დროებითი მთავრობის მოწოდება

პეტროგრადი. 27 მარტი. მოქალაქენო! დროებითმა მთვრობამ გაითვალისწინა რა საგარეო მდგომარეობა და თავისი მოვალეობა სამშობლოს წინაშე, გადასწყვიტა გულახდილათ უთხრას ხალხს ყოველივე სიმართლე. ყველასათვის ცხადია, რომ ძველმა მთავრობამ სახელმწიფოს თავდაცვის საქმე თავისი გამყიდველი მოქმედებით, სულ ერთიანათ არივ-დარია. ფინანსურსა და სასურსათო საკითხების სფეროში ანარქია შეიტანა და ჯარის სურსათით უზრუნველყოფა ოდნავათ ვერ შესძლო. დროებითი მთავრობის პირდაპირი მოვალეობაა გაასწოროს მან ყველა დახავსებული რეჟიმის მიერ შექმნილი ცოდვები და აწეწილი საქმე მოაგვაროს. მაგრამ დრო არ იცდის და ყველაფრის გაკეთება დროზეა საჭირო. ორი წელიწად ნახევარია სწორედ, რაც ჩვენი ძმების უმანკო სისხლი ბრძოლის ველზე ინთხევა, მაგრამ სამშობლო მაინც საშიშროებას განიცდის გარეშე მტრისგან, რომელმაც ჩვენი სახელმწიფოს დიდძალი ნაწილი დაიკავა და რომელიც დღეს ახლათ მოპოვებულ თავისუფლებას საფრთხეს უმზადებს. ჩვენი მებრძოლთა გმირების პირდაპირი მოვალეობაა მოპოვებული თავისუფლება დაიცვონ გარეშე მტრისაგან, რომელიც ჩვენ ადგილებში შემოიჭრა; ჩვენი მებრძოლი ჯარის ვალია დაგასჭრას ყველა ის საკითხები, მოკავშირე ერებთან ერთად, რომელნიც მჭიდროთ არიან დაკავშირებული დღევანდელ უმაგალითო ომის გათავებასთან. დროებითი მთავრობა მოვალეთ სთვლის თავის თავს განაცხადოს საჯაროთ, რომ მისი მიზანი არაა სხვისი ნაციონალური უფლებების ფეხქვეშ გათელვით და დაპყრობითი პოლიტიკის წარმოებით მოიპოვოს ბატონობა; პირიქით, რუსეთის მიზანია საპატიო ზავი ყველა ხალხების თვითგამორკვევის უფლებების ნიადაგზე აგებული. რუსეთი არ მიილტვის სხვისი შევიწროება-დამონებისაკენ, მაგრამ არც იმას დაუშვებს, რომ დღევანდელი ომიდან გამოვიდეს ღირსება-დაკარგული და დამცირებული. სწორეთ ზემოთ მოყვანილი მოსაზრებანი და დებულებანი დაედება საფუძვლათ ჩვენს საგარეო მოქმედებას, რომელიც გამოხატავს ხალხის სურვილსა და მასთან მის თავდაცვის უფლებას. სახელმწიფოს დახმარება ეჭირვება და სწორეთ ყოველივე ძალა და ღონე ქვეყნის სახსნელათ უნდა იყოს მიმართული. ხალხის ერთსულოვნური აღფრთოვანება და არა სულიერი დაქანცვა, აი რით უნდა გვიპასუხოს რუსეთის ხალხმა, რომელიც სწორეთ დღვანდელ საბედისწერო მომენტში ვალდებულია თავისი ძალღონე, მოპოვებული თვისუფლება ხალხის გასამაგრებლათ და მის საკეთილდღეოთ მოიხმაროს. დროებითი მთავრობაც თვისი მხრით ფიცსა სდებს, რომ ერთგულად ემსახურება ხალხსა და დარწმუნებულია, რომ მხოლოდ ხალხის დახმარებით შესძლებს ის თავისი მოვალეობის პირნათლათ შესრულებას.

წყარო: გაზეთი „ერთობა“ 1917 წელი. მარტი.

რევოლუციის დღეები პეტროგრადში

(საკუთარი კორესპოდენტისგან)

რუსეთის დიდი რევოლუციის დასაწყისი, რომელიც გამარჯვებით დაგვირგვინდა 28 თებერვალს, შეიძლება ჩაითვალოს 14 თებერვალი. ამ დღიდან იწყება გაფიცვები რამოდენიმე ქარხანაში და უმაღლეს სასწავლებლებში. თვით პეტროგრადი და მთელი რუსეთიც ამ დღისთვის დიდ ამბებს მოელოდა, მაგრამ ამ დღემ შედარებით წყნარად ჩაიარა, მხოლოდ ძველი მთავრობის მყუდროება დარღვეულ იქნა სტუდენტების გამოსვლით და მათი დემონსტრაციით. შემდეგ მღელვარება და უკმაყოფილება თანდათან იზრდება. 23 თბერვალს კი რამდენიმე ათასი მუშა ქალი და კაცი გამოდის ქუჩაშიდ. მათ, რასაკვირველია, წინ ეღობებათ პოლიციელები. 24 თებერვალს რამოდენიმე ასი ათასი მუშა მოაწყდა ყაზანის მოედანს. გამოსვლას დემონსტრაციული ხასიათი ჰქონდა. პოლიციელები რომ ვერაფერს გახდნენ მოიწვიეს ყაზახის რაზმი, მაგრამ თვითონ ყაზახები არავითარ სასტიკ ზომებს არ ღებულობდნენ მუშების წინააღმდეგ პირიქით თავიდანვე კარგი განწყობილება ჩამოვარდა მათ შორის.

24 თებერვალს მუშებმა მიუხედავად სასტიკი წინააღმდეგობისა შესძლეს „ზნამენის“ მოედანზე, ალექსანდრე მესამის ძეგლთან თავის მოყრა და მიტინგის გამართვა. გამოვიდნენ რამოდენიმე ორატორები, რომლებიც ამტკიცებდნენ, რომ მათ გამოსვლას ეკონომიური ხასიათი არ აქვს, ისინი მოითხოვენ რუსეთის წესწყობილების ძირიან-ფესვიანად შეცვლას, და მათ ნანგრევებზედ დროებით რევოლუციონურ მთავრობას და დამფუძნებელ კრების მოწვევას. ბოლოს ეფიცებიან ერთმანეთს არ უღალატონ საერთთ საქმეს და სიცოცხლეც გასწირონ მის განსახორციელებლათ.

25 თბერვალს პეტროგრადში არ მუშაობს არც ერთი ქარხანა, არც ერთი დაწესებულება, სადაც კი მუშა ხელი არის საჭირო. ეს მუშათა არმია, არა ნაკლები სამასი ათასისა დაიძრა ქალაქის ცენტრისაკენ. ამ დღეს პირველათ დაიღვარა ადამიანის სისხლი, იგრიალეს თოფებმა და რამოდენიმე ადამიანი გამოასალმეს წუთისოფელს. მაშინ მუშებმა მოუწოდეს ერთმანეთს დაშლა და მეორე დღისათვის შეიარაღებული გამოსვლა.

26 თებერვალს დილიდანვე ზარბაზნების გრიალი ისმის, ეს მთავრობის მხრით დემონსტრაცია იყო, ამით სურდა, რომ დაეფრთხო მუშები, მაგრამ მათმა ცდამ ვერ გასჭრა. შუადღის 3 საათიდან ქალაქის სხვა და სხვა ნაწილებში უკვე შეიარაღებული შეტაკებები ხდება. ამ შეტაკებებს უფრო პარტიზანული ხასიათი აქვს. საღმოს პირველად ამ რევოლუციაში, სროლაზე უარი განაცხადა პავლოვის პოლკის მეოთხე როტამ, რომელიც იმ წამსვე დააპატიმრეს და პეტრე პავლეს სიმაგრეში გაგზავნეს.

თენდება 27 თებერვალი, ეს ისტორიული და დაუვიწყარი დღე რუსეთის დემოკრატიისა, ამ დღემ საბოლოოდ დასცა ძველი მთვრობა და გამარჯვება მოუპოვა რუსეთის რევოლუციას. დილიდანვე მთელი პეტროგრადის გარნიზონი, ჟანდარმერია და პოლიციელები ფეხზე დადგნენ. იწყება ბრძოლა, პირველად ამ ბრძოლაში რევოლუციონერებისაკენ გადადის და მხარს უჭერს მათ გვარდიის ორი პოლკი: ლიტოვისა და ვოლინის. ამ პოლკებმა და პავლოვის პოლკის მეოთხე როტამ მისცა მაგალითი დანარჩენ ჯარს. 1 სააზედ ეს რევოლუციონური არმია გაემართა თავრიდის სასახლისკენ და დაიკავა მთელი ეს რაიონი. 2 საათზედ სასათბიროში აცხადებენ დროებით მთავრობას. აქ კი მოწმე ვიყავით ისეთი სურათის, რომელიც არასოდეს არ ამოიშლება ადამიანის მახსოვრობიდან. თავრიდის სასახლეს, სადაც ჯარს ეგულება ხალხის წარმომადგენლები, ერთი ბათალიონი მწიბრათ, წითელი დროშებით და რევოლუციონური სიმღერით უახლოვდება მას. მათ მიეგებათ დეპუტატები: ჩხეიძე, კერენსკი და სკობელევი. ჩხეიძის მისალმებამ დიდი აღფრთოვანება გამოიწვია ჯარის კაცებში და მაყურებელ საზოგადოებაში. მას უმართავენ დიდ ოვაციებს. სანატრელი წუთი არის, გამარჯვებულ რევოლიუციონურ არმიას გამარჯვებას ულოცავს ნამდვილი ხალხის შვილი, მისთვის თავდადებული, მათი წარმომადგენელი.

აქედან რევოლუციონური არმია დაიძრა რუსეთის ბასტილიისაკენ, აიღეს პირველად ციხე „კრესტი“ და გაანთავისუფლეს ყველა პოლიტიკური დასჯილები. რიცხვი რევოლუციონერებისა საათობით იზრდება, მათ მხარეზედ გადმოდიან ტყვიისმფრქვეველთ და ჯავშნიანი ავტომობილთა რაზმები. 3 საათზედ რევოლუციონერები დაეტაკენ არსენალს, აიღეს ის, მოკლეს უფროსი გენერალი, რომელსაც სურდა წინააღმდეგობის გაწევა და ამ რიგათ 4 საათზედ მთლი ხალხი შეიარაღბულია. იწყება ნამდვილი ბრძოლა, სასტიკ წინააღმდეგობას უწევს რევოლიუციონერებს გადაცმული ჯარისკაცთა ტანისამოსში პოლიციელები და ჟანდარმთა კორპუსი. საღმოს 6 საათზედ ეს უკანასკნელი იმედი მთავრობისა ძველი გვარდია პრეობრაჟენის და სემიონოვის პოლკებიც შეუერთდა რევოლიუციონურ არმიასა და დაიკავეს საზამთრო სასახლე. 5 საათიდან საშინელი სურათი არის. ტყვიის მფრქვეველების და თოფების გრიალი შეუწყვეტლივ ისმის, ხედავ დაჭრილებს, მკვდრებს, მიდიხარ ქუჩაში და ყოველ წამში სიკვდილს ელი, მაგრამ ამავე დროს ყოველივე უბედურება გავიწყდება, როდესაც გესმის მძლავრი, იმედიანი ხმა თვისუფლებისათვის მებრძოლთა. 5 საათიდან ქუჩებში მუშაობს სტუდენტებისაგან და უმაღლეს სასწავლებელების მსმენელ ქალებისაგან შემდგარი სანიტარული რაზმები. ღამის 11 საათზედ მთელი პეტროგრადი ვასილევის კუნძულს გარდა რევოლიუციონურ არმიის ხელშია. ღამის 1 საათზედ შეიქმნა საშინელი ბრძოლა კუნძულზედ. აქ მოიტანეს იერიში ჯავშნიან ავტომობილებმა. კუნძულს იცავდნენ პოლიციელებს გარდა ფინლანდიის პოლკი და მეზღვაურები. გათენებისას ეს ჯარისკაცები, რომლებიც მივიწროებულ იყვნენ კაზარმებისაკენ მიატოვეს თავის კაზარმები და ურას ძახილით შეუერთდნენ რევოლიუციონერებს.

ამ რიგათ 28 თებერვალს დილით პეტროგრადის გარნიზონი მუშებისაკენ იყვნენ და გამარჯვებას დღესასწაულობდნენ. წინააღმდეგობას სწევს კიდევ ჟანდარმერია და პოლიციელები, რომლებიც გამაგრებული იყვნენ სახლების სახურავებზედ და იქიდან ტყვიის მფრქვეველით უმასპინძლდებოდნენ გამვლელ-გამომვლელს. 28 თებერვლის განმავლობაში ისინიც მოსპეს „პოზიციებიდან“.

28 თებერვალს რევოლუციონურ არმიას შემოუერთდა ყველა ის ჯარები, რომლებიც იმყოფებოდნენ პეტროგრადის ახლო მახლო ქალაქებში და სოფლებში. ამ რიგად 1 მარტს არავინ მოწინააღმდეგე არ ყოფილა და გაზაფხულის პირველმა დღემ ჩაიბარა ახალი თავისუფალი რუსეთი.

ეხლა კი აქ სრული სიწყნარე და წესრიგი არის, ხალხში დიდი ენტუზიაზმი არის. დღეს ფინლიანდიიდან ჩამოვიდა ჩვენი დეპუტატი აკაკი ჩხენკელი. დუმაში და მუშათა და ჯარისკაცთა საბჭოში მას დიდი ოვაციები გაუმართეს. ის უკვე კარგად არის, 20 ამ თვეს გამოემგზავრება კავკასიაში.

სტ. მიხაკო ბაჟუნაიშვილი.

წყარო: გაზეთი „ერთობა“ 1917 წლის 25 მარტი

 

დღევანდელი მომენტი და ქართველი ერი

(ნოე ჟორდანიას მოხსენება, რომელიც მან გააკეთა
ეროვნულ ყრილობაზე 20 ნოემბერს).

ნოე ჟორდანია

მოქალაქენო, როგორც ახლა განაცხადა ამხანაგ. თავმჯდომარემ, მე მომანდო ჩვენმა ინტერპარტიულმა საბჭომ მოხსენების წაკითხვა. თქვენ იცით, რომ ინტერპარტიულ საბჭოში შედიან ყველა ქართული პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლები და თუ მათ იცვნეს შესაძლებლათ ერთი პირისათვის მიენდოთ მოხსენების წაკითხვა, აშკარა ყოფილა საერთო ნიადაგი და ამ საერთო ნიადაგზე იქნება სწორეთ ჩემი მოხსენებაც აგებული. ამ საკითხის შესახებ, რა თქმა უნდა, ყველას თავისი შეხედულება აქვს და ამ შეხედულებას გამოსთქვამენ კიდეც აქ. ჩემი მოხსენება კი საერთო შეხედულებაზეა აგებული. ჩემი მოხსენების თემა არის დღევანდელი მომენტი და ქართველი ერი. დღევანდელ მომენტში ჩვენ ვგულისხმობთ იმ პოლიტიკურ მდგომარეობას, რომელშიაც იმყოფება დღეს რუსეთი. ჩვენი იტერესები დღესაც შეკავშირებულია რუსეთის ინტერესებთან და როცა ვარკვევთ ჩვენი ერის მდგომარეობას, გამოვდივართ რუსეთის საერთო მდგომარეობიდან. ცხადია, დღესაც ვრჩებით იმ ნიადაგზე, რომელზედაც წინათ ვიდექით, ე.ი. რუსეთთან კავშირის ნიადაგზე. ასმა წელმა განვლო მას შემდეგ,რაც საქართველო რუსეთს შეუერთდა. ეს არ იყო ვისიმეს ჟინიანობისა ან უბრალო შემთხვევის შედეგი, ეს იყო ისტორიული აუცილებლობა. მაშინ საქართველოს წინ იდგა დილემა: ან აღმოსავლეთი ან დასავლეთი. და ჩვენმა წინაპრებმაც გადასწყვიტეს გაშორებოდნენ აღმოსავლეთს და მიემართათ დასავლეთისთვის. დასავლეთისკენ გზა კი იდვა რუსეთზე, მაშასადამე, დასავლეთისკენ სვლა ნიშნავდა რუსეთთან შეერთებას. ჩვენ ასი წელიწადია ვდგავართ ამ ნიადაგზე. რუსეთთან შეერთება მოხდა შემდეგი პირობით: ჩვენ უნდა ვყოფილიყავით რუსეთის ჩარჩოში და გვქონოდა თვითმართველობის უფლება შინაურ საქმეებში. მხოლოდ პირველი ნაწილი ამ პირობისა დარჩა ძალაში, მეორე ნაწილი კი ადრევე იქნა დარღვეული. ბევრი წვალება, ბევრი გაჭირვება გადავიტანეთ ამ ასი წლის განმავლობაში, მაგრამ არც ერთი ქართული პოლიტიკური პარტია არ მოითხოვდა რუსეთიდან ჩამოშორებას, ვინაიდან ეს იქნებოდა აღმოსავლეთის წინაშე წამოჩოქება. ეს კი არავის არ სურდა. ყველა პარტიები ერთ გზას დავადექით, გვინდოდა შინაური ცხოვრების პირობები შეგვეცვალა რუსეთის დახმარებით, განსხვავება მხოლოდ იმაში იყო, რომ ამ ცვლილების მოხდენას არისტოკრატია ცდილობდა ტახტისა და გაბატონებული წრეების დახმარებით, ხოლო დემოკრატიამ კი რუსეთის დემოკრატიას შეუკავშირა თავისი ბედი, ისტორიამ ეს უკანასკნელი გზა გაამართლა, რუსეთის დემოკრატია აღდგა ძველი წყობილების წინააღმდეგ, მან დაამსხვრია იგი, დალეწა მონობის ბორკილები და მიანიჭა ერებს საშუალება თვით გამოსჭედონ თავისი წყობილება და მომავალი. და ახლაც ჩვენ წინ დაგვიდგა ის დილემა, რომელიც ამ ასი წლის უკან ჩვენი წინაპრების წინ იდგა: ან ისევ დასავლეთი და, მაშასადამე, რუსეთი, ან აღმოსავლეთი. როგორ მოხდა ეს, რომ ისევ მოვექეცით ამ ჩიხში? ამისათვის საჭიროა გავითვალისწინოთ დღევანდელი მომენტი და ჩვენი პოზიცია.

დღევანდელი მომენტის დამახასიათებელი არის ორი უმთავრესი მოვლენა: ომი და რევოლუცია მათი შეერთება ახასიათებს დღევანდელ პოლიტიკურ მდგომარეობასაც. დღევანდელი ომი არის სამრეწველო ხასიათის ომი, იგი სწარმოებს სამრეწველო სახელმწიფოთა შორის, მაშასადამე, ამ ომის მონაწილე უნდა ყოფილიყო სახელმწიფო ახალი, მრეწველობის მხრით განვითარებული. აი, სწორეთ აქ არის სისუსტე ეკონომიურად განუვითარებელი სახელმწიფოსი და ასეთი კი რუსეთის სახელმწიფოა. მას წილად ხვდა ისეთი მძიმე ტვირთი, რომლის ასაწევათ არ შესწევდა არც ეკონომიური და არც პოლიტიკური ძალა. ომის მატარებელია მოწინავე თანამედროვე ქვეყნები: ინგლისი საფრანგეთი, გერმანია, რუსეთი კი ჩამორჩენილია ეკონომიურათ და პოლიტიკურათ. აქედან წარმოიშვა წინააღმდეგობა – მძიმე საქმის წარმოება და სუსტი ძალ-ღონე. ამ წინააღმდეგობამ წარმოშვა ჩვენი დიდი რევოლუცია. ბევრს ეგონა, დასცემს რა რევოლუცია ძველ წყობილებას, ამით გაამაგრებს რუსეთს და შეძლებას მისცემს მას, ომი მოიგოსო. ამიტომ მიიღო მონაწილეობა რევოლუციაში შეძლებულ ნაწილებმაც და რევოლუციაც გახდა ნაციონალური. მაგრამ მათ ავიწყდებოდათ ერთი რამ: რევოლუცია, ანგრევდა რა ძველ პოლიტიკურ წყობილებას, ვერ შესძლებდა შეეცვალა ეკონომიური წყობილება. ერთი ან ორი წლის განმავლობაში რუსეთი ვერ გახდებოდა სამრეწველო სახელმწიფოთ აქედან გამომდინარეობდა ერთადერთი დასკვნა – რაც შეიძლებოდა დაჩქარებით ზავის ჩამოგდება. ეს ყოფნა-არყოფნის კითხვაა რუსეთისათვის. მაგრამ რევოლუციამ რვა თვის განმავლობაში ტკეპნა ერთი და იგივე გზა, ადგინა სამინისტროები და ვერც ერთმა სამინისტრომ კი ვერ შესძლო ამ საკითხის გადაჭრა. აქედან წარმოიშვა ის, რომ ერის უკმაყოფილო ნაწილი, მუშათა კლასი და ჯარი, რომელიც გრძნობს, რომ რუსეთს არ ძალუძს ომის მოგება, გადიხარა უფრო მარცხნით და მივიღეთ მეორე რევოლუცია. მაშინ, როცა პირველი რევოლუცია იყო ნაციონალური, მეორე რევოლუცია არ არის ნაციონალური და აქ არის სწორეთ მისი სისუსტე. მეორე რევოლუციის მიზანიც ნაციონალურია იმდენათ,რამდენათ იგი დღის წესრიგში აყენებს ზავისა და მიწის საკითხის გადაჭრას. ამ საკითხების საჩქაროთ გადაჭრას იზიარებს უმრავლესობა. მაგრამ მან ვერ გაიზიარა ის ტაქტიკა, მეთოდი, რომლის საშუალებით სურთ ბოლშევიკებს ამ საკითხების გადაჭრა. ამაში მდგომარეობს სპეციფიური ხასიათი მეორე რევოლუციისა. მისი მეთაურნი, ბოლშევიკები, იღებენ რა თავის ხელში ნაციონალურ მიზნების განხორციელების საქმეს, ამის მიღწევას ცდილობენ ფრაქციული საშუალებებით. აქედან წარმოიშვა მეორე რევოლუციის სისუსტე ამას ზედ დაურთეს დღევანდელი მდგომარეობისათვის შეუფერებელი მიზანი – სოციალიზმის განხორციელება. მათ გონიათ, რომ ის გლეხები-ჯარიკაცები, რომლებსაც უნდათ დაჩქარებით ზავის ჩამოგდება და სახლში წასვლა, სოციალისტები არიან. მათი შეხედულებით, უკან ჩამორჩენილ ქვეყანამ უნდა განაახლოს მოწინავე ქვეყნები, როგორც ამას ამბობდა კორჯევსკი სამოცი წლის უკან. რუსეთს მოახვიეს თავზე ისეთი მიზანი, რომლის განხორციელება მას არ ძალუძს  ე. ი. სოციალისტური რევოლუცია.

ამნაირათ, თუ პირველმა რევოლუციამ მთელი რუსეთი გააერთიანა, ერთის მიზნით გაიტაცა, მეორე რევოლუციამ იგი დაყო, ერთი ნაწილი მეორეს მიუსია. აქედან გამომდინარეობს დღევანდელი მომენტის თავისებურებები და მისი ხასიათი. თქვენ იცით, რომ დღეს ცენტრალურ რუსეთში დიდი არეულობებია, არ არსებობს ყველას მიერ აღიარებული მთავრობა. პერიფერიები, რომლებიც მთელი თავისი ძალ-ღონით იღებდნენ მონაწილეობას რუსეთის საერთო მოძრაობაში, დღევანდელ ამბების გამო მოსწყდენ ცენტრს და იძულებული არიან, თავის თავს უშველონ. უკვე მოეწყო რესპუბლიკა უკრაინისა, დონის ოლქისა, ყუბანისა, მთიულებისა და სხვ. როგორც ამბობენ, ასეთივე ნაბიჯს დგამს ციმბირიც. იგი იყოფა ორ ნაწილათ და აწყობს თავის რესპუბლიკას, ასეთ აუცილებლობის წინაშე ვდგავართ ჩვენ, ამიერ კავკასიელები და, კერძოთ, ქართველობა.

შეგვიძლია ჩვენ არსებობა, თუ არ იქნა ცენტრის მფარველობა? ეს შესძლებელი იქნებოდა მშვიდობიანობის დროს. დღეს კი ომიანობაა. ჩვენს ახლოს გადაჭიმულია საომარი ფრონტი, მოწინააღმდეგე სახელმწიფოები განადგურებით გვემუქრება. ჩვენ არ ძალგვიძს საკუთარი ძალით ყველა ეს მოვაწესრიგოთ. ყოველგვარი სისუსტე კი იწვევს საომარი ფრონტის გარღვევას. ეს კი მოასწავებს აღმოსავლეთის წინაშე ჩვენ წამოჩოქებას, მის პროვინციათ გახდომას. ისეთ პატარა ქვეყანას, როგორიც არის საქართველო, არ შეუძლია დამოუკიდებლათ აწარმოოს ომი, შეინახოს ჯარი და სხვ. ამ გარემოების მზეზია, რომ ჩვენ გვსურს, რუსეთში აღსდგეს ცენტრალური მთავრობა, რომელიც მოაწესრიგებს საქმეს. ამნაირათ, ორიენტაცია კვლავ ძველი რჩება, ჩვენ ისევ რუსეთთან შეკავშირების ნიადაგზე ვდგევართ. ამ საკითხში ჩვენ მარტო არ ვართ, სომხებიც ამ გზას ადგიან. იმათ უნდა ეძიონ ხსნა რუსეთის საშუალებით, ეს ისე აშკარაა, რომ ამაზე მეტი შეჩერება არც არის საჭირო. რჩება მესამე დიდი ერი, რომელიც იწვევს ეჭვებს. ეს თათრებია, მაგრამ მათი ეკონომიური და კულტურული ინტერესები მოითხოვს რუსეთის ფარგლებში დარჩენას, ვინაიდან ამ მხრით ისინი მაღლა დგანან ოსმალეთზე და მასთან შეერთება – ეს უკან დაბრუნება, მის პროვინციათ გახდომა იქნებოდა. ამიერ კავკასიის მოწინავე თათრები უკან დაქანების წინააღმდეგი არიან.

ამნაირათ, ყველა ფიქრობს რუსეთში შეიქნას ცენტრალური რევოლუციონური მთავრობა, რომელთანაც, ვიმოქმედებთ შეთანხმებით და მოვაგვარებთ საერთო საქმეს. მაგრამ რომ რუსეთი გაძლიერდეს შიგნით, საჭიროა პერიფერიების სიძლიერე, ჩვენ თვითონ უნდა ვიყოთ გაძლიერებული, რომ შევსძლოთ ჩვენი წვლილის შეტანა რუსეთის მთლიანობის ღდგენის საქმეში. აქედან წარმოიშვა ამიერ კავკასიის კომისარიატის დაარსება. მაშასადამე, იგი მთავრობის ძალა-უფლების მატარებელია იმ აზრით, რომ თუ აქ, განაპირა მხარეში შეიქმნა სიძლიერე, ეს მომასწავებელი იქნება თვით ცენტრის სიძლიერისა. გარდა ამისა, ჩვენი მხარის პოლიტიკური სიძლიერე მოითხოვს ადგილობრივ საერთო ორგანოს – სეიმის დაარსებას. ამის განზრახვა უკვე არის და გადაწყვეტილია ამ მიზნისთვის გამოვიყენოთ დამფუძნებელ კრებაზე გასაგზავნათ არჩეული დეპუტატები. ეს დეპუტატები შეადგენენ ადგილობრივ სეიმს. მათი რიცხვი გადიდებულ იქნება ორჯერ ან სამჯერ. ამნაირათ, აქ გვექნება ერთგვარი პოლიტიკური ცენტრი. საჭიროა არა მარტო პოლიტიკური, არამედ ნაციონალური ძალების შეერთებაც. სომხებსა და თათრებს უკვე ქონდათ თავისი ეროვნული ყრილობები. ქართველებმა კი დღეს მოვიწვიეთ ასეთი ყრილობა. ძალთა ასეთი შეერთება იძლევა იმის გარანტიას, ყველა ადგილობრივი კითხვები კარგათ მოგვარდება და არც ერთი ერის საჭიროება არ იქნება მივიწყებული. მომავალ სეიმში ქართველები დააარსებენ ცალკე სექციას, ასევე მოიქცევიან თათრები და სომხები. ვცდილობთ, რაც შეიძლება დაჩქარებით შევქნათ ნაციონალური ჯარი (ტაში)

როცა ასე ვაწყობთ ადგილობრივ საქმეებს და ვაძლიერებთ ჩვენს თავს. ვფიქრობთ ამით მოვახდინოთ გავლენა რუსეთზე, რომ აქაც შეიქნას ცენტრალური, ყველას მიერ აღიარებული მთავრობა. იგი უნდა იყოს მთავრობა რევოლუციონური, თუ მთავრობა კონტრ-რევოლუციონური შედგა, დვიწყებული იქნება ჩვენი არა მარტო პოლიტიკური და სოციალური ინტერესები, არამედ ნაციონალურიც და ამნაირათ ჩავარდებით ისევ ძველ მდგომარეობაში. ამიტომ ჩვენი მთავარი საზრუნავი საგანია არ გაიმარჯვოს კონტრ-რევოლუციამ და იბატონოს რევოლუციამ რუსეთში (ხანგრძლივი ტაში). მთავარი მატარებელი ძალა-უფლებისა რუსეთში არის დამფუძნებელი კრება. უეჭველია, ამ კრების წინაშე უნდა წარვსდგეთ ჩვენი პროგრამით. თუ ანარქიას არ მოეღო ბოლო და რუსეთში არ მოხერხდა ახლო მომავალში დამფუძნებელ კრების მოწვევა, ჩვენ იძულებული ვიქნებით, მოვიწვიოთ ადგილობრივი დამფუძნებელი კრება და ჩვენს თავს მივცეთ კონსტიტუცია (ხანგრძლივი ტაში, ოვაციები). ამ მხრით არ ვარგა ჩვენი არც აჩქარება, არც დაყოვნება. აჩქარებამ იცით რა მოუტანა რუსეთს– მეორე რევოლუცია იყო ნაჩქარევი და იგი ლამის სისხლში ჩააღჩვეს. ჩვენში უდროო დროს აჩქარება გამოიწვევს ექსცესებს და საქმის საბოლოოდ დაღუპვას. არც დაგვიანება არის სასურველი. რუსეთმა რვა თვე დაკარგა ერთი ადგილის ტკეპნაში. ამის შედეგია დღევანდელი ანარქია. თუ ჩვენც დავაყოვნებთ, ჩავცვივდებით ასეთივე მდგომარეობაში და ეს დაარღვევდა საქართველოს(ტაში).

რა პლათფორმით, რა მოთხოვნილებებით უნდა წარვსდგეთ ჩვენ დამფუძნებელი კრების წინაშე? ყველა პოლიტიკურ პარტიას თავისი პროგრამა აქვს. მაგრამ ინტერპარტიულ საბჭოში ჩვენ შევთანხმდით ერთგვარ მინიმუმზე; უნდა მოვითხოვოთ, რომ საქართველოს მიენიჭოს სრული შინაური თვითმართველობა, უნდა ქონდეს უფლება, საკუთარ საჭიროებებზე გამოსცეს კანონები (ოვაციები), უნდა ყავდეს თავისი ნაციონალური ადმინისტრაცია. თუ იმ დროისთვის იქნება რუსეთში ჯარი, აქ უნდა იდგეს ჩვენი ჯარი (ტაში), თუ იქნება რუსეთში სისტემა მილიციისა, აქ უნდა მოეწყოს საკუთარი მილიცია (ტაში). უნდა გვქონდეს სასამართლო, სკოლა, ერთი სიტყვით, უნდა მოხდეს ყველა დაწესებულებათა ნაციონალიზაცია (ერთსულოვანი ხანგრძლივი ტაში), რომ ამას მივაღწიოთ, საჭიროა ამიერ კავკასიის ერები იდგენ ამ თვალსაზრისზე ე. ი. ასეთი წყობილება უნდა მიენიჭოს მათაც და შეთანხმებით უნდა მოხდეს ტერიტორიალური გამიჯვნა(ტაში).

ერთათ დგომით ჩვენ ავშენდებით, ცალცალკე დგომით ჩვენ დავიქცევით. საჭირო იქნება ასეთი თუ ისეთი მოლაპარაკება და შეთანხმება სხვა მოსაზღვრე ერებთანაც, მაგ. ჩრდილოეთ კავკასიის ერებთან. სჩანს, ბევრი რამ გვაქვს გასაკეთებელი. ამიტომ, ვფიქრობთ, ქართველ ერსაც ჰქონდეს ისეთი ეროვნული საბჭო, როგორიც აქვს სომხებსა და თათრებს. იგი უნდა იყოს ისე შემდგარი, რომ სისწორით გამოხატავდეს ჩვენი ხალხის აზროვნებას. ამ მიზნით გამოვიყენებთ დამფუძნებელ კრების არჩევნებს. დეპუტატების რიცხვს გავამრავლებთ პარტიათა შორის რეალურ ძალთა განწყობილების მიხედვით. სეიმზე დავაარსებთ ცალკე სექციებს და იქნება ნაციონალური საბჭოც. მანამდის კი ავირჩიოთ დროებითი საბჭო, რომელიც დაიჭერს ინტერპარტიულ საბჭოს ადგილს.

ამნაირათ, ჩვენი თვითგამორკვევა დღესაც ისეთია, როგორიც იყო ამ ასი წლის წინათ, ამ მხრით ჩვენ ვერ წავედით შორს. ჩვენ წინაპრებთან შედარებით, დღესაც იმასვე ვფიქრობთ, იმასვე მოვითხოვთ: უნდა დავრჩეთ რუსეთის ჩარჩოში და მოგვეცეს შინაური თვითმართველობა. განსხვავება მხოლოდ იმაშია, რომ მაშინ ამ თვითმართველობის მეთაური და ბჭენი იყო ქართველი მეფეები, დღეს კი, მათი მოადგილეა ქართველი ხალხი და დემოკრატია. (ხანგრძლივი, ერთსულოვანი ტაშისცემა და დაუსრულებელი ოვაციები).

„ერთობა“, 23 ნოემბერი, ხუთშაბათი, 1917 წელი, №202.

დავით ნიჟარაძის სიტყვა წარმოთქმული საქართველოს პირველ ეროვნულ ყრილობაზე

დავით ნიჟარაძე

მამულიშვილნო!

მეტად და მეტად ბედნიერი ვარ, რომ მეც წილად მხვდა მივესალმო ამ ტრიბუნიდან ამ სანატრელ პირველ საქართველოს ეროვნულ კრებას. სრულებით  მეტად მიმაჩია კვლავ განვიმეორო და გაგახსენოთ ისტორიული ღვაწლი ქართველ თავად-აზნაურობისა თავის სამშობლოს და ქართველ ერის წინაშე, რადგან ყოველივე ამას შეეხო და განმარტა კონსტანტინე აფხაზმა. კარგი იყო იგი თუ ავი ერთგვარად უწევდა სამსახურს როგორც აღმოსავლეთ საქართველოს აზნაურობა ისე დასავლეთ საქართველოსა რამდენიმე საუკუნოების განმავლობაში და თვით რუსეთთან შეერთების შემდეგაც, რამდენადაც ეს მათ შეეძლოთ იმ ფარგლებში მომწყვდეულსთ, რომლებშიაც იგი ორმოცდა-ათ წლებიდან რუსის მთვრობამ ჩააყენა კანონების მეცხრე ტომის ზეგავლენის ქვეშ.

დასავლეთ საქართველოს აზნაურობამც რვა ამა გიორგობისთვეს ისეთივე დადგენილება გამოიტანა, როგორც აღმოსავლეთ საქართველოს აზნაურობამ. მან თავის მემკვიდრედ აღიარა სრულიად ქართველი ერი. თუმცა დასავლეთ საქართველოს აზნაურობას, ისეთი სიმდიდრე არა ჰქონია, როგორიც ჰქონდა აღმოსავლეთ საქართველოს აზნაურობას, მაგრამ მან თავისი მწვლილი ერთათ ამ უკანასკნელთან გადასცა ერს.

დადგენილება აზნაურობის კრებისა ამის შესახებ მე უკვე ვახელი თბილისის აზნაურობის დეპუტატთა საკრებულოს და ვსთხოვე ერთად აღმოსავლეთ აზნაურობის კრებას დადგენილებასთან ერთად გარდასცეს იგი კუთვნილებისამებრ. დასავლეთ საქართველოს აზნაურობისაგან ერზედ გარდაცემულ მამულებს შეიცავენ: ქართული გიმნაზია თავის შენობებით, სენაკის სკოლა თავის შენობებით, აზნაურობის ბანკი, რომელიც ერთსა და იმავე დროს არის დაარსებული, როგორც თფილისის აზნაურობის ბანკი და ერთი და იგივე წესდება აქვთ.

შემდეგ ერთსულოვნებისა და სოლიდარობისა, ჩვენს პოლიტიკურ პარტიებს შორის, რომელნიც ამ სანატრელს ეროვნულ კრებაზე გამოირკვა ცოტა გამონაკლისით, მე სულით და გულით აღფრთოვანებული ვბრუნდები დასავლეთ საქართველოში და ვახარებ მას, რომ საქართველო აღსდგა! ქართველი ერი ხელი ხელ ჩაკიდებული ერთ-სულოვნად და ერთგულოვნად განურჩევლად პოლიტიკურ მიმართულებისა, დადგა საქართველოს თვისუფლების დროშის ქვეშ და იგი ამ დროშის ქვეშ დაუყოვნებლივ განახორციელებს დიდი ხნის თავის იდეალებს, თავის დიდებულ ისტორიას სავსებით აღდგენისას, მაშ გაუმარჯოს ქართველ ერს (ტაში).

წყარო: გაზ. „საქართველო“ 1917 წ. გიორგობისთვე.

კონსტანტინე აფხაზის სიტყვა წარმოთქმული საქართველოს პირველ ეროვნულ ყრილობაზე

კონსტანტინე აფხაზი

მე წამოვსდექი თქვენს წინაშე თბილისის გუბერნიის თავად აზნაურების დავალებით, რათა გაუწყოთ თავად აზნაურთა ყრილობის დადგენილება ღვინობისთვის 29 დღისა. ამ დღეს გადაწყდა, რომ მთელი თავად-აზნაურების ქონების ღირსეულ მემკვიდრედ გამოცხადებულ იქნას ქართველი ერი.

ეს ქონება არ იყო მამა-პაპის მიერ შთამომავლობითი დატოვებული, არამედ იყო, თავად-აზნაურობის მიერ შეძენილი ამ ორმოცდა ათი წლის განმავლობაში. თავად-აზნაურობას დიდი წარსული აქვს სამხედრო ასპარეზზედ. ამის გარდა სამოქალაქო ასპარეზზედაც მრავალი შესანიშნავი პირი მოგვცა ამ წოდებამ. (ტაში).

თავად-აზნაურობა შეურიგებელი მტერი იყო რუსეთის ძალმომრეობისა. მთიულეთის, კახეთის და იმერეთის ამბოხებაში თავად-აზნაურობამ მიიღო მეთაურობა და ხელმძღვანელობა. მაგრამ ამ ამბოხებებმა ჩვენი უნუგეშო მდგომარეობა ვერ შეცვალა. საქართველო ვერ იხსნა რუსეთის კლანჭებისაგან. ალბად რუსეთი ძლით უნდა გაბატონებულიყო ჩენში. რუსეთმა საქართველოს ტერიტორია ერთნაირ საშუალებად გაიხადა თავისი დაპყრობითი პოლიტიკისათვის. ქართველი ერი ერთად-ერთი ერი იყო, რომელსაც შეეძლო წარსული მოეგონებია და რუსეთის დაპყრობითი გეგმები დაეშალა. ამ გარემოებამ რუსის წრეში შიში დაჰბადა, რაც ქართველთა შევიწროებაში გამოიხატა. ყველა ამათ მოჰყვა რუსეთის ადმინისტრაციის გაძლიერება ჩვენში, რასაც დაერთო უცხოელთა კოლონიზაცია და უცხო კაპიტალის შემოჭრა ჩვენში. ამან კი ქართველი ერის დაჩოქება და დაუძლურება გამოიწვია. ქართველობა თანდათან იდევნებოდა, ქართული სული თანდათან ჰქრებოდა. ქართველმა თავად აზნაურობამ ხელი მიჰყო კოლექტიურ ქონების შეძენას, და მოკლე ხანში პატრონი გახდა იმ ქონებისა, რომელიც მან დღეს ქართველ ერს უანდერძა.

წყარო: გაზ. „საქართველო“ 1917 წ, გიორგობისთვე.

გუჯარი სრულიად საქართველოჲს კათოლიკოზ-პატრიარქის კირიონ II-სა საქართველოჲს ეროვნულ ყრილობის მიმართ

კირიონ II

„მშვიდობა თქვენდა და კურთხევა, რჩეულნო ივერიისანო! ძალამიხდილი, ჭადარამოსილი მამათმთავარი ებრაელთ იაკობ ქვეყანასა უცხოსი ეგვიპტისასა მოუწოდებდა ძეთა თვისათა ათორმეტთა და ეტყოდა: „შემოკრბით ჩემდა, რათ მიგითხრა რაჲ შეგემთხვევის თქვენ უკანასკნელსა დღესა, შემოიკერბით და ისმინეთ ძეთა იაკობისთა, ისმინეთ ისრაელისა, მამისა თქვენისა“ (შესაქ. 49,1-2). ასულნო და ძენო აწ წარტყვენვილისა და ძალამიხდილისა მცხოვანისა საქართველჲსანო! შემოიკერბით ჩემდა, მამათმთავარისა თქვენისა, და ყური მიაპყარით სიტყვათა ჩემთა.

ოდეს ერი ქართველთაჲ გარემოიცვა შურმან, მტრობამან და ურთიერთას გაუგებრობამან, ოდეს იგი დაადგა გზასა დანაწილებისა და დაწვლილებისასა, – შესუსტდა შემოქმედობითი ნიჭი მისი, შეირყა სიმხნე სულისა მისისა, დაკნინდა შინაგანი ცხოვრება მისი, დაეცა სახელმწიფოებრივი ძალა ანმან, მუხლი მოიდრიკა წინაშე უცხოთესლისა, რომელმან, თქმულისაებრ წერილისა, „ძენი თქვენნი წარიყვანა და ცხენთა ზედა აღახნა ასულნი თქვენნი აღიხვნა და მზარეულ ქმნა; აგარაკანი თქვენნი და ვენახნი, ზეთის ხილნი თქვენნი და კეთილნი მოგიღოთ; თესლი თქვენნი და ღვინო განგიათეულნა და გყო თვენ მისდა მონად“. (მეფ. 1, VII, 11-17). „რაოდენგზის ინება“ დედამან-მშობელმან „შეკრება თქვენი, ვითარსახეთ შეიკრიბნის მფრინველმან მართვენი თვისნი ქვეშე ფრთეთა თვისთა, გარნა არა ინებეთ ესე“ (მათ. 23,27) და არცა „უფალმან“ თქვენმან ნებავცა ამისი. და დღეს, ოდეს ვხედავ კრებულსა რჩეულთასა დიდსაწადელსა, წინასწარმეტყველებრ ვღაღდებ: „აჰა, ესერა რაჲმე კეთილ ანუ რაჲმე შვენიერ, არამედ დამკვიდრებაჲ ძმათაჲ ერთად” (ფსალ. 132,1). ხელთა შინა თქვენთა არს მომავალი ერისა ჩვენისა, თქვენ ხართ სასო და ხელი ამპყრობელ მისი. ღელავს და მძვინვარებს ზღვა ჩრდილოისა, სანაპიროთა თვისთაგან გადმოხეთქილი, და წარღვნასა უქადის მრავალტანჯულსა ჩვენსა მხარესა. და თქვენ, რჩეულნო ივერიისანო, თქვენ უნდა იხსნათ სამშობლო განსაცდელისაგან, თქვენ უნდა განუსვენოთ მას, მიიყვანოთ ნავთსაყუდელსა მყუდროსა და დაამყაროთ მასში ძმობა, მშვიდობა, წესიერება და ბედნიერება. თქვენი ერთობა, ერთსულოვნება და დღის ვარამის განმსჭვრეტელობა წინდი არს იმისა, ვითარმედ “აღდგებიან მკვდარნი” (ის.26,19), საქართველო განცხოველდება და ქართველი ერი კვლავ აღბეჭდავს მატიანესა შინა კაცობრიობისასა საქმეთა თვისთა საგმიროთა. იყავნ, იყავნ!

აჩრდილნი დიდებულთა ჩვენთა წინაპართანი, ვედრებანი ახლად აღდგენილ ივერიის ეკლესიისანი და კურთხევა ჩემის უღირსობისაჲ გფარავდეს და წარგიძღოდეს თქვენ გზასა მას მოღვაწებისა თქვენისასა”.

მდაბალი კირიონმეორე, მთვარეპისკოპოზი მცხეთისა და სრულიად საქართველოს კათალიკოზ-პატრიარქი.

ქ. თბილისი

19 ნოემბერი 1917 წ.

წყარო: გაზ. „საქართველო“ 1917 წლის გიორგობისთვე