკოსის ყოველთვის არსებითია, ის მოკლედ და თემატურად ძალზე რაციონალურად გვეუბნება თავის სათქმელს“. წერდა ვალერი ბრიუსოვი გუმილიოვზე, როგორც კრიტიკოსზე.

აკმეიზმის პერიოდი.

1911 წელს პოეტი ემიჯნება სიმბოლისტებს და ქმნის „პოეტების საამქროს“, სადაც გუმილიოვის გარდა, რომელიც ხელმძღვანელობდა „სინდიკატს“ შედიოდნენ ანა ახმატოვა, ოსიპ მანდელშტამი, მიხეილ ზენკევიჩი და სხვა პოეტი – აკმეისტები. პოეტის პირველ აკმეისტურ ნაწარმოებად ითვლება პოემა – „უძღები შვილი“, აგრეთვე კრებული „სხვისი ცა“.

ბრიუსოვის სიტყვებით, გუმილიოვის ლექსები იმით არის აღსანიშნავი, რომ საინტერესოა თუ როგორ საუბრობს პოეტი და არა ის თუ რას საუბრობს. ქადაგებდა რა სიმამაცეს და პირადი გამარჯვების კულტს, პირველი მსოფლიო ომის დასაწყისში იგი ვოლონტიერად ჩაირიცხა ულანის პოლკში. ომში გამოჩენილი სიმამაცისათვის დაჯილდოვდა წმინდა გიორგის ჯვრით. თანამებრძოლების მოგონებებით პოეტი თითქოს განგებ მიისწრაფვოდა ბრძოლების ცხელ წერტილებში. 1916 წელს პოეტმა მიაღწია იმას, რომ რუსული საექსპედიციო კორპუსი სალონიკის ფრონტზე გაეშვათ, მაგრამ იგი პარიზში შეჩერდა, სადაც ახლომეგობრობააკავშირებდა პოეტებთან, მათ შორის გიომ აპოლინერთან. 1918 წელს გუმილიოვი რუსეთში დაბრუნდა. კითხულობდა ლექციებს სხვადასხვა ინსტიტუტებში, თარგმნიდა ინგლისურ და ფრანგულ პოეზიას. გამოსცა რამდენიმე ლექსთა კრებული, მათ შორის საუკეთესო – „ცეცხლოვანი გოდოლი“.

ნიკოლოზ გუმილიოვი იყო მაგალითი, თუ როგორ ემსახურება ადამიანი თავის იდეალებს და ამისთვის მზადაა იბრძოლოს სისხლის უკანასკნელ წვეთამდე. პოეტი მართლმადიდებლურად იყო მონათლული, ამას ის აშკარად და დაუფარავად ამბობდა ბოლშევიკების მმართველობის დროსაც კი. საბჭოთა მმართველობს გარიჟრაჟზე იგი რჩებოდა გამოუსწერებელ მონარქისტად მიუხედავად საფრთხისა, რომელიც „წითელი“ რეჟიმისგან მოდიოდა.

1921 წელს პოეტი დააპატიმრეს და დახვრიტეს განაჩენის სისრულეში მოყვანის ზუსტი თარიღი უცნობია. ოფიციალურ ვერდიქტში წერია: „ეწეოდა ანტისაბჭოთა საქმიანობას, ჰყავდა თანამზრახველები, რომელთა ვინაობასაც არ ასახელებს“.

დახვრეტის წინ, პოეტმა ბოლშევიკები, რომელთაც სმენოდათ გუმილიოვის სიმამაცის შესახებ საგონებელში ჩააგდო: „ასეთი სიმამაცე, ვაჟკაცობა დახვრეტის წინ?! ეს წარმოუდგენილია. ჰმ! უგნური პოეტი. რა უნდოდა კონტრევოლუციის რიგებში, ყოფილიყო ჩვენთან, ბოლშევიკებთან; ჩვენ სწორედ ასეთ მამაცებს და უშიშრებს ვეძებთ!“.

სულ მალე  პოეტის სიკვდილის შემდეგ, ქალაქ ბერლინში, გამოიცა  მისი საუკეთესო ლექსთა კრებული:  „ცეცხლოვანი გოდოლი“. სამშობლოში  კი მხოლოდ 60 წლის შემდეგ, ოფიციალურად მოიხსნა ცენზურა დიდი პოეტის შემოქმედებაზე.

by

იოსიფ ბროდსკი (1940 – 1996)

brotckiთანამედროვეობის გამოჩენილი რუსი პოეტი, ნობელის პრემიის ლაურეატი იოსიფ ბროდსკი 1940 წლის 24 მაისს ლენინგრადში დაიბადა. „არასაბჭოთა“ მოქალაქეს სახელი ბედის ირონიით იოსებ სტალინის საპატივცემულოდ დაარქვეს. ბავშვობაშივე ბროდსკის ცხოვრებაში უხვად იყო სიმბოლოები:  ყრმობა იმ სახლში გაატარა, სადაც რევოლუციამდე ბორისს ლუცკი და ზინაიდა გიპიუსი ცხოვრობდნენ.  დადიოდა სკოლაში, რომელშიც ოდესღაც ალფრედ ნობელი სწავლობდა (1986 წელს ბროდსკიმ ნობელის პრემია მიიღო ლიტერატურაში).

სიყრმიდანვე დამოუკიდებლობისკენ ისწრაფვოდა. სკოლის დამთავრებამდე სამხედრო ქარხანაში მღარავად დაიწყო მუშაობა. ქირურგობის სურვილმა ციხის ჰოსპიტლის პროზექტორის ასისტენტად, მორგში დააწყებინა მუშაობა. მის შემდეგ რამდენიმე ათეული პროფესია გამოიცვალა: ტექნიკოს-გეოფიზიკოსი, სანიტარი, ცეცხლფარეში, ფოტოგრაფი და სხვა. ეძებდა სამუშაოს, რომელსაც შემოქმედებას შეუთავსებდა. ლექსების წერის მიზეზი ბორის სლუცკის კრებულით გამოწვეული შთაგონება გახდა. ბროდსკის პირველი ლექსი 1957 წელს გამოქვეყნდა. პოეტი მაშინ მხოლოდ 17 წლის იყო.

1950-1960 წლებში ბროდსკი ინტენსიურად სწავლობდა უცხოენებს, პოლონურს და ინგლისურს. ესწრებოდა ლექციებს ფილოლოგიის ფაკულტეტებზე. 1959 წელს, ევგენი ბარატინსკის ლექსების კრებულის აღმოჩენამ, პოეტობის სურვილი საბოლოოდ განუმტკიცა: „ბარატინსკის ლექსები რომ წავიკითხე, მივხვდი, რა უნდა მეკეთებინა“.

იოსიფ ბროდსკი საკუთარ თავს XIX საუკუნის რუს პოეტებთან აიგივებდა. თავის ბედს ლერმონტოვის და პუშკინის ცხოვრებას უკავშირებდა. თუმცა, პოეტის სახასიათო თვისებებმა თავი აქაც იჩინა: ამ პოეტების ჩრდილში რომ არ მოქცეულიყო და მათი ეპიგონი არ გამხდარიყო, უპირატესობას დემონსტრაციულად ბარატინსკისა და ბატიუშკოვის პოეზიას ანიჭებდა.

ბროდსკის პოეზიაშ იუხვად იყო როგორც კლასიკური, ტრადიციული რუსული პოეზიისთვის დამახასიათებელი ლირიკა, ისე მეტაფიზიკური და მოდერნისტული მეტაფოკი, რაც ჯორჯ ელიოტის შემოქმედებისთვისაც იყო დამახასიათებელი.

1963 წელს გამძაფრდა საბჭოთა მთავრობის დამოკიდებულება ბროდსკისადმი. 1964 წლის 13 თებერვალს, საღამოს, მოულოდნელად ქუჩაში დააპატიმრეს. პირველი, დახურული სასამართლო განხილვის შემდეგ პოეტი ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში მოათავსეს. პოეტზე ზემოქმედებდნენ სხვადასხვა დამამცირებელი ექსპერიმენტებით, მაგრამ ფსიქიურად ჯანმრთელად იქნა მიჩნეული.

მეორე, ღია სასამართლო, (ძერჟინსკის სახელობის სახალხო სასამართლო – იოსებ ბროდსკის საქმეზე, რომელიც ბრალდებულია „მუქთაორობაში“) ჩატარდა 1964 წლის 13 მარტს. სასამართლოს ვერდიქტი: „5 წლით გადასახლება და იძულებითი, ფიზიკური სამუშაოები“.

გადასახლება პოეტმა გაატარა არხანგელსკის ოლქში, სოფელ ნორინსკში. წლების შემდეგ ბროდსკი იხსენებდა: „იცით, ეს წლები ჩემს სასარგებლოდ გამოვიყენე. მართალია დღისით ვმუშაობდი, მაგრამ სოფელში არ არის რთული შესასრულებელი სამუშაოები, ეს ხომ ქარხანა არ არის?! საღამოობით კი საერთოდ უამრავი თავისუფალი დრომ ქონდა, რათა მეკითხა და მეწერა“.

სწორედ გადასახლების პერიოდში ბევრი ცნობილი ლექსი იქნა დაწერილი: „ერთ პოეტ ქალს“, „ორი საათი რეზერვუარში“, „ახალი სტანსები-აგვისტოს“, „ჩრდილოეთის ფოსტა“, „დავეხეტები მეჩხერ ტყეში“, „ორფეოსი და არტემიდა“, „ბატი თხრილში, როგორც სტერეომილი“, „ტყეში დაკარგულ სოფელში“, „მწუხარებითა და სინაზით“ და სხვები.

1965 წელს, მსოფლიო საზოგადოების ზეწოლის გამო, სსრკ-ს უმაღლესმა სასამართლომ შეუმცირა პოეტს გადასახლების ვადა. იმავე წლის სექტემბერში იოსებ ბროდსკი გადასახლებიდან გაანთავისუფლეს.

გადასახლებიდან დაბრუნების შემდეგ ბროდსკის დევნა ფარულად თუ აშკარად მაინც გაგრძელდა. სპეცდანიშნულების ორგანოები ყველა ძალას ხმარობდნენ, რათა შეურიგებელი და უკომპრომისო ხელოვანი საბოლოოდ გაეტეხათ. ბროდსკის სხვა გზა აღარ ჰქონდა, მას საბჭოთა კავშირი უნდა დაეტოვებინა. 1972 წელს პოეტმა დატოვა პეტერბურგი და მთლიანად სამშობლოც, როგორც აღმოჩნდა, სამუდამოდ.

1972 წელს იოსიფ ბროდსკიმ საბჭოთა კავშირი დატოვა და საცხოვრებლად შეერთებულ შტატებში გადავიდა. სადაც, სიცოცხლის ბოლომდე სხვადასხა უნივერსიტეტებში რუსულ ლიტერატურას ასწავლიდა.

საბჭოთა რეჟიმმა პოეტს თვითნებობა არ აპატია და როდესაც მას დედა გარდაეცვალა, სამშობლოში დაბრუნებაზე უარი უთხრეს.

ამერიკაში ბროდსკი ინგლისურ ენაზე ძირითადად ესეისტიკაში მოღვაწეობდა. ბროდსკი ამბობდა: „მე ვარ ინგლისურენოვანი ესეისტი, ამერიკის შეერთებული შტატების მოაქალაქე და რუსი პოეტი“.

1987 წელს გამოქვეყნდა ლექსების კრებული – „ურანია“. ამავე წელს პოეტს „ყოვლისმომცველი შემოქმედებისთვის, რომელიც აზრების სიმამაცით და პოეტური ინტენსივობით არის განმსჭვალული“, ნობელის პრემია მიენიჭა.

1990 წელს საზოგადოებამ ბროდსკის რამდენიმე ახალი კრებული იხილა: „კაპადოკია“, „ატლანტიდის მიდამოებში“ და „გვიმრების შენიშვნები“.

პოეზიასა და ესეისტიკასთან ერთად ცალკე აღნიშვნის ღირსია ბროდსკის მთარგმნელობითი მოღვაწეობა. ბროდსკი იყო ჯონ დონის, ენდრიუ მარველის, ევრიპიდეს, ჩესლავ მილოშის, ტომ სტოპარდისა და რენდან ბიენის პიესების მთარგმნელი.

ცნობილი ამერიკელი კრიტიკოსი სუზან ზონტაგი ამბობდა: „დარწმუნებული ვარ, რომ ბროდსკი თავის ემიგრაციას განიხილავს როგორც შესაძლებლობას იყოს არა მარტო რუსი, არამედ მსოფლიო პოეტი“.

1995 წელს, იოსიფ ბროდსკის სანკტ-პეტერბურგის საპატიო მოქალაქის წოდება მიენიჭა. სურვილის მიუხედავად, ჯანმრთელობის პრობლემების გამო მან სამშობლოში დაბრუნება ვერ მოახერხა. „ჩემი ცხოვრების საუკეთესო ნაწილი – ჩემი ლექსები ისედაც მანდ არის“ – წერდა პოეტი.

1996 წლის 27 იანვარს იოსიფ ბროდსკი გულის შეტევით გარდაიცვალა. 1997 წელს მისი ცხედარი ნიუ-იორკიდან ვენეციაში გადაასვენეს. იოსიფ ბროდსკი ვენეციაში, სან-მიკელეს სასაფლაოზე არის დაკრძალული.

by

ბორის პასტერნაკი (1890 – 1960)

1980578_10203124953822327_354664923_n (1)„ჩვენ ხშირად ვერ აღვიქვამთ სინამდვილეს. ის წარმოგვიჩნდება ხოლმე ახალ უნცობ კატეგორიაში. ეს კატეგორია, მხოლოდ თავისივე კუთვნილება გვგონია და არა ჩვენი მდგომარეობა, რომლის გარდა თითქოს უკვე ყველაფერს თავისი სახელი ჰქვია, თითქოს მარტო ჩვენი მდგომარეობა დარჩა უსახელო და ახალი. ჩვენ გამუდმებით ვცდილობთ შევურჩიოთ რაიმე სახელი ამ მდგომარეობას და გამოდის მხოლოდ ერთი – ხელოვნება!

ბორის პასტერნაკი.

პასტერნაკი მოსკოვში, ებრაელ ინტელიგენტთა ოჯახში 1890 წელს დაიბადა. მამა – მხატვარი, ლეონიდ პასტერნაკი პეტერბურგის სამხატვრო აკადემიის აკადემიკოსი იყო. დედა – პიანისტი როზალია პასტერნაკი. მშობლები ბორისის დაბადებამდე ერთი წლის ადრე ოდესიდან მოსკოვში გადავიდნენ საცხოვრებლად.

პასტერნაკის ოჯახი მეგობრობდა ცნობილ მხატვრებთან, ისააკ ლევიტანთან, მიხეილ ნესტეროვთან, ვასილი პოლენოვთან, ნიკოლაი გესთან. სახლში სტუმრობდნენ მუსიკოსები და მწერლები, მათ შორის ლევ ტოლსტოიც. 1900 წელს რაინერ რილკემ მოსკოვში ვიზიტისას გაიცნო პასტერნაკების ოჯახი. 13 წლის ასაკში მომავალი პოეტი, ცნობილი კომპოზიტორის სკრიაბინის შემოქმედების გავლენით მუსიკით დაინტერესდა. შემორჩენლია პასტერნაკის ორი სონატა ფორტეპიანოსთვის.

13 წლის ასაკში პასტერნაკმა ცხენით ჯირითის დროს ფეხი მოიტეხა და მსუბუქი კოჭლობა პოეტს მთელი ცხოვრების მანძილზე თან სდევდა. ამ ფაქტის გამო ის საბრძოლო ვალდებულებისგან განთავისუფლდა. ცხოვრების ამ ეპიზოდს პოეტი, შემდგომ პერიოდში განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობდა.

1901 წელს პასტერნაკმა მოსკოვის მე-5 გიმნაზიაში ჩააბარა და ოქროს მედლით დაამთავრა. საბოლოოდ მომავალმა პოეტმა თქვა უარი მუსიკოსის პროფესიულ კარიერაზე. მოგვიანებით პასტერნაკი იტყვის: „მე ვერ ვაპატიე ჩემ თავს სრულყოფილი სმენის არქონა, ამიტომაც ჩემს მუსიკალურ კარიერას საბოლოო ვერდიქტი გამოვუტანე“. 1908 წელს მოსკოვის უნივერსიტეტის, ფილოლოგიის ფაკულტეტზე ჩაირიცხა. მოგვიანებით ფილოსოფიის ფაკულტეტზე გადავიდა. 1912 წლის ზაფხულში ფილოსოფიას სწავლობდა გერმანიაში, მარბურგის უნივერსიტეტში პროფესორ ჰერმან კოგენის ხელმძღვანელობით. ამ პერიოდშივე პასტერნაკმა ცოლობა შესთავაზა იდა ვისოცკაიას, მაგრამ უარი მიიღო. ეპიზოდი აღწერილია ლექსში − „მარბურგი“. იმ წელსვე პასტერნაკი მშობლებთან და დებთან ერთად ვენეციას ეწვია. მომავალში ვენეციის შთაბეჭდილებები თავის შემოქმედებაშიც ასახა.

პასტერნაკი მოსკოვის ლიტერატორთა წრეში იწყებს შესვლას. უახლოვდება პოეტ ვლადიმირ მაიაკოვსკის, რომლის შემოქმედება და პიროვნული თვისებები მასზე გარკვეულ ზეგავლენას ახდენს. მოგვიანებით 1920-იან წლებში, უკავშირდება მაიაკოვსკის ჯგუფს − „ლეფი“, მაგრამ უნდა ითქვას, რომ რევოლუციის შემდეგ პასტერნაკი პრაქტიკულად არცერთ გაერთიანებაში არ შესულა და დამოუკიდებელი პოზიცია ეკავა.

პასტერნაკის პირველი ლექსები 1913 წელს გამოქვეყნდა. პირველი წიგნი – „ტყუპი ღრუბლებში“ იმავე წელს დაიბეჭდა. თავად პოეტი შემოქმედების პირველი ნაბიჯებით უკმაყოფილო იყო.

ჯარში სავარაუდო გაწვევის გამო პასტერნაკმა 1916 წელი ურალში გაატარა, სადაც ვსევოლოდ ვილვენსკის ქიმიურ ქარხანაში მუშაობდა.

პასტერნაკის მშობლებმა და დებმა ლუნაჩარსკის პირადი შუამდგომლობით დატოვეს საბჭოთა კავშირი და ბერლინში გადავიდნენ საცხოვრებლად. იწყება პასტერნაკის აქტიური მიმოწერა ოჯახთან და ემიგრირებულ მწერლებთან. კერძოდ, მარინა ცვეტაევასთან, ხოლო მისი მედიატორობით რაინერ რილკესთან. 1922 წელს პოეტი მხატვარ ევგენია ლურიეზე დაქორწინდა.

20-იანი წლების დასასრულს მოდის მოკლე პერიოდი, როდესაც საბჭოთა კავშირის მთავრობა და ლიტერატურული გარემო ოფიციალურად აღიარებს პასტერნაკის შემოქმედებას. პოეტი აქტიურ მონაწილეობას იღებს სსრკ-ს მწერალთა კავშირის მოღვაწეობაში, გამოდის სიტყვით კავშირის პირველ ყრილობაზე 1934 წელს, სადაც ბუხარინმა ოფიციალურად გაახმოვანა აზრი იმასთან დაკავშირებით, რომ პასტერნაკი საბჭოეთის საუკეთესო პოეტად ეღიარებინათ.

1335 წელს პოეტი მონაწილეობას იღებს პარიზში მიმდინარე მწერალთა საერთაშორისო კონგრესში, რომელიც მსოფლიოში მშვიდობისადმი იყო მიძღვნილი.

1936 წელს აქვეყნებს ორ ლექსს, რომლებიც განმსჭვალულია სტალინისადმი აღფრთოვანებით, თუმცა, ძალიან მალე მთავრობის მხრიდან პოეტისადმი დამოკიდებულება ნეგატიურად იცვლება. მას ადანაშაულებენ „მსოფლმხედველობაში, რომელიც არ შეესაბამება ეპოქას“. კატეგორიულად მოითხოვენ პოეტისაგან თემატურ და იდეოლოგიურ გარდაქმნას. რაც უფრო შორდებოდა პოეტი საბჭოთა კავშირს და მის რეჟიმს იდეურად და მსოფლმხედველობით, მით უფრო მეტ ტრაგიკულ ელფერს იძენდა მისი პოეზია. 30-იანი წლების ბოლოს პასტერნაკი პრაქტიკულად თარგმნებით იყო დაკავებული. თარგმნიდა შექსპირს, გოეთეს, შილერს. ამ პერიოდში პოეტმა საქართველოშიც იმოგზაურა. დაუმეგობრდა  ტიციან ტაბიძეს, კოლაუ ნადირაძეს, პაოლო იაშვილს; თარგმნა მათი პოეზია. საქართველოსადმი სიყვარული პოეტმა – „მხატვარ“-სა და „მგზავრის ჩანახატებ-ში“ გამოხატა.

1937 წელს პოეტმა სამოქალაქო სიმამაცე გამოავლინა და არ მოაწერა ხელი ტუხაჩევსკის დახვრეტას, დემონსტრაციულად მოინახულა რეპრესირებული მწერლის – ბორის პილნიაკის სახლი. როგორც შეეძლო მატერიალურად ეხმარებოდა ემიგრირებულ მწერლებს.

პასტერნაკის რომანი „ექიმი ჟივაგო“ 10 წლის მანძილზე იქმნებოდა, 1945-დან 1955 წლამდე. თავად მწერლის აზრით „ექიმი ჟივაგო“ მისი შემოქმედების მწვერვალს წარმოადგენს. ნაწარმოები სამოქალაქო ომის ფონზე.  რუსული ინტელიგენციის დრამატულ პერიოდს ასახავს. რომანი განმსჭვალულია მაღალი პოეტურობით, მასში ჩართულია მთავარი პერსონაჟის, იური ჟივაგოს ლექსები. პასტერნაკმა არაერთხელ გადააკეთა რომანის სათაური. სხვადასხვა ვერსიები იყო „რუსი ფაუსტის გამოცდილება“ „არა სიკვდილს“, „სანთელი იწვოდა“. რომანი ეხება ადამიანის არსებობის იდუმალ, ეგზისტენციალურ საკითხებს, სოცოცხლისა და სიკვდილის საიდუმლოებებს, ქრისტიანულ და ებრაულ ფილოსოფიას. საბჭოთა კავშირში ნაწარმოებს როგორც მთავრობის, ისე ლიტერატურული წრეების მხრიდან უკიდეურესად ნეგატიური გამოხმაურება მოჰყვა. ერთ-ერთი ჟურნალის რედაქტორი, საბჭოთა მწერალი და პოეტი კონსტანტინ სიმონოვი, პასტერნაკისთვის ტრიბუნასთან სიტყვის აკრძალვის წინადადებით გამოვიდა. რომანის პუბლიკაციამ ჯერ იტალიაში და შემდგომ ბრიტანეთში პასტერნაკი საბოლოოდ საბჭოეთისთვის მიუღებელ ლიტერატურად აქცია. საბჭოთა კავშირის ბეჭდვით მედიაში პოეტზე ნამდვილი ნადირობა დაიწყო. პასტერნაკი დაუყონებლივ გარიცხეს მწერალთა კავშირიდან და მისი საბჭოთა კავშირიდან გასახლება მოითხოვეს.

ნობელის პრემია

1946 წლიდან პასტერნაკი პრაქტიკულად ყოველ წელს ნომინირებული იყო ნობელის პრემიაზე ლიტერატურის დარგში. 1958 წელს, მისი კანდიდატურა წინა წლის ნობელიანტმა, ფრანგმა მწერალმა ალბერ კამიუმ წარადგინა. პასტერნაკი, ლიტერატურის დარგში ივანე ბუნინის შემდეგ, გახდა ნობელის პრემიის მეორე ლაურეატი რუსეთიდან

პასტერნაკისთვის პრემიის გადაცემას უკიდურესად შეხვდა როგორც საბჭოთა მთავრობა, ისე მწერალთა კავშირი. მწერალ სერგეი სმირნოვის სიტყვები:

„…როგორ მოახერხა ნობელის კომიტეტმა ვერ შეემჩნია ტოლსტოი, მაქსიმ გორსკი, ვლადიმირ მაიაკოვსკი, მიხეილ შოლოხოვი, სამაგიეროდ მშვენიერად შეამჩნიეს ბუნინი და მას შემდეგ, რაც ემიგრაციაში გადაიხვეწა და საბჭოთა ხალხის მტრად იქცა. ახლაც დაახლოებით იგივე – ოცდაათი ვერცხლი გამყიდველს“.

პრემია პასტერნაკს ლირიკულ პოეზიაში განსაკუთრებული ნიჭისა და მიღწევებისათვის გადაეცა, მაგრამ საბჭოთა მთავრობა ყველანაირად ცდილობდა, რომ დიდი ხნით შენარჩუნებულიყო განწყობა, თითქოს მხოლოდ „ექიმი ჟივაგო“, როგორც ანტისაბჭოთა რომანი გახდა უმაღლესი ჯილდოს მიღების მიზეზი. ხელოვანმა ვერ გაუძლო ზეწოლას, როგორც მთავრობის, ისე ლიტერატურების მხრიდან და იძულებული იქნა უარი ეთქვა პრემიაზე. შვედეთის აკადემიისათვის გაგზავნილ ტელეგრამაში, პასტერნაკი წერდა: „იმის გათვალისწინებით რა საზოგადოებასაც მე ვეკუთვნი, მე უარი უნდა ვთქვა პრემიაზე. უაღრესად მადლიერი ვარ დაფასებისთვის და ჯილდოსთვის. ნუ მიიღებთ შეურაცხყოფად ჩემ უარს პრემიის ოფიციალურ მიღებაზე“.

პასტერნაკის დევნის შწყვეტის ინიციატივით ჯავაჰარლალ ნერუმ და ალბერ კამიუმ ნიკიტა ხრეშროვთან მას პირადად უშუამდგომლეს. მაგრამ ყველაფერმა ამაოდ ჩაიარა. მწერალთა კავშირში მისი აღდგენა, არც კი განიხილებოდა.

მალე ხელოვანს ფილტვების სიმსივნე დაუდგინეს. დაავადებამ პასტერნაკი ბოლო წლებში ლოგინს მიაჯაჭვა.

პასტერნაკის ბიოგრაფი, დიმიტრი ბიკოვი წერს, რომ საბჭოთა მთავრობა ყველაფერს აკეთებდა იმისათვის, რომ პოეტი არ ყოფილიყო ბედნიერი იმ საზოგადოებაში, რომელსაც იგი მიეკუთვნებოდა და მთელ პასუხისმგებლობას მის სიკვდილში მთავრობას აკისრებს.

პასტერნაკი პერედელკინოში 1960 წლის 30 მაისს სიმსივნით გარდაიცვალა. 2 ივნისს, ცნობილ პოეტს უამრავმა ხალხმა მიაგო პატივი და უკანასკნელ გზაზე გააცილა.

მასალა მოამზადა გიორგი ბოჯგუამ

by

ვოლტერი

volteri1ვოლტერი უმნიშვნელოვანესი ფილოსოფოსია განმანათლებლებს შორის. მისი ლანდი გასდევს მთელ მე-18 საუკუნეს. ფილოსოფოსი, დრამატურგი, პოეტი, ისტორიკოსი, შეუდარებელი პოლემისტი, ადამიანი, რომელიც განასახიერებს იმ ეპოქის „ფრანგულ სულს“. მისი მწერლური ნიჭი მოიცავს თითქმის ყველა ჟანრს: კომედია, ტრაგედია, პამფლეტი, ჟურნალისტიკა, ფილოსოფიური ზღაპრები, ისტორიული ნაშრომები, მჭევრმეტყველება, ლიტერატურული კრიტიკა. ვოლტერი იბრძოდა ადამიანთა უფლებების დაცვისთვის და რელიგიური ფანატიზმის წინააღმდეგ.

ვოლტერი, რომლის ნამდვილი სახელი და გვარია ფრანსუა მარი არუე, დაიბადა 1694 წლის 21 ნოემბერს. მამა მეფის მრჩეველი და ნოტარიუსი იყო, დედა შვიდი წლისას გარდაეცვალა. ვოლტერი სწავლობდა იეზუიტურ კოლეჯში ლუი-ლე-გრანში და ბრწყინვალე მოსწავლე იყო რიტორიკასა და ფილოსოფიაში; შემდეგ სწავლა განაგრძო იურიდიულ ფაკულტეტზე, პარიზში.

1717 წელს, ვოლტერს ბრალად დასდეს მეფე ფილიპ მესამის რეგენტის საწინააღმდეგო პამფლეტის დაწერა და დააპატიმრეს. ბასტილიაში, მან თავისი პირველი პიესა „ოიდიპოსი“ დაწერა. ამ პერიოდში აიღო ფსევდონიმი – ვოლტერი, რომელიც თავისი სახელის ანაგრამაა.

1726 წელს, ვოლტერი კვლავ გაგზავნეს ბასტილიაში შევალიე დე როანთან ჩხუბის გამო. ის იმ პირობით გაათავისუფლეს, რომ ნებაყოფლობით გადასახლდებოდა ინგლისში. ვოლტერმა დატოვა საფრანგეთი. ინგლისში, მასზე ძლიერი გავლენა მოახდინა ისააკ ნიუტონის თეორიამ და ჯონ ლოკის ფილოსოფიამ. ის იმედოვნებდა საფრანგეთის საზოგადოების გარდაქმნას სოციალურ და სასამართლო დონეზე.

1729 წელს, ვოლტერი დაბრუნდა პარიზში, მაგრამ 1734 წელს იძულებული გახდა, კვლავ დაეტოვებინა დედაქალაქი „ფილოსოფიური წერილების“ გამოქვეყნების გამო ცენზურის ნებართვის გარეშე. „ფილოსოფიური წერილები“ კოცონზე დაწვეს, ავტორმა კი თავი ლოთარინგიას შეაფარა. ფილოსოფოსი დაინტერესებული იყო მეცნიერებითაც, იკვლევდა ცივილიზაციის კონცეფციას და შექმნა „ტრაქტატი მეტაფიზიკის შესახებ“, რომელიც მის სიცოცხლეში არ გამოქვეყნებულა. 1738 წელს გამოქვეყნდა მისი „ნიუტონის ელემენტების ფილოსოფია“, ხოლო 1739 წელს – „ლუი XIV-ის ეპოქა“.

1745 წლის აპრილში, ვოლტერი დანიშნეს საფრანგეთის ისტორიოგრაფად, 1746 წელს კი აირჩიეს საფრანგეთის აკადემიაში. 1759 წელს, მან დაასრულა თავისი ერთ-ერთი შედევრი „კანდიდი ანუ ოპტიმისტი“.

1778 წელს, ვოლტერი პარიზში დაბრუნდა. ბრძოლამ თავისუფლების ნებისმიერი შეზღუდვის წინააღმდეგ, მას უდიდესი პოპულარობა მოუტანა. ვოლტერის ნაწარმოებები აკრიტიკებენ ომს, რელიგიურ შეუწყნარებლობას, პოლიტიკურ და სოციალურ უსამართლობას, რაც გამეფებული იყო მე-18 საუკუნეში.

ვოლტერი გარდაიცვალა 1778 წლის 30 მაისს. 1791 წლის 11 ივლისს, მისი ნეშტი გადაასვენეს პანთეონში. ვოლტერის სხვა მნიშვნელოვან ნაშრომებს შორისაა: „ზადიგი ანუ ბედისწერა“, „ფილოსოფიური ლექსიკონი“, „ტრაქტატი ტოლერანტობის შესახებ“, „მიამიტი“, „ირენი“, „მიკრომეგასი“, „ჰენრიადა“, „ბრუტუსი“, „ზაირი“, „მაჰმუდი“, „მეროპე“, „ჩინელი ობოლი“, „ღმერთი და ხალხი“.

თარგმნა: იზა გიგაურმა

წყარო: http://www.linternaute.com/biographie/voltaire-1/biographie/

http://www.larousse.fr/encyclopedie/personnage/François_Marie_Arouet_dit_Voltaire/149270